🔹او عضو آکادمی بریتانیا، عضو افتخاری انجمن سلطنتی آسیایی بریتانیای کبیر و ایرلند و انجمن شرقشناسی آمریکا و فرهنگستان هنر و علوم آمریکا و عضو کمیته مشورتی دانشنامه ایرانیکا و عضو مجموعه کتیبههای ایرانی بود. او همچنین مدرک دکترای افتخاری از دانشگاه شیکاگو داشت.
🔸در طول دهه ۱۹۲۰ میلادی، دیاکونوف دو بار در شهر اُسلو زندگی کرد، جایی که پدرش میخائیل الکسویچ دیاکونوف برای مأموریتهای تجاری شوروی در آنجا کار میکرد. مادرش پزشکی خواندهبود اما عمدتاً همه عمرش را در خانه گذراند. برادر بزرگترش، میخائیل میخائیلویچ دیاکونوف (۱۹۰۷–۱۹۵۴) پژوهشگر برجستهای در رشته تاریخ و باستانشناسی ایران بود.
🔹در سال ۱۹۳۸ میلادی، دیاکونوف از دانشگاه لنینگراد فارغالتحصیل شد، او در آنجا همراه با آشورشناس برجسته، الکساندر پاولویچ ریفتین (۱۹۰۰–۱۹۴۵) تحصیل میکرد. پس از فراغت از تحصیل، در گروه شرق نزدیک باستان در موزه دولتی ارمیتاژ در لنینگراد استخدام شد و تا سال ۱۹۴۱ میلادی، در طول جنگ جهانی دوم و هنگامی که آلمان به شوروی حمله کرد، در آنجا مشغول به کار بود. از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۰ میلادی، زبانهای اکدی و سومری و تاریخ میانرودان باستان را در دانشگاه لنینگراد آموخت و سپس تا سال ۱۹۵۹ میلادی، در گروه شرق نزدیک باستان در موزه ارمیتاژ بهعنوان موزهدار مجموعه الواح میخی کار کرد. از سال ۱۹۵۳ میلادی تا زمان مرگ وی در سال ۱۹۹۹ میلادی، او پژوهشگر ارشد شعبه لنینگراد/سنت پترزبورگ مؤسسه مطالعات شرقی در آکادمی علوم شوروی روسیه بود.
🔸دیاکونوف میتوانست متون را به زبانهای سومری، اکدی، عبری، ایلامی، هیتی، هوری و اورارتویی بخواند؛ او متون شرق نزدیک باستان را در دورهها و انواع مختلف مطالعه کرد، از هزاره سوم پیش از میلاد تا پایان دوره هخامنشی در سده چهارم پیش از میلاد. موضوعات آثار او زبانها و فرهنگها، همراه با نژادشناسی، سیاست و تاریخ اجتماعی و اقتصادی شرق نزدیک باستان و آسیای مرکزی را شامل میشد.
🔹او مجموعه قوانین سومری، بابلی و آشوری را همراه با یادداشتهای دقیق ترجمه کرد. وی همچنین متون اصلی اسناد اقتصادی و نامههای روزمره ناشناخته به خط میخی از پادشاهی اورارتو را ویرایش، آوانویسی و ترجمه کرد. بسیاری از این اسناد در طول کاوشهای باستانشناسی در کارمیر بلور در ارمنستان یافت شدهبودند و خواندن آنها دشواریهای بسیاری بههمراه داشت.
🔸او همراه با سرگی آناتولیویچ استاروستین، نشان دادند که زبانهای هوری و اورارتویی با زبانهای داغستانی ارتباط دارند. یکی از کتابهای او نیز شامل بررسی دقیق و توصیف سیستماتیک زبانهای آسیای غربی است. دیگر آثار زبانشناسانی دیاکونوف عبارتند از مطالعات تطبیقی زبانهای حامی و سامی و بازسازی آوایی، ریختشناسی و واژگانی آنها و همچنین تجزیه و تحلیل تشابهات میان زبان اکدی و زبانهای غیرمکتوب کوشی. دیاکونوف به همان اندازه نیز در واژهشناسی، تاریخ و زبانشناسی ماهر بود و ترجمههای استادانهای از آثار ادبی مربوط به کتاب مقدس و آثار سومری، بابلی و آشوری ارائه دادهاست.
