#اختصاصی
به قلم: کبیر تانجا؛ Observer Research Foundation
امروز در غرب، سؤالات پیرامون افغانستان عمدتاً حول محور کمکهای بشردوستانه، حقوق زنان، آموزش و فشار بر طالبان جهت رسیدن به سطحی از «جمهوری» است که در اوت ۲۰۲۱ از بین رفت. با توجه به خروج نامطلوب ایالات متحده و عدم محبوبیت جنگ در میان رای دهندگان آمریکایی و متحدانش، این تغییر موضع تعجب آور نیست.
خلاء قدرت در افغانستان با همکاری روسیه، چین و ایران در حال پر شدن است. هدف مشترک آنها این است که مانع از هرگونه حضور طولانی مدت غرب در این کشور شوند. هر سه کشور وضعیت فعلی را تا حدی پذیرفتهاند تا جایی که سفارتخانههای افغانستان در تهران، پکن و مسکو اکنون توسط نمایندگان طالبان اداره میشود. علیرغم نگرانی در روابط هند و روسیه ناشی از حمله روسیه به اوکراین و همچنین همسویی عمیقتر مسکو با پکن، وضعیت کابل، مشارکت امنیتی دهلی نو و مسکو را میطلبد. اما هند ملاحظات امنیتی دیگری در رابطه با افغانستان دارد، این ملاحظات باید از دریچه رقابت هند و پاکستان دیده شود. در حالی که استراتژی هند پس از سال ۲۰۲۱ در مورد افغانستان ارتجاعی بوده است اما اقتصاد رو به ضعف پاکستان و تهدید فزاینده تحریک طالبان پاکستان (TTP)، که از مناطق تحت کنترل طالبان افغانستان با هدف جایگزینی دولت فعلی در اسلام آباد فعالیت میکند، فرصتی را برای دهلی نو به وجود آورده است تا سعی کند پاکستان درگیر آشفتگیهای داخلی بماند و ظرفیتهای آن جهت ماجراجویی فراتر از مرزهای خود، به ویژه در کشمیر، محدود شود.
اسلام آباد انتظار داشت که کابل تحت رهبری طالبان تا حد زیادی مطیع منافع پاکستان باشد و دهلی نو را بیرون نگه دارد. با این حال، هند در ژوئن ۲۰۲۲ یک “دفتر فنی” در افغانستان افتتاح کرد و یک محموله گندم برای برنامه جهانی غذا تحویل آن کشور داد، که با استقبال طالبان در جلال آباد همراه بود. در همین حال، پاکستان با یک سری حملات تروریستی از آن سوی مرز دست و پنجه نرم کرده است که تعامل آن با طالبان در فرونشاندن حملات شکست خورده است.
روسیه میتواند جهت همکاری هند در افغانستان مجاری بیشتری را در اختیار آن کشور قرار دهد. این امر در سفر آجیت دوال[۱]، مشاور امنیت ملی هند به مسکو در ماه فوریه، جایی که او با ولادیمیر پوتین نیز دیدار کرد، آشکار شد. ملاقات یک مشاور امنیت ملی با رهبر روسیه یک پروتکل عادی نیست، به ویژه در فضای سیاسی کنونی. همکاریهای بیشتر، مانند ملاقات مقامات هندی با دولت موقت طالبان، بهویژه بخشهایی که توسط شبکه حقانی اداره میشود، گروهی که مسئول حمله به سفارت هند در کابل در سال ۲۰۰۸ بود، ظاهراً با کمک روسیه تسهیل شده است. بیشتر نشستهای منطقهای حول محور وضعیت افغانستان، زیر چتر روسیه سازماندهی شدهاند. پاکستان نیز در بیشتر این نشستها شرکت داشته است. ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه برای افغانستان، بارها از نیت طالبان در مبارزه با شاخه محلی گروه موسوم به دولت اسلامی معروف به شاخه خراسان تقدیر کرده است. کابلوف اخیراً از «آنگلوساکسونها» به دلیل حمایت مالی از گروههای تروریستی در افغانستان و دامن زدن به بیثباتی در آسیای مرکزی انتقاد کرده و حتی مستقیمتر (بدون ارائه مدرک) ادعا کرده است که ایالات متحده در واقع به طور مخفیانه از داعش حمایت میکند.
این صحبتها باعث میشود که هند و روسیه دور شوند. در حالی که دهلی نو با رژیم جدید طالبان گفتگو کرده است، هیچ ادعایی مبنی بر اینکه این گروه طرفدار ثبات در منطقه است، نکرده است. هند بهعنوان یکی از حامیان اصلی حرکت افغانستان به سوی هنجارهای دموکراتیک در دو دهه گذشته، در حال ایجاد تعادل بین ممانعت از منافع پاکستان و دفاع از منافع مردم افغانستان است.
در حالی که هند سعی دارد انتقادات را به خاطر روابط نزدیک خود با روسیه دفع کند، مسئله افغانستان مورد توجه بیشتر سیاست گذاران دهلی نو است. فقدان حضور پر رنگ ایالات متحده در منطقه و چرخش آن به سمت منطقه هندوپسفیک، باعث شده دهلی نو بیش از همیشه نگران حل نشدن معماهای آینده باشد. در آوریل ۲۰۲۱، چهار ماه قبل از سقوط کابل، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده گفت که سایر کشورهای منطقه، مانند هند و روسیه باید مسئولیت بیشتری در مورد افغانستان به عهده بگیرند. اکنون دهلی نو و مسکو دقیقاً این کار را انجام میدهند.
مترجم: سها نوروزی
[۱] Ajit Doval
