نقاط برجسته‌ی زندگی الکسی ناوالنی؛ از تولد تا مرگ

#اختصاصی

به قلم: علی اخوان؛ دانشجوی دکتری مطالعات روسیه در دانشگاه تهران

در تاریخ هفدهم فوریه سال ۲۰۲۴ و در آستانه‌ی دومین سالگرد شروع عملیات نظامی روسیه در اوکراین، بار دیگر این کشور در صدر اخبار جهان قرار گرفت و خبر درگذشت الکسی ناوالنی، منتقد سرشناس پوتین در سرتاسر جهان پخش شد. اهمیت این خبر به قدری زیاد بود که سران کشورهای جهان به خصوص کشورهای غربی به سرعت در این خصوص موضع‌گیری کردند و روسیه را مسئول این اتفاق دانستند. این موضوع که مقصر مرگ الکسی ناوالنی چه کسی است، موضوع نوشته‌ی حاضر نیست بلکه این موضوع بهانه‌ای شد تا به سرگذشت الکسی ناوالنی بپردازیم و از زاویه‌ی نگاه غرب و روسیه به این شخصیت نگاهی بیندازیم. در نوشته‌ی حاضر بیوگرافی کلی از این شخصیت را ارائه خواهیم داد سپس به بررسی فعالیت‌های وی در بنیاد مبارزه با فساد، انتخابات شهرداری مسکو، کمپین انتخاباتی وی در سال ۲۰۱۸ برای مقام ریاست جمهوری و در انتها سرنوشت سال‌های پایانی عمر وی پس از مسمومیت و آغاز دوران محکومیتش و سرانجام مرگ، وی خواهیم پرداخت. منبع اصلی این نوشته، ترجمه‌ی بخش‌هایی از مقاله‌ی «سیاست خارجی احتمالی روسیه پس از پوتین: مطالعه‌ی موردی الکسی ناوالنی» است که در سال ۲۰۱۸ در مجله‌ی مطالعات بین‌المللی و امنیتی اروپای مرکزی به چاپ رسید.

از تولد تا جوانی:

الکسی ناوالنی در چهارم ژوئن سال ۱۹۷۶ در روستای بوتین در استان مسکو متولد شد. پدرش نظامی بود برای همین خانواده¬ی وی دائم از یک شهر نظامی به شهری دیگر در حال رفت و آمد و نقل مکان بودند. در سال ۱۹۹۷ در رشته‌ی حقوق از دانشگاه دوستی ملل روسیه فارغ‌التحصیل شد و سپس در سال ۲۰۰۱ تحصیلات تکمیلی خود را در رشته‌ی اقتصاد در آکادمی مالی دولت فدراسیون روسیه به اتمام رساند. در سن ۲۸ سالگی، کمیته‌ی دفاع از شهروندان مسکو را تأسیس نمود. این جنبش بیش از صد گروه ابتکاری از مخالفان طرح توسعه‌ی ساختمان‌سازی در مناطق حاشیه‌ای که اصطلاحاً به آن «بازیافت زمین» می‌گفتند را گرد هم آورد. این جنبش، موفقیت‌هایی بدست آورد و تعدادی از پروژه‌های ساختمانی که به خانه‌های مجاور آسیب‌ رسانده بودند متوقف شدند.

در سال ۲۰۰۸، ناوالنی پس از انتشار اسنادی مبنی بر اختلاس در شرکت‌های بزرگ دولتی، مشهور شد. به عنوان حقوقدان، اتحادیه سهامداران خرد را تأسیس و فرآیندی قانونی را علیه شرکت‌های بزرگ گازپروم، روس‌نفت، ترنس‌نفت و گازپروم‌نفت با هدف رسیدن به شفافیت و پاسخگویی این شرکت‌ها به سهام‌داران عادی آغاز نمود.

مرحله جدیدی از فعالیت‌های ضد فساد ناوالنی، پروژه‌ی «روس‌پیل» بود که بر افشای تقلب و رقابت ناعادلانه در تشکیلات دولتی متمرکز شده بود. تیم حقوقدان روس‌پیل، مخارج سنگین ارگان‌های دولتی را بررسی نمود. صدها تخلف را در دادگاه به چالش کشید و پیشنهاداتی را برای بهبود قوانین در زمینه¬ی تدارکات دولتی ارائه کرد. بیش از ۷۰ میلیارد روبل در بودجه‌ی فدراسیون روسیه به خاطر فعالیت‌های حقوق‌دانان روس‌پیل حفظ شد. تیم ناوالنی با موفقیت، خریدها و مناقصه‌ها در مبالغ سنگین را به دادگاه کشید و غیرقانونی بودن آن‌ها اثبات شد.

تاسیس بنیاد مبارزه با فساد:

در سال ۲۰۱۱ ناوالنی «بنیاد مبارزه با فساد» را تأسیس نمود که بزرگ‌ترین سازمان مستقل اجتماعی ضد فساد در روسیه محسوب می‌شد. این بنیاد، اسناد مربوط به ثروت غیرقانونی وزرا و نمایندگان را منتشر می‌کرد. به خاطر فعالیت‌های این بنیاد، میلیون‌ها روس به مقیاس بالای سوء استفاده و اختلاس در قدرت پی بردند.

در سال ۲۰۱۱ ناوالنی شعار «روسیه متحد؛ حزب کلاهبرداران و دزدان» و «به هر حزبی که می‌خواهی جز روسیه متحد رای بده» را طراحی کرد. این حرکت، حمایت زیادی را دریافت نمود و اتحادیه‌ی اروپا انتخابات روسیه را که در آن حزب «روسیه‌ی متحد» اکثریت کرسی‌ها را تصاحب کرده بود زیر سؤال برد.

اقدامات ضد فساد ناوالنی در سال ۲۰۱۲ ادامه یافت و او لایحه‌ای را مبنی بر ممنوعیت خرید ماشین‌های خارجی با قیمت بیش از یک و نیم میلیون روبل برای مقامات تهیه کرد که برای اولین بار در تاریخ روسیه بیش از صد هزار امضای الکترونیکی دریافت نمود. نتیجه‌ی این اقدام، مصوبه‌ی هیئت دولت مبنی بر ممنوعیت خرید اتومبیل‌های گران قیمت برای مقامات دولتی از حساب دولتی بود.

ناوالنی و انتخابات شهرداری مسکو:

در سال ۲۰۱۳، ناوالنی در انتخابات شهرداری مسکو شرکت کرد. بر اساس اطلاعات رسمی، الکسی ناوالنی ۲۷ درصد آرا را به‌دست آورد. او بیش از کاندیداهای احزاب کمونیست، لیبرال دموکرات، روسیه¬ی عادل و یابلاکا رای شهروندان مسکو را به‌دست آورد. در جریان مبارزات انتخاباتی او بیش از صد دیدار با شهروندان داشت و از تمام مناطق مسکو دیدار ‌کرد.

فعالیت‌های بنیاد مبارزه با فساد پس از انتخابات شهرداری مسکو:

الکسی ناوالنی در سال ۲۰۱۴ مبارزه با فساد را به مرحله جدیدی رساند. او یک ابتکار قانون‌گذاری اجتماعی در مورد تصویب ماده ۲۰ کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه ثروت‌اندوزی غیرقانونی در روسیه ایجاد کرد. هدف این ماده، کنترل اجباری نه تنها بر درآمد بلکه بر مصارف مقامات، همسران، فرزندان و خویشاوندان آن‌ها بود. مطابق این ابتکار، مقامی که امکان توضیح درباره‌ی منشأ پول‌هایی که صرف خرید اقلام لوکس می‌کند را نداشته باشد مستوجب تعقیب کیفری و مجازات‌های بعدی است. بیش از صد هزار روس از این طرح حمایت کردند. مقامات، چنین ابتکاری را نادیده گرفتند اما فشار بنیاد مبارزه با فساد بر مقامات همچنان ادامه داشت.

سال ۲۰۱۵ بنیاد مبارزه با فساد فیلم مستند «چایکا» را منتشر کرد که در آن، الکسی ناوالنی ثابت می‌کند که دادستان کل روسیه، یوری چایکا با گروه مافیایی تساپکف از روستای کوشچووسکایا در ارتباط است. در این فیلم مستند، درباره‌ی فعالیت تمام اعضای خانواده‌ی چایکا، سرگذشت ثروت‌اندوزی پسرانش و امپراطوری‌ای که آن‌ها از طریق راه‌های غیرقانونی ساختند گفته می‌شود. فیلم مستند چایکا بیش از ۵ میلیون بازدید داشت و جوایز حرفه‌ای دریافت نمود. ناوالنی با استفاده از پلتفرم یوتیوب، ویدئوهای مربوط به فعالیت‌های ضدفساد خود را منتشر می‌کرد.

در سال ۲۰۱۶ ناوالنی توسعه‌ی ساخت محتوای ویدیویی درباره‌ی فساد مقامات عالی کشوری را ادامه داد. در این سال، او درباره‌ی هواپیمای شخصی ایگور شووالف و عمارت شاهانه‌ی وی در مسکو که بیش از هزار مترمربع وسعت دارد سخن گفت. ناوالنی برای اولین ‌بار درباره‌ی ویلای بزرگ نخست وزیر وقت روسیه، دیمیتری مدودف که ارزش آن معادل ۳۰ میلیارد روبل بود به مردم روسیه اطلاع داد.

ناوالنی و انتخابات ریاست جمهوری:

در سال ۲۰۱۷ ناوالنی برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری مارس سال ۲۰۱۸ اعلام آمادگی کرد. در دسامبر سال ۲۰۱۷، وی برنامه¬ی انتخاباتی خود با عنوان «روسیه¬ی زیبای آینده» که برنامه¬ای برای تحولات در حوزه‌های مختلف بود را منتشر کرد.

اساسی‌ترین برنامه‌های وی، مبارزه با فساد، کاهش تبعیض، افزایش حداقل دستمزد، کمک به خانه دار شدن، کاهش نرخ بهره وام مسکن، افزایش سهم بهداشت و درمان در بودجه، آسان‌سازی ایجاد کسب و کار، کاهش مالیات برای کارفرمایان خرد و توزیع پول و اختیارات به نفع مناطق پیرامونی و نه پایتخت بودند.

۲۴ دسامبر، ناوالنی در انتخابات رسماً اعلام حضور کرد و ۲۵ دسامبر، کمیسیون مرکزی انتخابات ثبت¬نام وی را به‌دلیل یک پرونده ساختگی به نام «کیروولس» مردود دانست. ستاد انتخاباتی ناوالنی به دادگاه عالی شکایت کرد اما راه به جایی نبرد و همین تصمیم به قوت خود باقی ‌ماند. پس از این اتفاقات، ناوالنی هواداران خود را به اعتراض فراخواند.

مسمومیت و زندان:

در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰، ناوالنی به فعالیت‌های ضد فساد خود ادامه داد و ویدیوهایی را در خصوص فساد مسئولین منتشر کرد. او به مناطق مختلف می‌رفت و در خصوص فساد مالی مقامات ویدیو تهیه می‌کرد. در آگوست سال ۲۰۲۰، الکسی ناوالنی و تیم وی در بنیاد مبارزه با فساد به تومسک رفتند و او در آنجا مسموم شد. در بیستم آگوست، هواپیمای ناوالنی در مسکو فرود نیامد و در عوض وی را در حالت اغما به اومسک برد. او که در حالت کما به سر می‌برد در آنجا به یک بیمارستان محلی تحویل داده شد و وی را چند روز در آنجا نگه داشتند.

با پیگیری‌های همسر ناوالنی، در ۲۲ آگوست وی به آلمان برده شد و تا ۱۷ ژانویه دوره نقاهت را طی کرد. در پاییز در آلمان اعلام شد که ناوالنی به سم ناویچوک مسموم شده است. در این زمان، ناوالنی دو ویدیو درباره¬ی کسانی که وی را مسموم کردند و با سرویس امنیت فدرال ارتباط داشتند ساخت.

۱۷ ژانویه سال ۲۰۲۱ وی به روسیه برگشت و در فرودگاه بازداشت و سپس به‌دلیل مسئله¬ی مالی «ایو روشه» محکوم شد.

۱۹ ژانویه سال ۲۰۲۱ فیلم «قصری برای پوتین؛ ماجرای بزرگ‌ترین رشوه» که در آن از فساد ولادیمیر پوتین، اطرافیانش و سایر مسائل غیر قانونی گفته می‌شود، منتشر شد.

۲۳ ژانویه در تمام کشور میتینگ‌های اعتراضی در حمایت از الکسی ناوالنی برگزار شد و در آن، هزاران نفر شرکت کردند و افرادی نیز دستگیر شدند. ۳۱ ژانویه دومین میتینگ در کشور برگزار شد. ۳۰ فوریه، دادگاه ناوالنی برگزار شد و او به زندان محکوم شد. او تحت نظارت شدید قرار گرفت و «زندانی مستعد فرار» شناخته شد.

درگذشت:

سرانجام، الکسی ناوالنی در تاریخ ۱۶ فوریه در زندان درگذشت. دلیل مرگ وی لخته شدن خون اعلام شد. درباره دلایل مرگ وی نمی‌توان اظهار نظر محکم و استواری داشت چراکه به عقیده¬ی نگارنده، در آستانه‌ی انتخابات ریاست جمهوری روسیه و همچنین در شرایطی که درگیری¬های روسیه با اوکراین تنش این کشور با غرب را به بالاترین حد خود رسانده است، نمی¬توان به راحتی فرد، گروه و یا دولتی را مسئول این حادثه دانست. اظهار نظر دقیق در خصوص سرنوشت الکسی ناوالنی، اطلاعات، اسناد و مدارک بیشتری را می‌طلبد که طبیعتا این اطلاعات به سهولت در اختیار هر کسی قرار نخواهد گرفت.

منابع و مآخذ:

• Patalakh, Artem (2018). On the Possible Foreign Policy of the Post-Putin Russia: The Case of Alexei Navalny’s Viewpoints on Foreign Affairs. Central European Journal of International and Security Studies 12 (1):9-31.

• Камзычакова, Анастасия Васильевна (۲۰۲۱), Медиаобраз в массовой политической коммуникации: выпускная бакалаврская работа по направлению подготовки: ۴۲٫۰۳٫۰۲ – Журналистика, Образ Алексея Навального на российском телевидении, Факультет журналистики, выпускная бакалаврская работа, Томский Государственный Университет

همچنین بخوانید:

الکسی ناوالنی و جریان لیبرال­ در روسیه