سد تحریم‌ها مانع بازپرداخت بدهی‌های عراق به روسیه

نویسنده: شهاب شهسواری

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، دو هفته بعد از آنکه به چهار کشور آفریقایی سفر کرد، بار دیگر تور آفریقایی تازه‌ای را آغاز کرده است. لاوروف روز یکشنبه به بغداد سفر و با مقام‌های عراقی گفت‌وگو کرد و پس از آن برای سفر به مالی، موریتانی، مراکش و تونس به آفریقا رفت. برخلاف گذشته، وزارت خارجه روسیه برنامه دقیقی از برنامه سفرهای لاوروف ارایه نکرده‌ بود و بعد از سفر به عراق بود که مقاصد بعدی او در آفریقا مشخص شد. در عراق، موضوع اصلی گفت‌وگوهای لاوروف با مقام‌های عراقی، بازپرداخت بدهی‌های دولت عراق به شرکت‌های روس بود که در عراق در حال اجرای پروژه‌های نفتی هستند. پس از آنکه سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در بغداد نسبت به عدم بازپرداخت میلیون‌ها دلار بدهی‌های عراق به روسیه شکایت کرد، وزیر خارجه عراق گفته است که در سفر امروزش به ایالات متحده امریکا در مورد نحوه اجرای تحریم‌های امریکا علیه روسیه و امکان بازپرداخت بدهی‌های عراق به مسکو با مقام‌های امریکایی گفت‌وگو خواهد کرد. از یکسال پیش و همزمان با حمله روسیه به اوکراین، امریکا و همپیمانان غربی‌اش تحریم‌هایی را علیه روسیه وضع کرده‌اند. هر چند روسیه هنوز تحت تحریم‌های ثانویه قرار نگرفته است که دیگر کشورهای ثالث را به دلیل مبادله تجاری با روسیه در خطر تحریم قرار دهد، اما ساختار مالی عراق به‌شدت به امریکا وابسته است و برای پرداخت‌های ارزی نیاز به مجوز امریکا دارد. عراق در طول سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌های امریکا مدت‌ها در بازپرداخت بدهی‌های خود به ایران نیز تعلل کرده‌بود، هر چند که مقام‌های عراقی از سال گذشته ادعا می‌کنند که دولت عراق تمامی بدهی‌های خود را به ایران بازپرداخت کرده‌اند. بغداد می‌گوید به این دلیل از بازپرداخت بدهی‌های روسیه خودداری کرده است که نگران تحریم بانک مرکزی و بانک‌های دیگری عراقی توسط امریکا است.

فواد حسین، وزیر امورخارجه عراق در نشست خبری مشترک با سرگئی لاوروف، همتای روس خود گفت: «ما این مشکل را با طرف امریکایی مطرح می‌کنیم. تحریم‌هایی وضع شده است که نباید بر عراق تحمیل شود، چراکه همکاری‌های کمپانی‌های روس با عراق در جریان است و شرکت‌های فعال روس در عراق هستند.» برآورد می‌شود که روسیه نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار در عراق سرمایه‌گذاری کرده است که بخش عمده آن در صنعت نفت است. به گفته فواد حسین یکی از اصلی‌ترین دستور کارهای سفر لاوروف به عراق، گفت‌وگو در مورد پرداخت فاکتورهای مرتبط به کمپانی‌های نفت و انرژی روس مانند لوک‌اویل و گازپروم بود که در عراق فعالیت می‌کنند. سرگئی لاوروف در بغداد تحریم‌های اعمالی دولت‌های غربی را «غیرقانونی» توصیف و تاکید کرد که در گفت‌وگو با مقام‌های عراقی در مورد نحوه «بازپرداخت بدهی‌های باقیمانده در سایه تحریم‌ها علیه روسیه، با حفاظت از بانک مرکزی و بانک‌های عراق» صحبت کرده است. وی گفت که در ماه‌های پیش رو کمیته مشترک اقتصادی دو کشور برای بررسی موضوع تشکیل جلسه خواهد داد. لاوروف در سفر به عراق علاوه بر فواد حسین با محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر و عبداللطیف رشید، رییس‌جمهور عراق نیز گفت‌وگو کرد. لاوروف در گفت‌وگو با نخست‌وزیر عراق از او برای سفر به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه دعوت کرد. فواد حسین، وزیر خارجه عراق امروز به واشنگتن سفر می‌کند تا در مورد سختگیری‌های اخیر فدرال رزرو ایالت نیویورک، تامین‌کننده ارز مورد نیاز عراق، با مقام‌های امریکایی گفت‌وگو کند. از پاییز سال جاری فدرال رزرو نیویورک قواعد جدیدی را وضع کرده است که بر اساس آن برای انجام هرگونه نقل و انتقال ارزی از طریق بانک‌های عراقی، قبل از انجام عملیات باید مقصد نهایی عملیات انتقال در یک سامانه ثبت شود و به تایید برسد. این مقررات جدید باعث افزایش قیمت دلار در ماه‌های گذشته در عراق شد، هر چند که در هفته‌های گذشته با تغییر رییس کل بانک مرکزی عراق، قیمت دلار در عراق کاهش چشمگیری پیدا کرده است. با این حال همچنان بازرگانان ایرانی و شرکت‌های روسی برای نقل و انتقال ارز در عراق با مشکل مواجه هستند.
سرگئی لاوروف در بغداد گفت: «در سایه وضعیت محدودیت‌های غیرقانونی که توسط امریکایی‌ها و نیروهای نیابتی‌شان اعمال شده است، مهم این است که بتوان مناسبات اقتصادی را فارغ از فشار غیرقانونی غرب ادامه داد.» وزیر خارجه روسیه تاکید کرد: «به همین دلیل است که بسیاری از کشورهای در منطقه در حال انتقال دادن معاملات‌شان به ویژه در حوزه نفت، از دلار به ارزهای قابل اعتماد کشورهای دیگر هستند.»

تور مجدد لاوروف در آفریقا
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، بعد از پایان سفرش به عراق، بار دیگر به قاره آفریقا رفت تا دو هفته بعد از تور قبلی در این قاره، به چند کشور دیگر در آفریقا هم سفر کند. ابتدای بهمن ماه سال جاری سرگئی لاوروف به آفریقای جنوبی، اسواتینی، آنگولا و اریتره سفر کرد. در تور آفریقایی کنونی لاوروف هم بار وزیر خارجه روسیه به چهار کشور سفر می‌کند. دیپلمات ارشد روسیه روز گذشته وارد مالی شد و قرار است به مراکش، موریتانی و تونس هم سفر کند. مالی در سال‌های اخیر بیش از هر زمان دیگر به مسکو نزدیک شده است، بعد از کودتای سال ۲۰۲۱ در مالی، دولت نظامی این کشور از نظامیان فرانسوی خواسته است که خاک مالی را ترک کنند و براساس گزارش رسانه‌ها مقام‌های باماکو برای مبارزه با شورشیان اسلام‌گرا به پیمانکاران نظامی روس و گروه واگنر روی آورده‌اند. هرچند پیش از این چندین مقام دولت نظامی مالی به مسکو سفر کرده‌بودند، اما این نخستین‌بار است که وزیر خارجه روسیه بعد از کودتا به مالی سفر می‌کند. لاوروف در این سفر با اسیمی گویتا و عبدالله دیوپ، رییس‌جمهور و وزیر خارجه مالی دیدار و گفت‌وگو کرد. لاوروف در باماکو تاکید کرد که روسیه به کمک‌های نظامی به مالی برای تقویت توان نظامی این کشور ادامه خواهد داد. دولت مرکزی مالی نزدیک به یک دهه است که درگیر جنگ با شورشیان وابسته به القاعده و داعش در این کشور غرب آفریقا است.
تحریم‌های گسترده غربی علیه روسیه که حتی باعث شده است کشورهای اروپایی جلوی پروازهای وزیر خارجه روسیه در آسمان اروپا را هم بگیرند، باعث شده است تا روسیه برای جلوگیری از انزوای هرچه بیشتر، بیش از هر زمان دیگر به فرصت‌های دیپلماتیک در قاره آفریقا بنگرد. از ابتدای سال جاری میلادی، لاوروف،
به جز بلاروس و عراق، فقط به کشورهای آفریقایی سفر کرده است. فئودور لوکیانوف، مدیر اندیشکده سیاست‌گذاری خارجی و دفاعی روسیه می‌گوید: «انتظار دارید به جز آفریقا به کجا سفر کند؟ پیش از این دایم در اروپا بود و در کنفرانس‌های مختلف شرکت می‌کرد، حالا شرایط کاملا تغییر کرده است.» لوکیانوف در گفت‌وگو با بلومبرگ می‌گوید: «نبرد بزرگی در جریان است تا جلوی افزایش نفوذ روسیه در خاورمیانه و آفریقا گرفته ‌شود.» در طول هفته‌های گذشته، مقام‌های وزارت خزانه‌داری امریکا به امارات متحده عربی و ترکیه سفر کردند تا به این کشورها در خصوص رعایت تحریم‌های غرب علیه روسیه هشدار بدهند. به نوشته بلومبرگ بخشی از دستور کار این سفر این بود که ابوظبی و آنکارا از نفوذ خود در لیبی و سودان استفاده کنند تا نفوذ گروه پیمانکاری نظامی واگنر در این کشورها کمتر شود.