درحالیکه بسیاری از کشورها در حال قطع روابط تجاری خود با روسیه هستند، واردات از روسیه به گرجستان به بیشترین میزان خود رسیده است. اقتصاددانان بر این باورند که تاجران گرجستانی از کاهش تقاضا در کالاهای روسی بهرهگیری میکنند.
واردات گرجستان از روسیه در ۱۰ ماه اول سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبل ۷۴ درصد رشد داشته است، جدیدترین دادههای اداره آمار ملی این کشور نشان میدهد پس از جنگ ۲۰۰۸، روند روابط تجاری مسکو و باکو در دهه اخیر بهبود یافته است.
واردات اصلی گرجستان از روسیه نفت، محصولات نفتی فرآوری شده، زغال سنگ و آرد هستند که با رشد چشمگیری همراه بودهاند. به عنوان مثال واردات نفت و محصولات نفتی نسبت به سال گذشته ۱۷۹درصد افزایش داشته است.
این آمار نگرانیهایی را در خصوص وابستگی بیش از حد گرجستان به روسیه، به عنوان یک استعمارگر سابق که به بازسازی امپراطوری خود تمایل دارد و از سال ۲۰۰۶ از انرژی به عنوان ابزار استفاده کرده، همراه داشته است
موسسه توسعه آزادی اطلاعات -موسسه غیر دولتی در تلفیس- در گزارش ۲۸ نوامبر میگوید روسیه به شکل گسترده از منابع انرژی به ویژه گاز برای پیشبرد اهداف سیاسی خود در عرصه بینالمللی استفاده میکند.
این موسسه همچنین اشاره میکند روسیه جایگاه اول صادرات به گرجستان در حوزه نفت و محصولات نفتی پالایش شده را به خود اختصاص داده است. در حالی که سال گذشته حدود نیمی از واردات بنزین و گازوئیل گرجستان از اتحادیه اروپا تامین می شد. اگر در سال ۲۰۲۱، ۱۵درصد بنزین گرجستان را روسیه تامین میکرد، این رقم در نیمه اول سال جاری به ۳۹ درصد رسید و همچنین در حالی که در سال ۲۰۲۱، ۲۴ درصد گازوئیل از روسیه تامین میشد، این میزان در سال جاری تا ۳۴درصد افزایش یافت.
شرکتهای بازرگانی در گرجستان در خصوص روی آوردن به تامینکنندگان روسی حاضر به پاسخگویی نیستند. مریم گوگیاشویلی، تحلیلگر موسسه توسعه آزادی اطلاعات، در گفتگو با اوراسیانت عنوان کرد برخی اظهارات عمومی نشان میدهد دلیل افزایش واردات، قیمت پایین محصولات روسی بوده است.
در ماه جولای سال جاری سوسو پخاکادزه، رییس گروه ویسول (یکی از بازیگران اصلی بازار واردات نفت)، اعلام کرد این گروه با توجه به نوسانات قیمت نفت که ناشی از جنگ روسیه علیه اوکراین بوده، به دنبال جایگزینهای ارزانتر برای آن است. او افزود: “ما بازرگانان با هر کشوری در خصوص نفت مذاکره میکنیم و از هر کشوری که ارزانتر باشد وارد میکنیم”.
سوسو بریکاشویلی، اقتصاددان دانشکده اقتصاد دانشگاه قفقاز، میگوید گرجستان باید شرکای تجاری خود را افزایش دهد تا از وابستگی خود به انرژی روسیه -که سابقه استفاده از مسائل تجاری به عنوان سلاح را دارد-، جلوگیری کند.
او افزود: “علارغم اینکه ما برای افزایش شرکای تجاری خود تلاشی نکردیم اما برخی کشورهای غربی اقدامات زیادی انجام دادهاند. قابل درک است که این کشورها توانایی بیشتری دارند و ما کشوری ضعیف هستیم. افزایش قیمت بنزین به ضرر مردم است و ما هیچ کاری برای رفع آن انجام ندادهایم.
حجم صادرات گرجستان به روسیه نیز در سال جاری نسبت به سال گذشته در ماه ژانویه تا اکتبر تا ۱۰درصد افزایش یافته است.
بریکاشویلی خاطرنشان میکند که ترس از وابستگی به روسیه مفهومی دور از ذهن نیست. او همچنین به تحریم سخت کالاهای کشاورزی روسیه دو سال قبل از جنگ ۲۰۰۸ اشاره میکند.
او در ادامه اضافه میکند: “ما این را در کتابها نخواندهایم، بلکه تجربه کردهایم. برای مثال در سال ۲۰۰۶ روسیه مشرروبات گرجستان را تحریم کرد و در نتیجه به صنعت مشروب خسارت شدیدی وارد شد”.
نیکا کاپانادزه، اقتصاددان گروه مشاوران سیاستگذاری و مدیریت در تفلیس، در مورد وابستگی به روسیه در بازارها و کالاهای اساسی ابراز نگرانی کرده است. هرچند معتقد است نفت با سایر کالاها متفاوت است.
“نفت یک کالای جهانی است و اگر روسیه صادرات آن را ممنوع کند، به سادگی میتوان بازار دیگری یافت”.
کاپانادزه افزود: واردات گندم پیچیدهتر است، چرا که۹۰ درصد آرد گندم مصرفی در گرجستان از روسیه وارد می شود. وی استدلال میکند که گرجستان برای اطمینان از امنیت غذایی باید مذاکره با سایر تولیدکنندگان مانند قزاقستان و ترکیه را در دستور کار خود قرار دهد. به عقیده او صاحبان صنایع باید تلاشی مضاعف در این خصوص داشته باشند.
وی همچنین موارد دیگری را به عنوان دلایل افزایش واردات از روسیه به گرجستان اضافه کرد. از جمله اینکه واردات از روسیه ساده و ارزان است و وابستگی اقتصادی به روسیه از دوران شوروی نشأت میگیرد. همچنین که تاجران گرجی زبان روسی را میفهمند، پس راه صادرات از این کشور هموار است. علاوه بر این، کم بودن فاصله دو کشور و لجستیک آسان نیز بر سهولت واردات موثر است.
