#اختصاصی
به قلم: مهدی نوری چورتی، دانشجوی دکتری مطالعات روسیه و پژوهشگر ایراس
حوزه اقتصادی
پوتین از مجمع سنت پترزبورگ به عنوان ویترینی برای تبلیغ توسعه روسیه و جستجوی سرمایه‌گذاران خارجی استفاده می‌کند. این رویداد با حضور خبرنگاران بین‌المللی در مقر جدید جهانی گازپروم، یک آسمان خراش ۸۱ طبقه سوزنی شکل که مشرف به خلیج فنلاند است، برگزار شد. سال گذشته، روزنامه نگاران کشورهایی که روسیه آنها را غیردوست می‌داند – از جمله ایالات متحده، بریتانیا و اتحادیه اروپا – دعوت نشدند و مقامات و سرمایه گذاران غربی نیز پس از اعمال تحریم‌های گسترده علیه مسکو بر سر اوکراین، در این نشست حضور نداشتند.
پوتین طی سخنانی در مجمع بین‌المللی اقتصادی سن پترزبورگ (SPIEF) خاطر نشان کرد که «کشورهای دوست روسیه آنهایی هستند که شایسته توجه ویژه هستند زیرا آینده اقتصاد جهانی را تعریف می‌کنند، و آنها در حال حاضر سه چهارم حجم تجارت اقتصاد ما را تشکیل می‌دهند».
پوتین گفت که «پرداخت‌های صادراتی روسیه به ارزهای به اصطلاح “سمی” کشورهای غیردوست طی سال گذشته به نصف کاهش یافته است…تقریباً ۴۰ درصد از مبادلات تجاری این کشور اکنون به روبل است، زیرا سهم دلار، یورو و سایر ارزهای غربی “غیر دوستانه” کاهش یافته است».
پوتین در این سخنرانی اشاره به ائتلاف اقتصادی با بازارهای نوظهور که شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است، افزود :«روسیه به دنبال افزایش سهم تسویه حساب‌های انجام شده با ارز کشورهای بریکس است».
رئیس جمهور روسیه برنامه‌های خود را برای بازنگری اساسی در بازار مالی داخلی این کشور، از جمله برنامه‌هایی برای دو برابر کردن ارزش بازار سهام روسیه تا پایان دهه، کاهش واردات و افزایش سرمایه گذاری در دارایی‌های ثابت، تشریح کرد.
اظهارات او در حالی است که کرملین از SPIEF برای ایجاد روابط جدید با کشورهای آسیایی، آمریکای لاتین و آفریقا استفاده می‌کند. غرب در پاسخ به تهاجم تمام عیار مسکو به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، به دنبال قطع اقتصاد ۲ تریلیون دلاری روسیه بوده است. صندوق بین‌المللی پول در چشم انداز اقتصاد جهانی خود در آوریل اعلام کرد که انتظار دارد روسیه در سال ۲۰۲۴ رشد ۳٫۲ درصدی داشته باشد که از نرخ رشد پیش بینی شده ۲٫۷ درصدی ایالات متحده (۲٫۷ درصد) فراتر خواهد رفت. پیش‌بینی می‌شود که آلمان، فرانسه و بریتانیا رشد اقتصادی کمتر از یک درصد را تجربه کنند.(۱)
روسیه می‌گوید تحریم‌های غرب بر صنایع حیاتی روسیه، این کشور را خودکفاتر کرده است و مصرف خصوصی و سرمایه‌گذاری داخلی همچنان انعطاف‌پذیر است. صادرات مداوم نفت و کالا به کشورهایی مانند هند و چین، و همچنین ادعای دور زدن تحریم‌ها و قیمت بالای نفت، به مسکو اجازه داده است تا درآمدهای صادراتی نفت خود را حفظ کند.
پوتین پیش از این در یک سخنرانی گفت که اقتصاد روسیه با وجود تحریم‌های شدید بین‌المللی در حال رشد است و بیان کرد که مسکو روابط اقتصادی رو به رشدی با کشورهای آفریقا، خاورمیانه و آسیا دارد.
پوتین گفت «روسیه یکی از شرکت کنندگان کلیدی در تجارت جهانی باقی می‌ماند»، علیرغم این واقعیت که این کشور به دلیل اعزام نیرو به اوکراین و قطع بسیاری از تجارت روسیه با اروپای غربی، ایالات متحده و متحدان آنها تحت تحریم‌های گسترده ای قرار دارد.
جنگ اوکراین
از زمانی که روسیه تهاجم تمام عیار خود را بیش از دو سال پیش آغاز کرد، نبردها در اوکراین شدت گرفته است و نیروهای مسکو در هفته‌های اخیر از پیشروی‌های تاکتیکی در شمال و شمال شرق اوکراین دفاع می‌کنند.
رهبران غربی روز پنجشنبه هشتادمین سالگرد D-Day را با یک تجمع پرشور برای حمایت مستمر از اوکراین جشن گرفتند. جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده در مراسم بزرگداشت بین‌المللی D-Day گفت که «به سادگی غیرقابل تصور» است که در برابر تجاوز روسیه سر تعظیم فرود بیاورد و متعهد شد که حمایت ایالات متحده از این کشور اروپای شرقی را متوقف نکند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در تمجید از نیروهای اوکراینی به دلیل شجاعت آنها در مبارزه با نیروهای روسیه، به بایدن پیوست و افزود: “ما اینجا هستیم و عقب نخواهیم نشست.” (۲)
ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین که در این مراسم در ساحل اوماها نیز حضور داشت، در شبکه‌های اجتماعی گفت که این رویداد یادآور «شجاعت و عزم نشان داده شده در دستیابی به آزادی و دموکراسی»بود. زلنسکی افزود: «متفقین در آن زمان از آزادی اروپا دفاع کردند و اوکراینی‌ها هم اکنون از آن دفاع می‌کنند. اتحاد در آن زمان غالب بود و وحدت واقعی می‌تواند امروز حاکم شود.»
با این حال، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز چهارشنبه هشدار داد که روسیه می‌تواند در پاسخ به متحدان ناتو که به اوکراین اجازه می‌دهند از سلاح‌های خود برای حمله به خاک روسیه استفاده کند، سلاح‌های دوربرد در اختیار دیگران قرار دهد تا به اهداف غربی حمله کنند. پوتین همچنین بر آمادگی مسکو برای استفاده از تسلیحات هسته‌ای در صورتی که خطری برای حاکمیت خود ببیند، تاکید کرد: «اگر آنها می‌دانند که این سلاحها را به مناطق جنگی تحویل می‌دهند تا به خاک ما حمله کنند و برای ما مشکل ایجاد کنند، چرا ما حق نداریم از همین نوع سلاح به برخی از مناطق جهان ارسال کنیم که بتوان از آنها برای حمله به تاسیسات حساس کشورهایی که این کار را به روسیه انجام می‌دهند استفاده کرد؟»
وی افزود: «اقدامات اخیر غرب امنیت بین‌المللی را بیشتر تضعیف خواهد کرد و می‌تواند منجر به مشکلات بسیار جدی شود». ایالات متحده و آلمان اخیراً به اوکراین اجازه داده‌اند تا با سلاح‌های دوربردی که در اختیار کیف قرار می‌دهند، به برخی از اهداف در خاک روسیه حمله کند.
روز چهارشنبه، یک مقام غربی و یک سناتور آمریکایی گفتند که اوکراین از تسلیحات آمریکایی برای حمله به داخل روسیه استفاده کرده است.
پوتین مدعی شد که استفاده از برخی تسلیحات غربی شامل کنترل موشک‌ها و انتخاب اهداف توسط پرسنل نظامی آن کشورها انجام می‌شود و به همین دلیل تاکید داشت که مسکو می‌تواند گام‌های «نامتقارن» در سایر نقاط جهان بردارد.
پوتین در پاسخ به این سوال که آیا روسیه می‌تواند به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای متوسل شود، گفت که شرایط استفاده از این زرادخانه به وضوح در دکترین امنیتی مسکو مشخص شده است. او درباره دکترین هسته‌ای روسیه گفت: «ببینید در آنجا چه نوشته شده است. اگر اقدامات کسی حاکمیت و تمامیت ارضی ما را به خطر بیندازد، استفاده از تمام ابزارهای در اختیار را ممکن می‌دانیم».
پوتین گفت که حتی تسلیحات هسته‌ای میدان نبرد روسیه بسیار قوی‌تر از آن چیزی است که آمریکا در جنگ جهانی دوم علیه ژاپن استفاده کرد. پوتین که بیش از سه ساعت با رهبران ارشد خبری خبرگزاری‌های بین‌المللی از جمله آسوشیتدپرس صحبت می‌کرد، همچنین گفت که هیچ چیز از نظر روابط روسیه و آمریکا تغییر نخواهد کرد، صرف نظر از اینکه بایدن یا دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر پیروز شوند.
پوتین گفت: «ما با هر رئیس جمهوری که مردم آمریکا انتخاب کنند کار خواهیم کرد… من کاملاً صادقانه می‌گویم، نمی گویم که ما معتقدیم پس از انتخابات چیزی در مسیر روسیه در سیاست آمریکا تغییر خواهد کرد. ما اینطور فکر نمی کنیم. ما فکر می‌کنیم هیچ اتفاق جدی رخ نخواهد داد.»
رهبر روسیه با سؤالاتی در مورد موضوعات مختلف روبرو شد، اگرچه بیش از دو سال جنگ در اوکراین بر جلسه غالب بود. پوتین مدعی شد که غرب فرصت‌هایی برای پایان دادن به درگیری‌ها در اوکراین دارد، اما به آنها عمل نکرد و به نامه‌ای اشاره کرد که ظاهراً زمانی به بایدن نوشته بود که در آن گفته بود اگر واشنگتن ارسال سلاح به کیف را متوقف کند، خصومت‌ها طی دو یا سه ماه پایان خواهد یافت.
پوتین در پاسخ به سوالی درباره تلفات نظامی روسیه گفت که هیچ کشوری این اطلاعات را در جریان جنگ افشا نخواهد کرد اما بدون ارائه جزئیات مدعی شد که تلفات اوکراین پنج برابر بیشتر از تلفات روسیه است. او همچنین گفت که اوکراین بیش از ۱۳۰۰ سرباز روسی در اسارت دارد در حالی که بیش از ۶۴۰۰ سرباز اوکراینی در روسیه نگهداری می‌شوند. (۳)
پوتین در پاسخ به پرسش خبرنگار آسوشیتدپرس در مورد پرونده ایوان گرشکویچ، خبرنگار وال استریت ژورنال، گفت که ایالات متحده «گام‌های اثرگذاری» برای آزادی او برمی‌دارد.
گرشکویچ بیش از یک سال پیش در حین سفر خبری به اتهام جاسوسی به زندان افتاد. روزنامه نگار، کارفرمای وی و ایالات متحده این اتهامات را رد کرده اند و واشنگتن اعلام کرده است که او به اشتباه بازداشت شده است.
پوتین با بیان اینکه دعا می‌کند جهان هرگز شاهد یک رویارویی هسته‌ای نباشد، افزود: «ما چنین نیازی نداریم، زیرا نیروهای مسلح ما نه تنها تجربه کسب می‌کنند، بلکه در حال افزایش کارآمدی خود هستند.»
پوتین گفت که نیروهای روسی در امتداد خط مقدم در اوکراین پیشروی می‌کنند و از ابتدای سال ۸۸۰ کیلومتر مربع از خاک خود (اوکراین را جزیی از خاک روسیه می‌داند) شامل ۴۷ روستا و شهرک را تصرف کرده اند… روسیه تولید مهمات را بیش از ۲۰ برابر افزایش داده است و در یک سری اقدامات از اوکراین و غرب پیشی گرفته است.
حوزه داخلی
جدا از مسائل جهانی، سخنرانی پوتین عمدتاً بر موضوعات داخلی مانند سرمایه گذاری دولتی در آموزش عالی، ارقام بیکاری و رشد برندهای داخلی پس از خروج تعداد زیادی از شرکت‌های غربی از روسیه به دلیل حمله به اوکراین متمرکز بود.
در حالی که پوتین در سخنرانی روز جمعه خود تا حد زیادی در مورد جنگ صحبت کرد، اما لحظه‌ای کوتاه را به تمجید از شرکت‌های روسی به دلیل حمایت از نیروهای مسلح این کشور اختصاص داد.
او با استفاده از اصطلاح ترجیحی کرملین برای تهاجم تمام عیار گفت: «بسیاری از کارآفرینان داخلی از سربازان و کهنه سربازان عملیات ویژه نظامی، خانواده‌های آنها و کسانی که به قهرمانان ما نزدیک هستند، حمایت می‌کنند. آنها محصولات خود را به واحدها ارسال می‌کنند، اقلام و تجهیزات خریداری می‌کنند و همچنین به بیمارستان‌ها کمک می‌کنند.»
پوتین ادامه داد: «چنین درک بالایی از رسالت اجتماعی، مسئولیت و میهن پرستی آنها در مستقیم ترین و بهترین شکل آن بسیار ارزشمند است و شایسته احترام فراوان است.»
SPIEF که زمانی «داووس روسیه» نامیده می‌شد، سال‌ها تجار، سرمایه‌گذاران و مقامات برجسته غربی را به زادگاه پوتین جذب می‌کرد و به عنوان محلی برای معاملات بزرگ بین‌المللی مانند خط لوله گاز نورد استریم عمل می‌کرد. (۴)
اما از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، ترکیب این کشور منعکس کننده چرخش مسکو به سمت آسیا و آفریقا در بحبوحه انزوای دیپلماتیک و اقتصادی این کشور از متحدان غربی کیف بوده است. علاوه بر پوتین، رهبران بولیوی و زیمبابوه به عنوان سخنرانان کلیدی در جلسه عمومی SPIEF حضور داشتند.
منابع
۱٫https://www.cnbc.com/2024/06/07/russia-putin-says-nearly-40percent-of-russian-trade-turnover-is-in-rubles.html.
۲٫https://www.france24.com/en/europe/20240605-putin-warns-that-russia-could-supply-weapons-to-others-to-strike-western-targets.
۳٫https://www.dailysabah.com/world/europe/no-threat-for-russia-to-require-use-of-nuclear-weapons-putin. 4.https://www.themoscowtimes.com/2024/06/07/putin-touts-brics-rebukes-hegemon-west-in-economic-forum-speech-a85348.
