#اختصاصی
به قلم: حسین اصغری، دانشجوی دکترای مطالعات روسیه
مقدمه
در نتیجۀ اصلاحات پتر در دوران سلطنتش (۱۶۸۲-۱۷۲۵)، روسیه دارای ناوگان دریایی پیشرفته شد. با داشتن چنین ناوگانی، کاوشهای دریانوردان و دانشمندان روس نیز در سواحل آمریکا که همجوار با مرزهای امپراتوری روسیه بود، آغاز شد. روسها این سرزمین را «آمریکای روسی[۱]» مینامیدند. آمریکای روسی نامی کلی برای سرزمینهای متعلق به امپراتوری روسیه در قاره آمریکای شمالی است. این سرزمینها شامل آلاسکا، جزایر آلیوتی، مجمعالجزایر آلکساندر، فورت روس و قلعۀ الیزابت[۲] میشد.
اما در سال ۱۸۶۷ آلاسکا از روسیه خریده شد. آن زمان اسم این قضیه را گذاشته بودند حماقت سیوارد از سر طعنه به ویلیام سیوارد، وزیر امور خارجه وقت، که با قرارداد موافقت کرد. او ۷.۲ میلیون دلار یا به عبارتی ۲ سنت در ازای هر جریب پرداخت. رسانهها، سیوارد را متهم کردند که برف خریده؛ اما با کشف معادن غنی طلا در سال ۱۸۹۶ نظرشان برگشت و چند دهه بعد منابع عظیم نفت نیز در این منطقه کشف شد[۳]. در ادامه، تاریخچهای از اکتشفات روسها در آمریکا خواهیم آورد.
پس از این که اصلاحات پتر اول، یک نیروی دریایی مستحکم برای روسیه به ارمغان آورد؛ پتر در راستای برنامههای بلندپروازانۀ خود، دستور داد تا گروهی به رهبری ویتوس برینگ دانمارکی به شرق دور سفر کنند. گروه ویتوس برینگ در سفر اول خود (۱۷۲۵-۱۷۳۰) که اهداف نظامی-جغرافیایی داشت، شبه جزیرۀ کامچاتکا در منتهاالیه قارۀ آسیا را کشف نمود. این کشف منجر به رد این فرضیه شد که قارۀ آسیا و آمریکا در خشکی به یکدیگر میپیوندند.
برینگ در سفر دوم خود (۱۷۳۳-۱۷۴۱) با گذر از تنگۀ بین چوکوتکا و آلاسکا، بخشی از قاره آمریکای شمالی را که چندین جزیره از مجمعالجزایر آلیوتی نیز شاملش میشد، کشف کرد. این تنگه بعدها به افتخار برینگ، به تنگۀ برینگ معروف شد.
اما تحقیقات نشان داده است که برینگ، اولین کاشف آلاسکا نیست. ۸۰ سال پیش از او و در سال ۱۶۴۸ سیمیون دژنیوف(Семён Дежнёв) اولین فردی بود که پا در سرزمین آلاسکا گذاشت.
میخائیل گووزدِف(Михаил Гвоздев)، زمینسنج (Geodesist) و افسر نظامی روس نیز، پیش از سفر دوم برینگ و در سفر اکتشافی خود که در سال ۱۷۳۲ آغاز شد، توانست مختصات جغرافیایی آلاسکا را تعیین کند و حدود ۳۰۰ کیلومتر از سواحل شبهجزیرۀ سِیوارد را روی نقشه ثبت کرده و سواحل، تنگه و جزایر درون آن را ترسیم کند. بدین ترتیب میحائیل گووزدِف نیز پیش از برینگ به آلاسکا رسیده بود و مطالب مدونی از این سفر خود برای تکمیل شناخت روسیه از سرزمینهای تازه کشف شده، ارائه داد.
پس از سفرهای ویتوس برینگ، روسها به شکلی جدیتر به کاوش و بهرهبرداری از سرزمینهای آمریکایی پرداختند. بهطور مثال، در سال ۱۷۸۴، گریگوری شِلیخوف(Григорий Шелехов)، که به «کلمبوس روسی» مشهور است، به همراه گروهی از دریانوردان و تاجران در جزایر آلیوتی مستقر شد. توسط گروه او نخستین سکونتگاه روسی در بندر پاولوف در جزیره کودیاک(Kodiak Island) تأسیس شد. همچنین در سال ۱۷۹۳، یک هیئت مذهبی ارتدوکس به این جزیره آمد تا بلافاصله ساخت یک کلیسا را آغاز کنند.
با تلاشهای شلیخوف، در سال ۱۷۹۹ پاول اول دستور داد تا کمپانی روسی-آمریکایی تأسیس شود. این کمپانی در عمل مدیریت مستعمرات روسی در آمریکا را بر عهده داشت. در همین سال، قلعۀ میخایلوفسکایا (در نوو-آرخانگلسک[۴]) تأسیس شد، که از اوایل قرن نوزدهم به عنوان پایتخت آمریکای روسی عمل میکرد.
دو دهه بعد و همزمان با جنگ روسیه و ناپلئون، جنوبیترین سکونتگاه روسها در سواحل آمریکای شمالی تأسیس شد که به نام فورت روس[۵] شناخته میشود. این تاسیسات در ایالت کالیفرنیای کنونی واقع شده است. تمام سازههای اصلی در این منطقه تا سال ۱۸۱۴ ساخته شد که بسیاری از آنها نوآورانه بودند.
دقیقاً در این قلعه روسی و تحت مدیریت کاوشگر و دریانورد، ایوان کوسکوف(Иван Кусков)، نخستین کارگاه کشتیسازی در تاریخ کالیفرنیا تأسیس شد.
در فورت روس، روسها اولین آسیابهای بادی، کارخانههای آجری و دباغی، آهنگریها و کارگاهها، مزرعۀ لبنیات و همچنین مزارع غلات، باغهای میوه و تاکستانها را بنا کردند. بسیاری از درختان میوه و تاکها برای نخستین بار در این منطقه کاشته شدند.
در سال ۱۸۴۱، فورت روس به یک زمیندار بزرگ مکزیکی به نام جان ساتر به قیمت ۴۳ هزار روبل نقره فروخته شد، که البته او حدود ۳۷ هزار روبل از این مبلغ را پرداخت نکرد. در سال ۱۸۵۰، فورت روس همراه با کل ایالت کالیفرنیا به ایالات متحده آمریکا ملحق شد.
سپس در سال ۱۸۶۷، در دورۀ حکومت تزار آلکساندر دوم، معاهدهای برای فروش سرزمینهای آمریکایی امپراتوری روسیه به ایالات متحده به مبلغ ۷.۲ میلیون دلار امضا شد.
تا اواسط قرن نوزدهم، کمپانی آمریکایی-روسی موفق نشد تعداد کافی از مهاجران روسی را به این منطقه جذب کند. علاوه بر این، باید در نظر داشت که مسیر سفر از بخش اروپایی روسیه به آمریکای روسی حدود یک سال زمان میبرد و با خطرات جدی برای جان مهاجرین همراه بود. نمونههای آن را میتوان در زندگینامه پیشگامان آمریکای روسیه مانند گریگوری شلیخوف، آلکساندر بارانوف (Александр Баранов)و نیکلای ریزانوف (Николай Резанов) و حتی خود ویتوس برینگ مشاهده کرد، که دقیقاً در مسیر سفرهای خود به آنجا جان باختند. آرامگاه ویتوس برینگ در سال ۱۹۹۱ در کامچاتکا شناسایی شد.
منابع:
۱. https://www.rsl.ru/ru/events/afisha/vistavki/20127331
۲. https://www.prlib.ru/collections/683516
۳. مطالعۀ بیشتر:
https://alliruk.livejournal.com/244027.html
[۱] Русская Америка
[۲] واقع در جزایر هاوایی
[۳] تیم مارشال، جبر جغرافیا، تهران: نشر همان، ۱۴۰۱، ص ۸۷
[۴] تا سال ۱۸۶۶، نوو-آرخانگلسک-Ново-Архангельск نامیده میشد و در حال حاضر سیتکا-Sitka نامیده میشود.
[۵] فورت روس- Fort Ross، واقع در کالیفرنیای کنونی در ایالت متحده است. روسها آن را قلعۀ روس – Крепость Росс مینامیدند.