به گفته اعضای طالبان، رهبران محلی و تحلیلگران امنیتی، صدها سرباز جوان طالبان بهطور غیرقانونی وارد پاکستان شدهاند تا در کنار یک گروه جهادی دیگر مشغول نبرد شوند. این افراد نسلی از جنگجویان بزرگ شده در جنگ هستند که اکنون خود را در کشوری در صلح میبینند.
محمد خالد طاهر، یک نمونه از این جوانان طالب بود که چندی پیش در مسیر پاکستان برای شرکت در جهاد، جان خود را از دست داد.
این مهاجرت نگرانیهای دیرینه را در مورد سرایت افراطگرایی خشونتآمیز از افغانستان تحت سلطه طالبان به کشورهای دیگر منطقه تجدید کرده است.
از روسیه و چین گرفته تا ایالات متحده و ایران، همگی درباره احیای احتمالی گروههای تروریستی مانند القاعده و داعش در افغانستان با جاهطلبیهای جهانی بیشتر هشدار دادهاند.
رهبری طالبان علناً خروج جنگجویان را محکوم کرده است. این افراد که اذعان میکنند بدون مجوز رسمی به پاکستان رفته و به یک گروه شبهنظامی موسوم به «تحریک طالبان پاکستان» یا «تیتیپی» پیوستهاند.
اما مساله این است که آیا دولت افغانستان میتواند این موج را متوقف کند و به بقیه جهان نشان دهد که توانایی و تمایل برای مهار گروههای افراطی در داخل مرزهای خود را دارد؟
اسفندیار میر، کارشناس ارشد موسسه صلح ایالات متحده، معتقد است اگرچه طالبان توانایی مهار تحریک طالبان پاکستان و عناصر مختلف القاعده را دارد اما شاهد این هستیم که این گروه آنها را اسکان میدهد و از برخی سازمانهای شبهنظامی آسیای مرکزی نیز محافظت میکند. همه اینها جدی بودن طالبان برای مبارزه با تروریسم در افغانستان را به چالش میکشد.
در پاکستان، جوانانی که به دنبال جهاد هستند به بازگشت خشونت ستیزهجویان در سال جاری کمک کردهاند و باعث افزایش تنش بین دو دولت شدهاند. مقامات پاکستانی مقامات افغان را به پناه دادن به گروههای تروریستی و چشمپوشی از پیوستن سربازان آنها به این گروهها متهم کردهاند. اما مقامات طالبان این موضوع را رد میکنند.
هفته گذشته، یک گروه وابسته به داعش که مدتها در افغانستان مستقر بود، یک انفجار انتحاری در پاکستان انجام داد که منجر به کشته شدن حدود ۶۰ نفر شد. تلفات حملات طالبان پاکستان از زمان به قدرت رسیدن طالبان افزایش یافته است.
به گفته مؤسسه مطالعات صلح پاکستان مستقر در اسلامآباد که خشونتهای افراط گرایان را رصد میکند، تحریک طالبان پاکستان طی سال گذشته، حداقل ۱۲۳ حمله را در سراسر پاکستان انجام داده است. تقریباً دو برابر تعدادی که قبل از به قدرت رسیدن طالبان ثبت شده است.
در مورد حضور طالبان در پاکستان آمار دقیقی نیستد. چرا که دقیقاً مشخص نیست چه تعداد افغان برای پیوستن به طالبان پاکستان یا گروههای دیگر از مرز عبور کردهاند. اما شکی نیست که از دهها هزار شبه نظامی طالبان افغان، شمار کمی از آنها در صفوف جنگجویان پاکستانی میجنگند.
عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت امور خارجه افغانستان میگوید: «مردان جوانی که به دنبال هیجان و ماجراجویی هستند در همه جای دنیا حضور دارند. از قاره آمریکا و اروپا تا آسیا، آفریقا و جاهای دیگر. این ماجراجویی منعکسکننده روندهای رایج یا افکار عمومی نیست، بلکه آنها ناهنجاری هستند.»
بستگان این افراد میگویند کسانی که میروند چندین سال تحت تعلیمات مذهبی مدارس تحت مدیریت طالبان بودهاند. جایی که آرمانهای جهاد و شهادت در آن تمجید میشود.
برخی دیگر از نقشهای جدید خود در زمان صلح بهعنوان سرباز یا افسر پلیس که به وظایفی مانند نگهبانی پستهای بازرسی و انجام کارهای امنیتی معمولی مشغول هستند، خسته شدهاند.
بسیاری نیز از فروپاشی دولت مورد حمایت غرب در افغانستان نیرو گرفتهاند.
یکی از اعضای طالبان به نام وحدت در حالی که در کنار تعدادی از همکارانش در کابل چای مینوشید، گفت: «صلح و امنیت در کشور ما تامین شده است، بنابراین اکنون باید در کشورهای دیگر بجنگیم و حقوق مسلمانان دیگر را تامین کنیم.»
مالنگ دوست او افزود: «رفتن به آنجا و ادامه جهادمان در آنجا مهمتر از ماندن در کشورمان است.»
هر دو مرد در استان وردک بزرگ شدهاند، بخشی از مرکز افغانستان که حمایت عمیقی از طالبان داشت، جایی که دههها جنگ، نسل جوان را متحول کرد. مدارسی که توسط طالبان اداره میشود در سراسر این ولایت ایجاد شده است. پسرها به جای کار در مزارع خانواده خود، آرزوی جهاد داشتند.
عبدالباری واصل سردار، ۳۸ ساله، یکی از ساکنان وردک، که برادرزاده ۱۷ ساله او، محمد ادریس صهیب، در بهار امسال در پاکستان در جنگ برای تحریک طالبان پاکستان کشته شد، گفت: «روستای ما قبل از جنگها به تولید مهندس و پزشک معروف بود. اما الان نسل جوان فقط به جهاد علاقه دارد.»
مانند بسیاری از پسران روستای خود، وحدت و مالنگ در نوجوانی به طالبان پیوستند و در مخفیگاههای دامنه کوه ناپدید شدند و از آنجا حملاتی را به نیروهای غربی و دولتی افغانستان انجام دادند. آنها هر عملیات موفقیت آمیز علیه کفار را جشن میگرفتند.
اما زمانی که طالبان در سال ۲۰۲۱ قدرت را به دست گرفتند، وحدت و مالنگ در واحدهای پلیس کابل مشغول به خدمت شدند. آنها در آنجا روزهای خود را در اطراف پاسگاه سپری میکنند و برای رفتن به کوه بیقرار هستند.
هنگامی که پنج نفر از دوستانشان در بهار امسال برای بازگشت به جهاد به پاکستان رفتند، هر دو نفر غرق در حسادت بودند. مالنگ با بیرون آوردن تلفن خود، ویدیویی را باز کرد که در آن گروهی از مردان در حال قدم زدن در آن سوی مرز هستند و روسریهایی که برای محافظت از گرد و غبار به دور سرشان بسته شده بودند.
وحدت در حالی که به تلفن دوستش خیره شده بود، گفت: «ما دوستانی در آنجا داریم که حتی حملات انتحاری انجام دادند.» هر دو مرد میگویند که در ماههای آینده برای پیوستن به طالبان پاکستان به پاکستان خواهند رفت.
مقامات پاکستان از طالبان خواستهاند تا گذرگاههای مرزی را مسدود کنند. روز یکشنبه، ژنرال سید عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان، با اشاره به نگرانیها در مورد پناهگاههایی که برخی گروهها در خاک افغانستان دارند، تلویحا گفت که اگر افغانستان دست به اقدامی نزند، کشورش از زور استفاده خواهد کرد. وی گفت: پاکستان از هیچ تلاشی برای از بین بردن شبکههای تروریستی و حفاظت از شهروندان خود به هر قیمتی دریغ نخواهد کرد.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی دولت طالبان در واکنش به این اتهامات گفت: «خاک افغانستان علیه امنیت هیچ کشوری استفاده نخواهد شد».
مولوی محمد یعقوب سرپرست وزارت دفاع طالبان نیز در یک سخنرانی به جنگجویان سابق طالبان نسبت به انجام حملات در خارج از افغانستان هشدار داد.
با این حال، مشخص نیست که چگونه دولت این دستور را اجرا خواهد کرد – و اینکه آیا این امر، طالبان جوان را از ترک کشور برای جنگ باز میدارد؟
این سربازگیری قبلاً به تقویت طالبان پاکستان کمک کرده است، متحد جنبش طالبان در افغانستان که به دنبال اخراج دولت پاکستان از مناطق مرزی این کشور است.
این گروه تقریباً یک دهه پیش کاملاً کنار گذاشته شد. اما در طول دو سال گذشته، دوباره زنده شده است. به گفته مقامات پاکستانی و ویدئوهایی که توسط طالبان پاکستان منتشر شده است، جنگجویان تحریک طالبان در جریان تسلط طالبان از زندانهای افغانستان آزاد شده و خود را با تجهیزات نظامی آمریکایی که زمانی در اختیار دولت افغانستان قرار گرفته بود، مسلح کردند.
به گفته اعضای طالبان و تحلیلگران امنیتی، طالبان پاکستان همچنین در ماههای اخیر، شروع به جذب سیستماتیک سربازان طالبان در افغانستان کرده است. اکنون، به هرکسی که علاقه مند به پیوستن به صفوف آن است، دستور داده شده است که با سایر افراد استخدام شده ارتباط برقرار کند. جنگجویان در شرق افغانستان میدانند چگونه به طور غیرقانونی از مرز عبور کنند.
در کابل، وحدت و مالنگ مصمم شدهاند که آرزوی شهادت را فراموش نکنند. آقای مالنگ میگوید: «در هر جایی که مسلمانان دچار مشکل هستند، باید به آنها کمک کنیم. مثل فلسطین، میانمار و حتی آمریکا.»
