درگیریها در ۳ دسامبر زمانی آغاز شد که گروهی از کارمندان دولتی آذربایجان سعی کردند به بخشی از منطقه کوهستانی قره باغ که تحت صلاحیت نیروهای حافظ صلح روسیه است دسترسی پیدا کنند و از روسها برای بررسی گزارشهای مربوط به استخراج غیرقانونی معدن در این منطقه مجوز ورود خواستند. درگیری حاصل برای مدت کوتاهی تنها راه ارتباطی منطقه کوهستانی قره باغ به ارمنستان را مسدود کرد.
خبرنگارانی از چندین رسانه آذربایجانی کارمندان دولت را همراهی میکردند. از جمله از تلویزیون اجتماعی Ictimai که مجموعهای از گفتگوها بین روزنامه نگاران و سربازان روسی را پخش میکرد. توجه ویژهای به این واقعیت معطوف شد که روسها رفت و آمد آذربایجانیها را در کشور خود محدود میکنند و روایت در حال گسترش آذربایجان با هدف بیاعتبار کردن نیروهای حافظ صلح را تقویت میکرد.
در گزارش اولیه که در روز مسدود شدن راه ارتباطی پخش شد، سربازان روسی فقط مختصری پوشش داده شدند. پس از اینکه روزنامه نگاران در ابتدا از ورود به منطقه مسئولیت حافظان صلح خودداری کردند، سربازان روسی که در حال انجام وظیفه بودند موضوع را به زنجیره فرماندهی ارجاع دادند تا اینکه یک سرهنگ مجبور شد تا سرلشکر آندری ولکوف، فرمانده آنهارا برای حل مشکل به محل احضار کند. در این گزارش آمده است: «صلحبان روس مانند همرزمان قبل از خود نتوانست خواستههای مشروع شهروندان آذربایجان را تحمل کند».
در نهایت درگیری از طریق توافقی برای تشکیل جلسه ای با مقامات وزارت و نیروهای حافظ صلح روسیه در بخش تحت کنترل روسیه در قره باغ به پایان رسید.
طبق توافقنامه صلح ۲۰۲۰ که به جنگ بین ارمنیها و آذربایجان پایان داد، کنترل قلمرو اطراف جاده موسوم به کریدور لاچین به آذربایجان بازگردانده شد، در حالی که نظارت بر جاده باید در صلاحیت نیروهای حافظ صلح روسی باشد.
تعامل با نیروهای حافظ صلح روسی، مطالب فراوانی را در اختیار خبرنگاران آذربایجانی قرار داد تا بتوانند نگاهی انتقادی به اقدامات روسها بیندازند. دو روز پس از این رویداد، تلویزیون Ictimai گزارش دیگری از همان صحنه را با عنوان “چهره درونی حافظان صلح روسیه – چگونه ارامنه مسلح پشت سر آنها پنهان میشوند؟” پخش کرد. در این گزارش به طور مشخص آمده که دو پلیس ارمنی در پس زمینه صحنه کمین کرده بودند و یک خبرنگار آذربایجانی از یک سرباز روسی پرسیده بود که آنها چرا آنجا حضور دارند.
راوی در این گزارش گفت: «تنها چند ساعت طول کشید تا نیروهای حافظ صلح روسی در مورد کار خود تردید ایجاد کنند. آنها جداییطلبان را تجزیه طلب نمیدانند و نمیتوانند پستها را به درستی بررسی کنند.
در جلسه بعدی بین روسها و آذربایجانیها در خوجالی در ۷ دسامبر، نیروهای حافظ صلح روسی مجددا راه را بر روی خبرنگاران آذربایجانی که میخواستند این رویداد را پوشش دهند مسدود کردند که منجر به درگیری فیزیکی کوتاهی شد.
فکرت دولوخانوف، مدیر خبری Ictimai در گزارشی در این باره گفت: «آندری ولکوف، فرمانده نیروهای حافظ صلح روسیه، از حرکت رسانههای آذربایجانی در خاک آذربایجان جلوگیری کرد. هیچ توجیهی برای این موضوع وجود ندارد و ما اکنون در تلاش هستیم از ایست بازرسی روسها عبور کنیم.
او موفق به عبور میشود اما بلافاصله پس از آن سربازان بسیاری با یک ون به صحنه میرسند و عملاً مانع از ادامه کار خبرنگاران میشوند.
گزارش دیگری از تلویزیون دولتی AzTV نشان میدهد که سربازان روسی دست به دست هم داده اند تا مانعی در مقابل خبرنگاران ایجاد کنند. گزارشگر ظاهراً با اشاره به تظاهرات ضد جنگ در روسیه پس از تهاجم اوکراین گفت: «آنها راه ما را متوقف میکنند، درست همانطور که در بسیاری از ویدیوها دیده ایم که اعضای مجری قانون، شرکت کنندگان در تظاهرات را متوقف میکنند.»
اشتیاق جدید دولت آذربایجان برای حقوق روزنامه نگاران جهت انجام بلا مانع کارآنها، با توجه به نحوه برخورد با روزنامه نگاران مستقل آذربایجانی در این کشور، کمی ریاکارانه تلقی میشود.
در حالی که توافق آتشبس ۲۰۲۰ تصریح میکند که حافظان صلح روسی بر بیشتر منطقه کوهستانی قرهباغ کنترل دارند، هنوز مشخص نیست که دقیقاً سیاست آنها در مورد اینکه چه کسی میتواند به این منطقه راه یابد چیست. برای مثال خبرنگاران خارجی دیگر اجازه ورود ندارند.
المان فتاح، مفسر سیاسی، به شبکه خبری Toplum TV گفت: «این نیروها [روسها] به شکل شهودی تصمیم میگیرند که چه کسی را وارد حوزه مسئولیت خود کنند». “از این نظر، این سوال مطرح است که آیا نیروهای حافظ صلح حق دارند اجازه ورود خبرنگاران را به قلمرو تحت حاکمیت آذربایجان ندهند؟ ما در مورد سرزمینهایی صحبت میکنیم که حتی رئیس جمهور آذربایجان هنوز از آنها بازدید نکرده است.”
مترجم: ساره جمشیدی