نگاه تحلیل گران روسیه به نشست جده

#اختصاصی

#دیدگاه_روسی

نشست جده عربستان سعودی برای رسیدن به یک راه حل در موضوع جنگ اوکراین با حضور تعدادی از کشورها، از جمله اوکراین و کشورهای غربی و بدون حضور روسیه، در حالی برگزار می‌شود که تحلیل‌گران روسی آن را یک اقدام بی‌ثمر با هدف سوق دادن کشورها به حمایت از موضع غرب می‌دانند. در این چارچوب ایوان تیموفیف،  مدیر کل و عضو شورای امور بین الملل روسیه، در سایت این شورا می‌نویسد؛ ظاهرا ما با تلاش کشورهای غربی برای ایجاد وضعیتی مواجه هستیم که در آن کشورهای غیر غربی موضع بی طرف و بی غرض نمی‌گیرند، بلکه مستقیما یا غیر مستقیم موضع طرفداری از غرب را می‌گیرند. اگر به اوضاع از نقطه نظر کشورهای غیر غربی نگاه کنیم، برای آنها این می‌تواند ابزاری برای تنوع بخشیدن به سرمایه‌های‌ سیاست خارجی خود باشد. آنها می‌توانند نشان بدهند که هم در میادین غربی و هم در میادین غیر غربی بازی می‌کنند و آزادی برای مانور دارند. بحران اکراین در هر حال تنها زاییده روابط و اختلاف نظرهای روسیه و اکراین نیست، بلکه زاییده اختلاف نظرها در حوزه امنیت روسیه و مجموعه غرب نیز هست و بدون حل کردن این اختلاف نظرها، انتظار حل شدن پایدار بحران اکراین را داشتن نیز بسیار دشوار است. وی ادامه میدهد که بروکسل، واشنگتن و کیف تلاش‌ها برای منسجم کردن حمایت بین‌المللی از طرح کیف در مذاکرات صلح فرضی بین کیف و مسکو را دارند فعال می‌کنند. قرار است در تاریخ ۵ و ۶ اوت در جده نشست بین‌المللی بزرگی با مشارکت حدود۳۰  کشور برگزار شود که طرح پایان صلح آمیز مناقشه اکراین را در آن بررسی خواهند کرد. علاوه بر کشورهایی نظیر اندونزی، مصر، مکزیک، شیلی و زامبیا، انتظار می‌رود که هند و برزیل، بزرگترین کشورهای به اصطلاح «جنوب جهان» نیز در نشست در عربستان سعودی شرکت کنند. در مورد آرایش قوا در آستانه نشست می‌توان گفت که از یک سو، خود برگزاری دومین نشست بین‌المللی برای حل و فصل مناقشه اکراین گویای این است که بین مذاکره کنندگان اتفاق نظر وجود ندارد. این گونه باشد یا نه، به هر طریقی، اما اوکراین باید مصالحه کند. از خدشه ناپذیری طرح زلنسکی نمی‌توان دفاع کرد. از سوی دیگر روسیه را به این نشست دعوت نکردند. این بدین معناست که موضع بین‌المللی مشترک بدون روسیه تنظیم خواهد شد و روسیه را در مقابل تصمیم اتخاذ شده قرار خواهند داد. این چه تصمیمی خواهد بود؟ من نسبت به ایده عربستان سعودی شک دارم، بخاطر اینکه هر طرح حل و فصل صلح آمیز که بدون روسیه بررسی شود را به احتمال بیشتر روسیه نخواهد پذیرفت. ظاهرا ما با تلاش کشورهای غربی برای ایجاد وضعیتی مواجه هستیم که در آن کشورهای غیر غربی موضع بی طرف و بی غرض نمی گیرند، بلکه مستقیما یا غیر مستقیم موضع طرفداری از غرب را می‌گیرند.

در خود اکراین نیز مشکلات زیادی وجود دارد، مشکلاتی که روسیه نسبت به آنها حساس است. از جمله یکی از این مشکلات، حق دینداران و انشعاب در کلیسا است که دارد شدت می‌گیرد و با توقیف اموال کلیسا و تعقیب دینداران  و … همراه است. مشکلات مربوط به بحران اوکراین به حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه محدود نمی‌شود. این موضوع شامل تصویری گسترده تر از روابط روسیه و غرب، وضعیت حقوق بشر در خود اوکراین و به ویژه مشکلاتی است که در مسکو به آنها توجه می شود.
آلکسی گرومیکو، مدیر انستیتو اروپا آکادمی علوم روسیه و عضو شورای امور بین الملل روسیه نیز می‌نویسد؛ اگر این کار ثمره داشته باشد، احتمالا بعدا روسیه نیز ممکن است به آن ملحق شود. اما شرط موفقیت این ابتکار عربستان سعودی، «دیپلماسی بی سر و صدا» و محرمانه بودن کامل آن است. ولی اگر مشخص شود که کیف و غرب آن را به یک شو سیاسی دیگر تبدیل می‌کنند، هیچ نفعی نخواهد داشت… تصور می‌کنم که فرمت مذاکرات در عربستان سعودی مشارکت روسیه در آن را از ابتدا مدنظر نداشته و بدین ترتیب دعوتنامه نیز برای او ارسال نکرده است. صحبت از دو چیز است: کار کردن روی منسجم کردن تلاش‌های جنوب جهان برای حل و فصل صلح آمیز بحران اکراین و دوم، کار کردن روی (صحبت کردن به منظور راضی کردن) اکراین و حامی او. چرا که در اصل روشن است که مسأله‌ی آتش بس و سپس حل و فصل، به اکراین بستگی دارد، نه به مسکو. همه می‌دانند که اکراینی‌ها در آوریل ۲۰۲۲ از مذاکرات خارج شدند، نه روس‌ها.
و بعد از آن روسیه بارها سیگنال‌هایی را فرستاد که برای مذاکرات عملگرایانه آماده است، در حالی که کیف درباره بازگرداندن همه سرزمین‌های پیشین خود، از جمله کریمه، خیالبافی می‌کرد.

روزنامه «وزگلیاد» نیز در مطلبی با عنوان «شروط رژیم کیف را به جنوب جهان تحمیل می‌کنند» به قلم گئورگ میرزایان، می‌نویسد؛ دهها کشور مجموعه جنوب، آنهایی که یا بی‌طرف هستند یا حتی در بحران اکراین از مسکو حمایت می‌کنند را به «نشست جدید صلح اکراین» دعوت کردند. چنانچه انتظار می‌رود، زلنسکی و دوستان او از واشنگتن و بروکسل این نشست را مدیریت خواهند کرد، اما روسیه اصلا به آنجا دعوت نشده است. چه انتظاری می‌توان از این نشست داشت و روسیه چه موضعی در قبال آن باید بگیرد؟… یلنا سوپونینا، کارشناس سیاسی و شرق شناسی معتقد است که «نشست صلح» در جده برای جدا کردن جنوب جهان از روسیه برگزار می‌شود. سوپونینا می‌گوید؛ فشار بی سابقه‌ای به بسیاری از کشورها وارد می‌آید، و حتی عربستان کمی تسلیم این فشار می‌شود. ریاض مانور خواهد داد- مثل مابقی  کشورها که می‌کوشند به کمک لحن صلح جویانه به فشار غرب پاسخ بدهند. در نهایت این احتمال وجود دارد که همه تصمیمات نشست آتی معنی خود را از دست بدهد و به آرزوی صلح کردن در اکراین و کل جهان منحصر شود. همه صرفا خواهند گفت که خواهان صلح هستند، اما در عین حال هیچ سازوکاری برای تحقق بخشیدن به تصمیمات نشست وجود نخواهد داشت و نمی‌تواند داشته باشد. به همین خاطر کشورهای نزدیک برای روسیه می‌توانند از این ابتکارات صلح حمایت کنند، [برای مثال] همین ایران که با این حمایت وجهه خوبی بدست می‌آورد و روابط با همسایگان را بهبود می‌بخشد… حالا، بدون حضور مسکو، نشست شبیه به یک گردهمایی بی محتوا برای گفتگو «در حمایت از همه خوبی‌ها» است. سوپونینا در پایان می‌گوید؛ اما دیر یا زود زمینه برای مذاکرات واقعی شکل خواهد گرفت. به همین خاطر «روسیه هرچند بدون عجله اضافی، اما با حداکثر امکانات باید در جبهه‌ها برای تقویت مواضع مذاکراتی خود پیشروی کند».