#اختصاصی
به قلم: تحریریه ایراس
اقدام رژیم صهیونسیتی در ترور سید حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان، که خطر جنگ و درگیری در منطقه را به شکل بی سابقه‌ای افزایش داده است، بلافاصله با واکنش روسیه و چین به عنوان دو قدرت بزرگ جهانی و دو عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد، مواجه شد. با توجه به اهمیت این مواضع، در این گزارش به مرور ابعاد مختلف این موضع‌گیری‌ها پرداخته شده است.
الف؛ موضع روسیه
مهمترین مواضع روسیه در قبال تحولات اخیر خاورمیانه شامل موارد زیر است.
- محکومیت ترور: وزارت خارجه روسیه به شدت ترور سید حسن نصرالله را محکوم کرده و اسرائیل را به دلیل ارتکاب این “قتل سیاسی” مورد انتقاد قرار داده است. روسیه این اقدام را اقدامی خطرناک تلقی کرده که می‌تواند به پیامدهای ناگوارتر برای لبنان و کل منطقه منجر شود. در این بیانیه آمده است که اسرائیل باید به طور کامل مسئولیت این تشدید تنش‌ها را بپذیرد. وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما به شدت این قتل سیاسی را که توسط اسرائیل انجام شده است، محکوم می‌کنیم. این اقدام خشونت‌آمیز می‌تواند پیامدهای بسیار فاجعه‌بارتری برای لبنان و کل خاورمیانه داشته باشد. طرف اسرائیلی نمی‌تواند از این خطر چشم‌پوشی کند… بنابراین، مسئولیت کامل تشدید تنش‌های بعدی را بر عهده دارد.»
- نگرانی از بی‌ثباتی منطقه‌ای: سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در سخنرانی خود در سازمان ملل اعلام کرد که خاورمیانه به آستانه یک جنگ بزرگ نزدیک شده است. وی تأکید کرد که این جنگ می‌تواند پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی برای کل منطقه داشته باشد و روسیه نگران است که چنین حوادثی کنترل اوضاع را از دست بازیگران اصلی خارج کند. او گفت: «خاورمیانه بار دیگر در آستانه یک جنگ بزرگ است که به نظر می‌رسد برخی واقعاً خواهان آن هستند… باید فوراً این چرخه خشونت متوقف شود قبل از اینکه اوضاع کاملاً از کنترل خارج شود.»
- انتقاد از نقش ایالات متحده: روسیه همچنین ایالات متحده را به دلیل حمایت از اسرائیل و ایجاد شرایطی که به تشدید درگیری‌ها منجر شده است، مورد انتقاد قرار داد. لاوروف بیان کرد که واشنگتن با حمایت نظامی و سیاسی از اسرائیل، عملاً به تنش‌های کنونی دامن می‌زند. وزیر امور خارجه روسیه ایالات متحده را به کمک به ارتش اسرائیل (IDF) متهم کرده و تأکید کرد که بدون حمایت واشنگتن، «این درگیری می‌تواند سریع و مؤثر پایان یابد.»
- تلاش برای حفظ ثبات و کاهش تنش: روسیه از ابتدای درگیری‌های خاورمیانه تلاش کرده است تا ازابزار دیپلماسی برای کاهش تنش‌ها استفاده کند. در این راستا، لاوروف تأکید کرد که روسیه به دنبال جلوگیری از گسترش درگیری‌ها به کشورهای دیگر است و از تمامی طرف‌های درگیر خواست تا از ادامه خشونت خودداری کنند. لاوروف، همچنین آمریکا را به تلاش برای «انحصارگری در تلاش‌های میانجیگری» در خاورمیانه متهم کرده و این موضوع را بهانه‌ای برای دخالت مستقیم آمریکا در عملیات نظامی منطقه‌ای دانست. به گفته وزیر، روسیه «برای نجات جان انسان‌ها» تلاش می‌کند و به دنبال «تأثیرگذاری بر هیچ موضعی» نیست و برای جلوگیری از گسترش درگیری به کشورهای دیگر تلاش خواهد کرد. به گفته لاوروف، «مسیر جنگ» به اسرائیل کمک نخواهد کرد تا به امنیت خود دست یابد. او از ارتش اسرائیل خواست تا اقدامات نظامی را متوقف کند.
- نگرانی درباره گسترش درگیری‌ها به ایران: روسیه به خوبی از روابط نزدیک حزب‌الله با ایران آگاه است و نگران است که ترور نصرالله باعث واکنش‌های تلافی‌جویانه از سوی ایران شود که عملاً ممکن است درگیری‌های منطقه‌ای را به سطحی بزرگ‌تر و پیچیده‌تر بکشاند.
- نگرانی از ایجاد بی‌ثباتی در لبنان: لاوروف لبنان را کشوری دوست برای روسیه توصیف کرده و نقض حاکمیت آن توسط اسرائیل را محکوم کرد. علاوه بر این، وزارت امور خارجه روسیه اسرائیل را به دلیل تلفات غیرنظامیان در لبنان مورد انتقاد قرار داد و آن را به حملات بی‌رویه متهم کرد.
ب؛ موضع چین
موضع چین به عنوان یکی از بازیگرانی که در سال‌های اخیر نقش‌آفرینی زیادی در تحولات منطقه داشته است، شامل موارد زیر می‌شود.
- تأکید بر لزوم حفظ صلح و ثبات
چین همواره بر لزوم حفظ صلح و ثبات در خاورمیانه تأکید کرده است. در واکنش به ترور سید حسن نصرالله و تشدید درگیری‌ها، چین خواستار توقف فوری خشونت‌ها و درگیری‌ها شده و از طرف‌های درگیر خواسته است تا از ابزارهای دیپلماتیک برای حل اختلافات استفاده کنند. مقامات چینی در سخنرانی‌های خود در سازمان ملل اعلام کرده‌اند که درگیری‌های مسلحانه تنها به بی‌ثباتی بیشتر منطقه منجر خواهد شد و هیچ راه حلی را به ارمغان نخواهد آورد. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد که صلح «ارزشمندترین چیزی است که امروز داریم.» وی گفت: «درگیری‌ها دوباره در لبنان آغاز شده، اما زور جایگزین عدالت نیست. نباید در دستیابی به آتش‌بس جامع تأخیر شود… حتی یک شانس کوچک برای صلح دلیل کافی است تا تسلیم نشویم. کوچک‌ترین شانسی مستحق صد برابر تلاش است.»
- نقد نقش ایالات متحده و اسرائیل،
چین همچنین نقش ایالات متحده در تشدید تنش‌ها را مورد انتقاد قرار داده است. چینی‌ها معتقدند که حمایت بی‌قید و شرط آمریکا از اسرائیل، به تشدید خشونت‌ها و ناپایداری منطقه کمک کرده است. علاوه بر این، چین به اقدامات اسرائیل در ترور رهبران منطقه‌ای مانند سید حسن نصرالله به چشم حرکتی تنش‌زا نگاه می‌کند و از اسرائیل خواسته است که به اصول بین‌المللی و حقوق بشر احترام بگذارد.
- تلاش برای میانجیگری و ایفای نقش دیپلماتیک،
چین در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا نقش یک میانجی‌گر بی‌طرف را در خاورمیانه ایفا کند. در پی ترور سید حسن نصرالله، چین خواستار مذاکرات صلح و حل دیپلماتیک بحران شده است. مقامات چینی بارها اعلام کرده‌اند که استفاده از زور تنها منجر به تشدید خشونت‌ها و بی‌ثباتی در منطقه خواهد شد و تأکید کرده‌اند که جامعه بین‌المللی باید به جای تشویق خشونت، به سمت راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز حرکت کند.
۴. مخالفت با نقض خاکمیت لبنان،
وزارت امور خارجه چین در بیانیه رسمی خود بر مخالفت با هرگونه نقض حاکمیت لبنان تاکید کرد و اقداماتی را که به غیرنظامیان بی گناه آسیب می رساند محکوم کرد. در عین حال، سفارت چین در لبنان در بحبوحه تنش‌های مرزی لبنان و اسرائیل، با صدور توصیه‌ای برای سفر شهروندان خود، نسبت به افزایش خطر هشدار داد و از اتباع چینی خواست این کشور را تخلیه یا به مناطق امن‌تر بروند. این اقدام بر نگرانی چین در مورد پتانسیل یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر تأکید می کند.
مواضع متوازن چین در کل منعکس کننده سیاست خارجی کلان این کشور در خاورمیانه است که به جای دخالت مستقیم نظامی بر دیپلماسی، حل مناقشه و مشارکت اقتصادی متمرکز است.
