#اختصاصی
این هفته، چین و پاکستان دهمین سال همکاری اقتصادی را از طریق ابتکار جهانی کمربند و جاده پکن جشن می گیرند. اما به گفته مقامات و منتقدان، تهدیدات تروریستی فزاینده برای شهروندان چینی در این کشور جنوب آسیا و اختلافات بر سر بازپرداخت بدهی‌ها اکنون مانع از پیشرفت برنامه توسعه زیرساخت مشترک شده است.
برنامه چند میلیارد دلاری، کریدور اقتصادی چین و پاکستان، یا CPEC، در سال ۲۰۱۳ معرفی شد و به سرعت به عنوان توسعه شاخص BRI شناخته شد – با این انتظار که پاکستان را به یک مرکز منطقه ای برای اتصال اقتصادی تبدیل کند.
این سرمایه‌گذاری به اسلام‌آباد کمک کرده است تا بخش‌های حمل‌ونقل ملی و نیرو را بهبود بخشد و مسیرهای تجاری ایجاد کند که غرب چین محصور در خشکی را به بندر آب‌های عمیق استراتژیک پاکستان در گوادر در دریای عرب متصل می‌کند.
مقامات پاکستانی می گویند این پروژه نزدیک به ۲۰۰۰۰۰ شغل مستقیم محلی ایجاد کرده است، بیش از ۱۴۰۰ کیلومتر بزرگراه و جاده ساخته و ۸۰۰۰ مگاوات برق به شبکه ملی اضافه کرده است و به سال ها خاموشی ناشی از قطع برق در کشور ۲۳۰ میلیون نفری پایان می دهد. قطع طولانی مدت برق روزانه فعالیت اقتصادی را فلج و تولید صنعتی را تضعیف کرد.
مقامات هر دو کشور می گویند که CPEC بیش از ۲۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم چینی را جذب کرده است که انتظار می رود تا سال ۲۰۳۰ که قرار است تمام پروژه های CPEC از جمله چندین منطقه صنعتی تکمیل شود به ۶۲ میلیارد دلار افزایش یابد.
Pang Chunxue، کاردار سفارت چین در اسلام آباد، چهارشنبه ۵ جولای گفت: “خوشحال و مفتخرم که بگویم CPEC یکی از موفق ترین پروژه‌های BRI است که به عنوان گل سرسبد این ابتکار جهانی شناخته می‌شود.”
او در یک مراسم تلویزیونی به مناسبت دهمین سالگرد توافق CPEC با حضور شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان و اعضای ارشد کابینه اش صحبت می کرد.
دیپلمات چینی گفت: در دوره جدید ما کاملاً متقاعد شده‌ایم که پس از ۱۰ سال عملکرد موفقیت‌آمیز CPEC، چین و پاکستان در کنار یکدیگر به حرکت رو به جلو برای ارتقای مشترک توسعه باکیفیت CPEC و ایجاد یک جامعه مشترک نزدیک‌تر چین و پاکستان با آینده‌ای مشترک ادامه خواهند داد.
شهیاز شریف نیز گفت که CPEC “برای توسعه اجتماعی-اقتصادی پاکستان نقش اساسی داشته است.” وی افزود که دولتش متعهد به “استفاده کامل” از پتانسیل این پروژه است.
منافع چین در پاکستان در سال‌های اخیر مورد حملات شبه‌نظامیان قرار گرفته است و به همین دلیل باعث ناراحتی رهبران چین و درخواست از اسلام‌آباد برای افزایش امنیت شهروندانش شده است.
منتقدان گفتند که مراسم روز چهارشنبه به مناسبت دهمین سالگرد CPEC فاقد رهبران برجسته چینی از پکن بود و حاکی از تداوم تنش‌ها بر سر امنیت و سایر مسائل ناشی از تعهدات اقتصادی پاکستان داشت.
وزیر امور خارجه چین سخن نخست وزیر لی کیانگ به شریف در نشست دو طرف در اواخر ماه گذشته در پاریس را مورد اشاره قرار داد و گفت: «چین امیدوار است که پاکستان قاطعانه و مؤثر سازمان‌های تروریستی مختلف در این کشور را سرکوب کند و امنیت نهادها و پرسنل چینی را در پاکستان تضمین کند».
شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین نیز در نوامبر گذشته در گفتگو با شریف در پکن بر لزوم حفاظت پاکستان از پرسنل و پروژه‌های چینی تاکید کرده بود.
سناتور مشاهد حسین، رئیس کمیته دفاعی مجلس اعلای پارلمان پاکستان، به صدای آمریکا گفت: «آنها [چینی‌ها] معتقدند که این موضوع امنیتی به مانعی برای پیشبرد CPEC تبدیل شده است.
حسین که نماینده حزب حاکم در جلس سنا در پاکستان است، گفت: ابراز نگرانی مکرر در مورد سلامت و امنیت شهروندان و سرمایه گذاران چینی در پاکستان توسط رهبران ارشد چین نشان می‌دهد که وعده‌های پاکستان مبنی بر “امنیت بی نقص” برای چینی‌های شاغل در پاکستان هنوز محقق نشده است.”
او هشدار داد که اگر به طور موثر مقابله نشود، تهدید فزاینده تروریسم می‌تواند “پیامدهای جدی برای ادامه همکاری اقتصادی پاکستان و چین و سرمایه گذاری چین در پاکستان داشته باشد.”
در ژوئیه ۲۰۲۱، یک بمب گذاری انتحاری در شمال غربی پاکستان، ۹ شهروند چینی و سه همکار پاکستانی را کشت. قربانیان روی پروژه برق آبی داسو با بودجه چین کار می کردند. هیچ کس مسئولیتی در این حمله به عهده نگرفته است.
بازرسان پاکستانی در آن زمان مشکوک بودند که ستیزه جویان مرتبط با جنبش اسلامی ترکستان شرقی ضد چین در پشت این بمب گذاری مرگبار بوده‌اند. مقامات از آن زمان تاکنون جزئیاتی از تحقیقات خود در مورد این حمله را به اشتراک گذاشته‌اند.
در آوریل ۲۰۲۲، یک بمب گذار انتحاری زن خود را در نزدیکی یک ون در کراچی منفجر کرد و سه معلم چینی و راننده محلی آنها را کشت. خارجی ها در موسسه کنفوسیوس در بزرگترین شهر پاکستان تدریس می کردند.
ارتش آزادیبخش بلوچ، یک سازمان غیرقانونی که در استان بلوچستان پاکستان فعالیت می کند، مدعی شد که این حمله را طراحی کرده است. این استان غنی از منابع طبیعی، بندر گوادر و چندین پروژه دیگر CPEC را در خود جای داده است.
افزایش تعداد حملات چین را بر آن داشته است که از شهروندان و دیپلمات‌های خود در پاکستان بخواهد که تحرکات خود را به شدت محدود کنند و از شهر پیشاور در شمال غربی و کویته پایتخت بلوچستان بازدید نکنند. این نکته را منابع بسیار معتبر به شرط ناشناس ماندن به صدای آمریکا گفتند زیرا آنها مجاز به صحبت با رسانه ها نیستند.
به گفته یک مقام پاکستانی که نخواست نامش فاش شود، علاوه بر این، مقامات چینی اطلاعاتی را از “منابع مختلف در اوایل سال جاری” دریافت کردند مبنی بر اینکه سفارت این کشور در اسلام‌آباد ممکن است در معرض خطر یک حمله تروریستی قرار داشته باشد. این تهدید کارمندان سفارت چین را مجبور کرده است که از بازدید از مناطقی به غیر از منطقه سرخ در پایتخت پاکستان که ساختمان های کلیدی دولتی در آن قرار دارند، خودداری کنند.
قابلیت حیات CPEC
مشکلات اقتصادی پاکستان در سال‌های اخیر عمیق‌تر شده است و برخی از منتقدان سرمایه‌گذاری CPEC را به‌عنوان عامل اصلی مؤثر می‌دانند. دولت شریف با تضمین یک توافق کوتاه مدت ۳ میلیارد دلاری صندوق بین‌المللی پول، مشروط به تصویب هیئت مدیره این صندوق در اواخر این ماه، از خطر نکول قریب‌الوقوع جلوگیری کرد.
به گفته مایکل کوگلمن، مدیر موسسه آسیای جنوبی در مرکز ویلسون واشنگتن، “CPEC نتوانست به انتظارات عمل کند، در حالی که انتظارات زیادی در مورد آن ایجاد شده است. ما شاهد هستیم که برخی از پروژه های مهم، به ویژه زیرساخت های انرژی، آنلاین شده اند.
به اعتقاد کوگلمن «در سال‌های اخیر، ترکیبی از استرس اقتصادی پاکستان و نگرانی‌های امنیتی چین، شتاب CPEC را کاهش داده است》
پاکستان بیش از ۱٫۲۶ میلیارد دلار (۳۵۰ میلیارد روپیه) به نیروگاه های چین بدهکار است. این مبلغ همچنان در حال رشد است و چین از به تعویق انداختن یا تغییر ساختار پرداخت و بازپرداخت بدهی CPEC خودداری کرده است. وام‌های چینی – اعم از بانک‌های دولتی و تجاری – تقریباً ۳۰ درصد از بدهی خارجی اسلام‌آباد را تشکیل می‌دهند.
بلاوال بوتو زرداری، وزیر امور خارجه پاکستان در مصاحبه با یک رسانه ژاپنی این هفته اظهارات مبنی بر اینکه کشورش در “تله بدهی” چین افتاده است را رد کرد.
زرداری گفت: «این ادعا که پاکستان در تله بدهی چین است، نادرست است. او گفت: «بیشتر کمک های چین به پاکستان به شکل سرمایه گذاری یا وام های معوقه است》.
