با پایان یافتن یک سال پرتلاطم دیگر، به نظر می رسد سیاست بین الملل به نقطه عطف رسیده است. سیاست قدرت‌های بزرگ اکنون به شدت ریشه‌دار شده است و جنگ به گونه‌ای به سواحل اروپا می‌رسد که کمتر کسی در آغاز سال پیش‌بینی می‌کرد. زمانی که تهاجم روسیه به اوکراین مجموعه جدیدی از چالش ها را در نظم جهانی ایجاد کرد، جهان به سختی با وضعیت عادی پس از کووید-۱۹ کنار آمده بود. رقابت ایالات متحده و چین با تقویت بیشتر محور روسیه و چین تشدید شد. از آنجا که استفاده از هر چیزی به عنوان سلاح تقریباً به یک امر عادی تبدیل شد، بحث‌ها در مورد جهانی‌زدایی مورد توجه بیشتری قرار گرفت. در میان این همه آشفتگی، نهادهای جهانی برای مقابله با چالش‌ها خیلی مجهز نبودند، و بنابراین، جستجو برای چارچوب‌های نهادی جدید سرعت بیشتری گرفت.
سیاست خارجی هند در سالی که برخی از مفروضات اساسی تفکر استراتژیک این کشور آشکارا مورد مناقشه قرار گرفت، ناگزیر باید به همه این تغییرات پاسخ می‌داد. درست همانطور که بحران گالوان در سال ۲۰۲۰ دهلی نو را مجبور کرد تا سیاست خود را در مورد چین دوباره ارزیابی کند، جنگ اوکراین نیز هند را وادار کرد تا به محرک های سیاست خود در روسیه نگاه دوباره ای داشته باشد. هنگامی که تهاجم روسیه در فوریه آغاز شد، بحث های زیادی در مورد اینکه چگونه هند برای برقراری روابط خود با غرب سختگیر از یک طرف و روسیه اخلالگر از سوی دیگر دچار مشکل خواهد شد، وجود داشت. اما آنچه که به عنوان یک اقدام توازن‌بخش آغاز شد، با پژواک صدای دهلی نو پیرامون یک موضوع مهم جهانی به اوج خود رسید. هند توانسته است به تعامل خود با روسیه ادامه دهد و حتی روابط انرژی خود را با مسکو در جستجوی امنیت انرژی افزایش داده است. در همین زمان، روابط هند با غرب، علیرغم انتقادهایی که در برخی محافل غربی درباره عدم جانبداری دهلی نو از غرب در محکومیت علنی روسیه وجود داشت، در طول سال به رشد خود ادامه داد. در این زمینه، موضع هند از مطرح کردن موضوع تجاوز روسیه به عنوان نقض منشور سازمان ملل، قوانین بین‌المللی و حاکمیت ارضی به سمت تلاش نخست‌وزیر نارندرا مودی برای تشویق علنی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به این مسئله که اکنون زمان جنگ نیست، تغییر کرد. موضوعی که در بیانیه G20 در نشست بالی مورد اشاره قرار گرفت. با پایان سال، اکنون انتظارات فزاینده‌ای وجود دارد که هند نقش فعال تری در تلاش برای پایان دادن به بحران اوکراین ایفا خواهد کرد، حتی رئیس جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، این هفته با نخست وزیر مودی تماس گرفت.
اگرچه غرب در ابتدا از رویکرد هند در قبال روسیه انتقاد می کرد، اما تلاش‌های دیپلماتیک دهلی نو به حد کافی هوشمندانه بود که غرب را ناگزیر به پذیرش دلایل هند نماید و همچنین بر ریاکاری نهفته در این تفکر که «مشکلات اروپا مشکلات جهان است، اما مشکلات جهان مشکلات اروپا نیست،” تاکید کرد.
از قضا، امسال شاهد شتاب سریع در روابط هند و اروپا بودیم زیرا کشورهای اروپایی سرانجام با هند و اقیانوس آرام و مرکزیت هند در آن کنار آمدند. علیرغم اینکه روسیه پیرامون اروپا را بر هم می‌زند، اکنون درک واضح‌تری وجود دارد که چالش استراتژیک بلندمدت، از چین و تاکتیک های تهاجمی آن سرچشمه می گیرد.
روابط هند با ایالات متحده نیز به دلیل منطق استراتژیک تعامل آنها پیشرفت کرد. هند و اقیانوس آرام، امروز محوری است که این رابطه حول آن در حال تکامل است، زیرا ابعاد منطقه‌ای و جهانی به خود می گیرد. با ظهور Quad در اقیانوس آرام و I2U2 (اسرائیل، هند، ایالات متحده و امارات متحده عربی) در خاورمیانه به عنوان لنگرهای نهادی در دو جغرافیای کلیدی، دهلی نو و واشنگتن در حال بازتعریف دستور کار تعامل خود هستند و فراتر از مسائل دوجانبه حرکت می کنند، و شکل بسیار بلندپروازانه تری را به خود می گیرند.
جهان نقش جهانی هند را جدی‌تر می‌گیرد، زیرا دهلی نو امروز تمایل و توانایی بیشتری برای رهبری در مسائل مهم جهانی دارد. مایل به ارائه راه حل برای مشکلات جهانی، ایجاد مشارکت با کشورهای همفکر است. در شورای امنیت سازمان ملل، دهلی نو از ریاست خود برای برجسته کردن چندجانبه گرایی اصلاح شده، حفظ صلح، مبارزه با تروریسم و امنیت دریایی استفاده کرد، موضوعاتی که نه تنها با منافع هند مرتبط است، بلکه در بخش بزرگی از جهان نیز مطرح است. در حالی که در تعامل هند با سازمان ملل حس عمل‌گرایی تازه‌ای وجود دارد، صدای هند همچنان صدایی است که به نفع اکثریت بسیاری از کشورهایی است که شنیده نشده و دیده نمی شوند. این اولویتی است که هند برای ریاست G20 نیز در نظر گرفته است. در زمانی که چندجانبه گرایی با بحران اعتبار مواجه است، همه نگاه ها به رهبری گروه ۲۰ دهلی نو است تا نقشه راهی برای برخی از چالش های کلیدی پیش روی جهان ارائه کند. این یک لحظه مناسب برای هند است تا بر اعتبار خود به عنوان یک “قدرت پیشرو” تأکید کند که می تواند نتایج جهانی را شکل دهد، به ویژه زمانی که داستان هند جذاب می شود.
در حالی که ظهور یک قدرت بزرگ اقتصادی نقش مهمی در این درک در حال رشد از نقش جهانی هند داشته است، دهلی نو با تحکیم موضع خود در برابر چین متخاصم، فرصت‌های جدیدی را در زمانی ایجاد کرده است که ناامیدی از پکن در حال افزایش است. سیاست خارجی هند در سال جاری موفق شد از برخی از این فرصت‌ها استفاده کند، زیرا توانست یک روایت استراتژیک را ایجاد کند که با الزامات تلاطم موجود سازگار باشد. چالش چین همچنان به آزمایش عزم دهلی نو برای آینده قابل پیش‌بینی ادامه خواهد داد، حتی اگر روابط هند و روسیه نیز تحت نظارت بیشتری قرار گیرد و بحران اوکراین تا بعد از ماه‌های زمستان ادامه یابد. سیاست”تعهد چندجانبه” “multi-alignment” دهلی نو ممکن است در سال آینده با آزمونی واقعی روبرو شود. اما چنانچه سال ۲۰۲۲ را پایان یافته تلقی کنیم، صدای هند در صحنه جهانی تقویت می شود زیرا منحصر به فرد بودن آن طنین جدیدی پیدا کرده است که بعید است به این زودی ها از بین برود.
مترجم ساره جمشیدی
