#اختصاصی
روزنامه کمرسانت روسیه
آنکارا تلاش های جدیدی برای کشاندن روسیه و اوکراین به میز مذاکره انجام می دهد؛ حداقل در مورد از سرگیری معامله غلات. هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه روز جمعه به کیف سفر کرد و با ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین دیدار کرد. انتظار می رود حالا آقای فیدان به مسکو برود. سفر او باید مقدمه ای برای مذاکرات بین رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین روسای جمهور ترکیه و فدراسیون روسیه باشد که منتظر اخبار مربوط به توافق غلات هستند. درست است، مسکو همچنان به صراحت اعلام می کند که صرف نظر از اینکه آنکارا چقدر تلاش می کند، بازگشت به توافق تنها پس از تحقق تمامی شروط روسیه توسط غرب امکان پذیر خواهد بود.
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین پس از دیدار روز جمعه با هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در شبکههای اجتماعی نوشت: از ترکیه به خاطر حمایت مداوم و مستمر از اوکراین تشکر میکنم. به گفته آقای زلنسکی، آنها در مورد “بسیاری از موضوعات مهم” – به ویژه “فرمول صلح” که توسط اوکراین ترویج میشود و آمادگی برای نشست صلح، و همچنین “خطرات مرتبط با مسدود کردن کریدور غلات دریای سیاه توسط روسیه” بحث کردند.
پیش بینی می شود اکنون آقای فیدان به مسکو برود و مذاکرات بین روسای جمهور روسیه و ترکیه را آماده کند و همچنین به بحث در مورد توافق غلات ادامه دهد.
در ابتدا آقای اردوغان از همکار خود برای بازدید دعوت کرد، اما در نهایت قرار شد جلسهای در خاک روسیه برگزار شود. به گفته دبیر مطبوعاتی رئیس جمهور فدراسیون روسیه دیمیتری پسکوف، این دیدار در آینده نزدیک برگزار خواهد شد و برنامه آمادهسازی در حال حاضر “بسیار فشرده” پیش می رود. یکی از تاریخهایی که در رسانهها ذکر شده، چهارم سپتامبر(۱۳ شهریور) است. محل احتمالی اجلاس سوچی است.
به یاد بیاورید که در اواسط ژوئیه، روسیه مشارکت خود را در معامله غلات در مورد صادرات محصولات کشاورزی اوکراین از طریق بنادر دریای سیاه به حالت تعلیق درآورد. توافقی در این باره یک سال پیش در استانبول حاصل شد. به موازات آن، سند دیگری در مورد حذف محدودیت ها در صادرات غلات و کودهای روسیه امضا شد. به طور رسمی، این موضوع تحت تحریم قرار نمیگیرد، اما صادرکنندگان روسی انواع مختلفی از مشکلات را در زمینه لجستیک و همچنین پرداخت برای کالاها تجربه میکنند.
رجب طیب اردوغان روز دوشنبه در جلسه کابینه وزیران ترکیه گفت: «ما تلاش خواهیم کرد تا کریدور غلات را با شرایط عادلانه بازگشایی کنیم که انتظارات همه طرفها را برآورده میکند، زیرا معتقدیم دنیای عادلانهتر ممکن است». وی در عین حال اطمینان داد که ترکیه “تنها کشوری است که برای پایان دادن به جنگ در اوکراین تلاش میکند.”
اردوغان به دقت تعادل را در روابط با مسکو و کیف حفظ میکند. او روز چهارشنبه، اندکی قبل از سفر برنامه ریزی شده خود به فدراسیون روسیه، یک پیام ویدئویی برای شرکت کنندگان در مجمع پلاتفرم کریمه که برای سومین بار توسط اوکراین برگزار شده بود، ضبط کرد. وی با تاکید بر اینکه آنکارا تمام تلاش خود را برای باز نگه داشتن کانالهای ارتباطی برای توقف خونریزی و حداقل آماده سازی طرفین برای مذاکره انجام می دهد، گفت: ما قصد داریم خستگی ناپذیر به تلاش های میانجیگری خود برای برقراری صلح ادامه دهیم.
در همان زمان، آقای اردوغان موضع سنتی ترکیه را تکرار کرد که آنکارا «الحاق کریمه را به رسمیت نمیشناسد و آن را غیرقانونی میداند» و به طور کلی، قویاً از حفظ تمامیت ارضی اوکراین حمایت میکند. رئیس جمهور اردوغان همچنین به لزوم تضمین امنیت تاتارهای کریمه اشاره کرد و تاکید کرد که آنکارا منتظر آزادی یکی از رهبران مجلس قوم تاتار کریمه (که به عنوان یک سازمان افراطی ممنوع شده در فدراسیون روسیه شناخته میشود) نریمان جلیلاوف است.
مسکو از چنین اظهاراتی لذت نمیبرد، اما به طور سنتی بر سخنان رئیس جمهور اردوغان چشم میبندد و ترجیح میدهد بر همکاری نزدیک دوجانبه تمرکز کند. علاوه بر این، رهبر ترکیه موضع روسیه را نیز در نظر میگیرد.
به عنوان مثال، این هفته رسانههای ترکیه به نقل از یک منبع در محافل ریاست جمهوری گفتند: “پیشرفتهایی در مورد کریدور غلات حاصل شده است.” پس از آن، او قاطعانه تصریح کرد که هرگونه توافق باید منافع فدراسیون روسیه را در نظر بگیرد.
روزنامه ملیت ترکیه روز پنجشنبه احتمال دیدار نمایندگان روسیه، سازمان ملل و ترکیه در استانبول درباره توافق غلات را رد نکرد و آن را یکی از سناریوهای “احیای ابتکار عمل” خواند.
به گفته منابع این روزنامه، در صورت موفقیت، اوکراین نیز ممکن است به مذاکرات بپیوندد. یک منبع دیپلماتیک ترکیه به خبرگزاری تاس گفت «احتمال برگزاری نشست در استانبول میان کشورهای شرکت کننده در قرارداد غلات به عنوان یکی از گزینههای بازگشت به توافق غلات پیشتر مورد بحث قرار گرفت، اما نشست سطح بالا باید مقدم بر مذاکرات فنی باشد و این تا حد زیادی به مذاکرات آتی وزیر امور خارجه ترکیه در مسکو و قبل از آن در کیف، بستگی دارد».
در همان زمان، واسیلی بودنار سفیر اوکراین در آنکارا در مصاحبه با روزنامه ترکیهای دیلی صباح خاطرنشان کرد که کی یف با تغییر یکجانبه مفاد قرارداد غلات به نفع مسکو موافقت نخواهد کرد. و اگر هر یک از پیشنهادات روسیه در این معامله گنجانده شود، اوکراین خواستار افزایش تعداد بنادری است که محموله میتواند از آن خارج شود و اجازه صادرات کالاهای دیگر به غیر از محصولات کشاورزی مانند فلزات را میدهد.
مسکو به نوبه خود امید چندانی به میانجیگری آنکارا ندارد.
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه روز جمعه به خبرنگاران گفت: رئیس جمهور محترم ترکیه بسیار فعال است. تا آنجا که من متوجه شدم، ما به تماسها با همکاران ترک خود ادامه خواهیم داد، از جمله سفر وزیر خارجه ترکیه به فدراسیون روسیه. اما موضع ما به این دلیل تغییر نمی کند.
این موضوع از سوی سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه که با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در حاشیه اجلاس بریکس در ژوهانسبورگ دیدار کرد، مطرح شد. در بیانیه منتشر شده در وب سایت وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه آمده است که «سرگئی لاوروف در پاسخ به سوال دبیرکل سازمان ملل متحد درباره چشمانداز از سرگیری طرح دریای سیاه، موضع مسکو را که توسط رئیسجمهور روسیه بیان شد، در مورد آمادگی این کشور برای بازگشت به مشارکت در توافق تنها در صورت انجام تمام تعهدات مورد نظر طرف روسی، تکرار کرد».
سرگئی لاوروف به خبرنگاران یادآور شد که دقیقاً در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از اجلاس بریکس درباره چه چیزی صحبت می کند: بازگشت Rosselkhozbank به سیستم سوئیفت، دسترسی آزاد کشتیهای روسی به بنادر خارجی، حل مشکلات بیمه بار. علاوه بر این، به گفته وزیر، خوب است حل و فصل وضعیت با بیش از ۲۰۰ هزار تن کودهای روسی که یک سال پیش در بنادر اتحادیه اروپا کشف و ضبط شد، شروع شود، اگرچه مسکو مدتها اعلام کرده است که آنها را به کشورهای در حال توسعه رایگان میدهد. همانطور که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اخیراً تأکید کرد، به محض اینکه همه آنچه به ما وعده داده شده بود محقق شود، همزمان در همان روز و ساعت آماده هستیم تا بخش اوکراینی این بسته “package”را از سر بگیریم. این در واقع یک “بسته” بود. سرگئی لاوروف تاکید کرد: ما آن را به عنوان یک تصمیم امضا کردیم که هر دو بخش به هم مرتبط هستند.