خلاصه اجرایی:
- پیروزی سیاسی و نظامی جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قرهباغ آرایش سیاسی و موازنه قوا در منطقه قفقاز را پس از سه دهه به کلی تغییر داد و باعث شده است محور جمهوری آذربایجان- ترکیه دست بالا را در سطح منطقه پیدا کند.
- عدم کنشگری موثر ایران در شرایط تحریمی و مشکلات اقتصادی و نیز حمله نظامی روسیه به اوکراین که موجب کاهش تمرکز این کشور در منطقه قفقاز شده است، این امکان را به محور جمهوری آذربایجان- ترکیه داده است تا با قدرت و اعتماد به نفس بیشتری اهداف و برنامه‌های مورد نظر خود را در سطح منطقه دنبال کنند.
- با توجه به مفاد توافقنامه آتشبس نوامبر ۲۰۲۰ از نظر حقوقی عملاً مانع و ساختاری برای پیشگیری از وقوع جنگ وجود ندارد و تنها «موازانه نسبی قوا» بر محوریت روسیه است که موجب شده است این موافقتنامه با وجود موارد متعدد نقض، همچنان پابرجا باقی بماند.
- در نتیجه جنگ دوم قرهباغ، وضعیت مرزهای جمهوری آذربایجان با ایران و ارمنستان دچار تحول بسیار مهمی شد که برآیند آن بازگشت مرزهای سه کشور به وضعیت پس از فروپاشی شوروی بود.
- جنگ دوم قرهباغ در سال ۲۰۲۰ موجب شد اندکی از پیچیدگیهای اجرای اصل حق تعیین سرنوشت در منطقه قرهباغ کاسته شود، اما این امر به معنی حل و فصل کامل وضعیت حقوقی و سیاسی قرهباغ کوهستانی نبود. به همین دلیل این منطقه همچنان بستری برای تداوم اختلاف و تنش در منطقه قفقاز جنوبی است
- در رابطه با وضعیت سایر خطوط مرزی هر کدام از طرفین در شرایط کنونی سعی می‌کنند نقشهای را ملاک قرار دهند که تامین کننده اهداف و منافع حداکثری آنان باشد.
- رهبران جمهوری آذربایجان تلاش می‌کنند تا در برابر «تفسیر مضیق و حداقلی» طرف ارمنی از بند نهم موافقتنامه آتشبس قرهباغ و موضوع ایجاد یک خط مواصلاتی بین نخجوان و سرزمین اصلی آذربایجان، یک تفسیر موسع و حداکثری از این بند ارائه کنند.
