ارزیابی روابط پیونگ یانگ-مسکو در دوره پس از جنگ با اوکراین

#اختصاصی

به قلم: مهدی نوری چورتی؛ دانشجوی دکتری مطالعات روسیه و پژوهشگر همکار ایراس

مقدمه

زمانی که حکومت استعماری ژاپن بر کره با شکست این کشور در جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ به پایان رسید، این شبه جزیره به کره شمالی مورد حمایت اتحاد جماهیر شوروی و کره جنوبی مورد حمایت آمریکا تقسیم شد. مسکو «کیم ایل سونگ»، که یک گروه کره‌ای را در ارتش شوروی فرماندهی می‌کرد، به‌عنوان رئیس در پیونگ یانگ منصوب کرد و این شخص کشور کره شمالی را در سال ۱۹۴۸ تاسیس کرد. دو سال بعد، با حمایت اتحاد جماهیر شوروی و چین، نیرو‌های کیم ایل سونگ با کره جنوبی وارد یک جنگ سه ساله شدند. پس از پایان جنگ اتحاد جماهیر شوروی به ارائه کمک‌های اقتصادی و نظامی به کره شمالی در طول جنگ سرد از جمله ارائه سوخت و تسلیحات ادامه داد. در سال ۱۹۶۱، کیم ایل سونگ و «نیکیتا خروشچف»، پیمانی را امضا کردند که در آن مسکو متعهد شد در صورت حمله از پیونگ یانگ دفاع کند.

روابط دو کشور پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی ادامه یافت. این رابطه پس از انتخاب ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس جمهور روسیه در سال ۲۰۰۰ دوباره اهمیت پیدا کرد. کیم جونگ اون نیز دعوت خود را برای بازدید از روسیه در اواسط سال ۲۰۱۵ پذیرفت و این بازدید از روسیه منجر به دور جدیدی از توسعه روابط بین دو کشور شد.

 روابط پیونگ یانگ-مسکو در دوران جنگ فعلی روسیه با اوکراین

حمله روسیه به اوکراین نگرانی‌های امنیتی بسیاری را نه تنها برای اروپا، بلکه برای سایر نقاط جهان ایجاد کرده است. در شمال شرق آسیا، همه بازیگران منطقه‌    ای، به دقت تصمیمات سیاسی مسکو را زیر نظر دارند. در این وضعیت جدید ژئوپلیتیکی، به نظر می‌رسد کره شمالی در حال تنظیم مجدد برنامه سیاست خارجی خود است تا خود را در میان قدرت‌های جهانی روسیه، چین و ایالات متحده قرار دهد.

از آغاز جنگ، کره شمالی یکی از تنها پنج کشوری بود که با مخالفت با قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد (سازمان ملل) در محکومیت تهاجم روسیه، از پوتین حمایت کرد. این در حالی بود که پیونگ یانگ آمریکا را عامل اصلی بحران اوکراین می‌دانست. به دنبال روسیه و سوریه، کره شمالی سومین کشوری شد که استقلال دونتسک و جمهوری‌های خلق لوهانسک در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت. در پاسخ به این به رسمیت شناختن، اوکراین روابط دیپلماتیک با کره شمالی را خاتمه داد. (۱).

همکاری دفاعی بین روسیه و کره شمالی در سال ۲۰۲۳ به سطح جدیدی ارتقا یافت. در ماه سپتامبر، کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی با رئیس جمهور پوتین ملاقات کرد. این دیدار، نگرانی‌های جهانی را در مورد تعمیق همکاری نظامی بین این دو کشور که در مخالفت با غرب هستند، برانگیخت. در طول این سفر، کیم و پوتین از سایت‌های تولید هواپیماهای نظامی در Komsomolsk-on-Amur و ناوگان روسیه در اقیانوس آرام در ولادی واستوک و همچنین فضاپیمای Vostochny در یک فرودگاه فضایی روسیه بازدید کردند.

اندکی پس از این ملاقات، افزایش فعالیت در تاسیسات راه آهن Tumangang کره شمالی در مرز روسیه منجر به افزایش چشمگیر ترافیک ریلی شد. این امر نشان می‌داد که کره شمالی در حال تامین تسلیحات و مهمات به روسیه به عنوان بخشی از توافقنامه‌های همکاری نظامی-فنی است که رهبران دو کشور ممکن است در ماه سپتامبر امضا کرده باشند. در ماه‌های بعد، کشورهای مختلف کره شمالی را به فروش سلاح به روسیه متهم کردند، از جمله آمریکا و کره جنوبی. در ماه اکتبر، کاخ سفید اعلام کرد پیونگ یانگ بیش از ۱۰۰۰ کانتینر تجهیزات دفاعی و مهمات را برای حمایت از تلاش‌های جنگی مسکو به روسیه تحویل داده است (۲).

اندکی بعد، سرویس اطلاعات ملی کره جنوبی (NIS) مدعی شد که کره شمالی بیش از یک میلیون گلوله توپخانه را از طریق دریا به روسیه ارسال کرده که سپس با قطار به اوکراین منتقل شده است. NIS تخمین می‌زند که این تحویل مهمات نیروهای روسی را به مدت دو ماه تامین می‌کند (۳). در ژانویه ۲۰۲۴، کارشناسان دفاعی کره جنوبی خاطر نشان کردند که کره شمالی ممکن است تا پایان دسامبر ۲۰۲۳ حدود ۵۰۰۰ کانتینر سلاح در اختیار روسیه قرار داده باشد که حدود ۲٫۳ میلیون گلوله ۱۵۲ میلی متری یا حدود ۴۰۰۰۰۰ گلوله توپخانه ۱۲۲ میلی متری را شامل می‌شود (۴).

در همان زمان، واشنگتن اطلاعات جدیدی را فاش کرد که نشان می‌دهد روسیه در حملات اخیر خود علیه اوکراین از موشک‌های بالستیک کوتاه‌بردی استفاده کرده است که منبع آن از کره شمالی بوده است. جان کربی، سخنگوی امنیت ملی آمریکا، انتقال تسلیحات پیونگ یانگ به مسکو را «تشدید قابل توجه و نگران‌کننده تنش» خواند و گفت که ایالات متحده تحریم‌های بیشتری را علیه کسانی که در چنین معاملات تسلیحاتی دست دارند اعمال خواهد کرد. یک نماینده کره جنوبی اظهار داشت که اوکراین به محل آزمایش موشک‌های هسته‌ای کره شمالی تبدیل شده است.(۵)  گزارش‌ها همچنین نشان می‌دهد که از اوت ۲۰۲۳ حداقل ۲۵ بازدید مختلف توسط کشتی‌ها از بندر ناجین کره شمالی برای بارگیری مهمات به مقصد روسیه صورت گرفته است.

اعتقاد بر این است که کیم انتظار دارد در ازای مهمات کره شمالی، وزارت دفاع روسیه فناوری‌ها و دانش پیشرفته‌ای را برای تقویت برنامه‌های نظامی، هسته‌ای و فضایی کره شمالی ارائه کند. در واقع، مسکو ممکن است قبلاً به پیونگ یانگ کمک کرده باشد تا ماهواره شناسایی نظامی خود را در اواخر نوامبر ۲۰۲۳ – دو ماه پس از نشست کیم-پوتین در روسیه – به فضا پرتاب کند. این موفقیت به دنبال دو تلاش ناموفق در ماه می ‌و آگوست همان سال بود.

با ین حال،  «ارتباط علی قوی بین حمایت روسیه و نتایج پرتاب پیش از اجلاس و پس از نشست سران وجود دارد».(۶) پوتین همچنین پیشنهاد کرده است که روسیه به کره شمالی در توسعه برنامه ماهواره فضایی خود کمک کند، در حالی که منابع نزدیک به وزارت دفاع روسیه گفته‌اند که این وزارتخانه به دنبال راه‌هایی برای تعمیق همکاری با پیونگ یانگ از جمله سازماندهی کنفرانس‌های علمی مشترک است (۷). اگر کره شمالی با کمک روسیه قابلیت‌های ماهواره‌ای نظامی کاملاً کاربردی را توسعه دهد، می‌تواند اطلاعات زیادی درباره فعالیت‌های نظامی ایالات متحده و کره جنوبی در شبه جزیره به دست آورد. از طرف دیگر کیم از فرصت به دست آمده در حال استفاده است تا بتواند جایگاه خود را در سطح بین‌المللی تعمیق بخشد.

نتیجه گیری

به طور کلی، سال ۲۰۲۳ شاهد تقویت همکاری صنعتی دفاعی بین روسیه و کره شمالی است که نه تنها به نفع ارتش روسیه بود، بلکه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه پیونگ یانگ را نیز نقض کرده و تلاش‌های غرب برای منع اشاعه را نیز تضعیف کرده است. تا زمانی که جنگ فرسایشی ادامه دارد، کرملین احتمالاً به دنبال ادامه واردات مهمات کره شمالی در ازای به اشتراک گذاشتن فناوری و دانش دفاعی با رژیم کیم خواهد بود. هرچند روسیه دانش و فناوری‌های اصلی و بسیار حساس خود را به احتمال زیاد در اختیار کره شمالی قرار نخواهد داد، همان گونه که در اختیار چین قرار نداده است. با این حال، خرید تسلیحات از کره شمالی به روسیه کمک می‌کند تا در جنگ به خوبی پیشروی کند و تحریم‌های تسلیحاتی بین‌المللی را دور بزند. کیم احتمالا افزایش روابط با مسکو را نشانه‌ای از این خواهد دانست که کشورش بر سال‌ها انزوا غلبه می‌کند. سران و رهبران کره شمالی مدت‌ها بر دیدارهای رو در رو با سران جهانی به عنوان نشانه‌ای از اهمیت بین‌المللی و اهداف پروپاگاندایی داخلی ارج نهاده‌اند.

منابع

1. Jewell, Ethan; Bremer, Ifang (14 July 2022). “North Korea recognizes breakaway republics of Donetsk and Luhansk in Ukraine”. NK News. Retrieved 15 July 2022.
2. Aamer Madhani, “US Says North Korea Delivered 1,000 Containers of Equipment and Munitions to Russia for Ukraine War,” AP, October 13, 2023, https://apnews.com/article/north-korea-russia-us-munitions-ukraine-war-7091eaba254b680888a9b1ec8a68135f.
3. ۳. “North Korea Sends Russia Artillery Rounds for Satellite Advice: S Korea,” Al Jazeera, November 1, 2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/11/1/north-korea-sends-russia-artillery-rounds-for-satellite-advice-s-korea.
4. Seyoon Kim and Jon Herskovitz, “North Korea Set to Send New Class of Missiles to Russia, Seoul Says,” Japan Times, January 11, 2024, https://www.japantimes.co.jp/news/2024/01/11/world/politics/north-korea-missiles-russia-seoul/;
5. Jeff Mason and John Smith, “White House Says Russia Used Missiles from North Korea to Strike Ukraine,” Reuters, January 5, 2024, https://www.reuters.com/world/white-house-north-korea-recently-provided-russia-with-ballistic-missiles-2024-01-04/.
6. Victor Cha and Ellen Kim, “The Fruits of Kim-Putin Summitry: North Korea’s Military Satellite Launch,” CSIS, Critical Questions, November 21, 2023, https://www.csis.org/analysis/fruits-kim-putin-summitry-north-koreas-military-satellite-launch.
7. Роман Романов Алексей Никольский, “Россия и КНДР планируют развивать отношения во всех сферах, в том числе военной,” Vedemosti, September 14, 2023, https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2023/09/14/995086-rossiya-i-kndr-planiruyut-razvivat-otnosheniya-vo-vseh-sferah.