همزمان با رشد اقتصادی هند و تشدید رقابتهای منطقهای دهلینو با اسلامآباد و پکن، سران این کشور تلاش کردهاند تا در تقاطع حساسی مانند افغانستان دست به نقشآفرینی بزنند. در طول دو دهه گذشته – از زمان اشغال این کشور توسط امریکا و متحدان کاخ سفید – هندیها به عنوان یک بازیگر مهم در تحولات این کشور ورود کرده و بر آن هستند با خروج ارتش اشغالگر امریکا، این فعالیتها را بیشتر هم کنند.
در طول دو دهه گذشته هند یکی از کشورهای اصلی کمککننده به دولت مرکزی افغانستان بوده است. هندیها هم در بحث کمک مالی، هم سرمایهگذاری و بازسازی مناطق مختلف و در نهایت نیز آموزش افسران ارتش افغانستان با کابل همکاری کردند. اما به نظر میرسد هندیها همانگونه که در قرن گذشته در حمایت از دولتهای حاکم بر کابل – به دلیل نزدیکی به شوروی – خطا کردند، حالا هم در سرمایهگذاری بیش از پیش بر دولت مرکزی افغانستان در حال اشتباه هستند.
مناطق راهبردی هند در افغانستان کم نیست، اما تامین این منافع نیاز به هوشیاری و مهمتر از همه، آیندهنگری دارد. با این حال همزمان با با کاهش سریع نیروهای آمریکایی در افغانستان، هند برای اولین بار کانالهای ارتباطی با جناحها و رهبران طالبان افغانستان به ویژه ملا برادر را گشوده است. اینکه چرا هندیها حالا به فکر این مساله افتادهاند شاید این باشد که در دهلینو کسی باور نمیکرد که امریکاییها واقعا قصد خروج از افغانستان را دارند و حمایت واشنگتن از کابل نامحدود خواهد بود.
رسانههای هندی با ابراز تعجب از این اقدام دولت مرکزی، میگویند که این حرکت بیانگر تغییر چشمگیر در موضع دهلی نو است که بر عدم تعامل با طالبان افغانستان به هیچ نحوی تاکید داشت. همچنین این تحول در شرایطی رخ میدهد که قدرتهای جهانی مهم در حال ارزیابی نقشهایی هستند که طالبان در آینده افغانستان ایفا خواهد کرد. یک منبع مطلع که نخواست نامش فاش شود، گفت این اقدام عمدتا به رهبری مقامهای امنیتی هند است و به جناحها و رهبران طالبان که «ناسیونالیست» یا خارج از نفوذ پاکستان در نظر گرفته میشوند، محدود شده است. منابع همچنین گفتند، این تماسها از چندین ماه پیش برقرار شده و همچنان ماهیت اکتشافی دارد.
بر اساس گزارش رسانههای هندی، در مورد «ملا برادر» که از بنیانگذاران طالبان افغانستان و یکی از اصلیترین مذاکره کنندگان است، پیامهایی میان دو طرف رد و بدل شده اما هنوز نشستی تایید نشده است. در همین حال رایزنی هایی با دیگر جناح های طالبان با وجود بی اعتمادی دو طرف انجام شده است. تماس با ملا برادر از آن نظر حائز اهمیت است که او در فوریه ۲۰۲۰ به همراه مایک پامپئو، وزیر خارجه وقت آمریکا توافق صلحی را در دوحه به امضا رساند که راه را برای خروج کنونی نیروهای آمریکایی از افغانستان هموار کرد.
یک منبع دیگر با اشاره به جبهه متحدی که از سوی تاجیکها و دیگر گروههای قومی در اواخر دهه ۹۰ میلادی با حمایت هند، روسیه و ایران علیه رژیم طالبان ایجاد شد، گفت: ما گزینه قبلی برای عدم تعامل با طالبان را امتحان کردیم و برای ائتلاف شمالی همه تلاش خودمان را انجام دادیم. اما از آن زمان تحولات زیادی رخ داده و برخی هستند که فکر میکنند اگر با برخی از رهبران طالبان کانالهای ارتباطی باشد، بهتر میشود. این منابع تاکید کردند که ارتباطات هند شامل تماس با شبکه حقانی یا اعضای کویته شورا که به عنوان نیروهای نیابتی ارتش پاکستان دیده میشوند، نیست.
وزارت خارجه هند در رابطه با این تحولات اظهارنظری نکرده است. این منابع تاکید داشتند که تماس هند با رهبران طالبان همزمان با تعامل دهلی نو با جناحهای مختلف رهبری افغانستان شامل دولت اشرف غنی و رهبران کلیدی نظیر حامد کرزای و عبدالله عبدالله است. تفاوتهای اساسی میان مواضع هند در موضوعاتی نظیر حفظ دستاوردها در افغانستان تحت یک سیستم دموکراتیک، شامل حقوق زنان و اقلیتها و اصرار طالبان به تشکیل «امارات اسلامی» همچنان وجود دارد.
در واقع به نظر میرسد که هندیها از اینکه طالبان به صورت کامل قدرت را در افغانستان در دست بگیرد و سر دهلینو در برابر رقیب تاریخی بیکلاه بماند حرکتی بسیار مهم را انجام دادهاند. بر اساس برخی دادههای خبری، هندیها در حال سرمایهگذاری بر روی بخشهای خاصی از طالبان هستند. همانگونه که پیش از این چند باری در کانال اخبار سوریه گفته شد، قرار نیست پس از خروج امریکا از افغانستان طالبان به صورت یک گروه منسجم عمل کند، تعارضات درونی میان رهبران و جریانهای آن مدنظر بسیاری از سیستمهای امنیتی برای سرمایهگذاری قرار گرفته است.
