جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیتی در سایت European Union
بسیاری از صداها درباره رکودی که جنگ علیه اوکراین می‌تواند ایجاد کند هشدار می‌دهند. صندوق بین المللی پول (IMF) اخیرا اعلام کرد: «جنگ بهبود اقتصادی را به عقب می‌اندازد». کنت روگف، اقتصاددان آمریکایی می‌پرسد: «با توجه به اینکه اروپا، چین و ایالات متحده همگی در اواخر امسال وارد رکود می‌شوند، آیا اقتصاد جهانی به سمت یک طوفان کامل می‌رود؟» چنین پویایی منفی می‌تواند یک بحران مالی جهانی جدید را آغاز کند.
جنگ در اوکراین پیامدهای زیادی در اتحادیه اروپا دارد
پیامدهای منفی جنگ بدیهی است که در خود اتحادیه اروپا مهم است، زیرا ما با صحنه عملیات همسایه هستیم و روابط اقتصادی نزدیکی با اوکراین و روسیه داریم. همچنین با خود جریانی از پناهندگان را در اتحادیه اروپا به ارمغان می‌آورد که از زمان جنگ جهانی دوم بی سابقه بوده است. کمیسیون اروپا قبلاً با این مسائل برخورد کرده است و به این کار ادامه خواهد داد، به ویژه در زمینه انرژی با طرح REPowerEU، که در این هفته مشخص خواهد شد. اما مشکلات خود ما نباید باعث شود مشکلاتی را که بسیاری از کشورهای نوظهور و در حال توسعه با آن روبرو هستند فراموش کنیم. من قبلاً به موضوع مهم ناامنی غذایی پرداخته ام. امواج شوک روز به روز به کشورها و بخش‌های بیشتری می‌رسد. بیایید مخاطراتی که اقتصاد جهانی با آن مواجه است را خلاصه کنیم.
افزایش تورم در کشورهای نوظهور و در حال توسعه بارزتر بوده است. تورم بر فقیرترین و ضعیف ترین افراد تأثیر می‌گذارد و به افزایش نابرابری‌ها در سراسر جهان کمک می‌کند.
جنگ علیه اوکراین با افزایش شدید تورم تحت فشار مواد غذایی، انرژی و قیمت عمده کالاها همراه بوده است. تورم قبلاً در طول سال ۲۰۲۱ در نتیجه افزایش تقاضا ناشی از بهبود اقتصادی و ادامه اختلال در بسیاری از زنجیره‌های ارزش افزایش یافته بود، اما جنگ آن را تسریع کرده است. این موضوع در کشورهای نوظهور و در حال توسعه بارزتر بوده است. تورم بر فقیرترین و ضعیف ترین افراد تأثیر می‌گذارد و به افزایش نابرابری‌ها در سراسر جهان کمک می‌کند.
این افزایش تورم منجر به افزایش قابل توجه نرخ بهره توسط بانک‌های مرکزی و تشدید شرایط پولی می‌شود. و در اینجا دوباره، این جنبش در کشورهای نوظهور و در حال توسعه بیشتر نمایان می‌شود. این در شرایطی است که بدهی خارجی این کشورها در سال‌های اخیر به دلیل همه‌گیری دوباره افزایش یافته بود. کشورهای نوظهور و در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته فضای مالی کمتری برای مبارزه با بحران‌ها و کاهش تأثیر بر شهروندان خود دارند. قبلاً هم همینطور بود، اما امروز بیشتر هم هست.
در این شرایط نگران کننده، ما همچنین در هفته‌های اخیر شاهد کاهش سریع قیمت سهام در بازارهای مالی و کاهش چشمگیر ارزش ارزهای دیجیتال بوده ایم. این موضوع می‌تواند منجر به یک بحران مالی جدید، همراه با “فرار به سوی کیفیت” flight to quality سرمایه بین المللی به سمت ایالات متحده بشود. این ریسک در حال حاضر با افزایش شدید نرخ ارز ایالات متحده شروع به تحقق کرده است. حرکتی که باعث تغذیه تورم در کشورهایی می‌شود که ارزش پول آنها در حال کاهش است. این شرایط باعث شده است که صندوق بین المللی پول به طور قابل توجهی پیش بینی‌های اقتصادی خود را نسبت به ژانویه گذشته کاهش دهد، به ویژه برای کشورهای نوظهور، که این امر باعث تشدید زیان رشد متحمل این کشورها به دلیل همه گیری شده است.
اگر به طور خاص به مناطق مختلف جهان نگاه کنیم، در خاورمیانه، کشورهای غیر تولیدکننده انرژی و واردکننده مواد غذایی مانند مصر ضعیف شده اند. صندوق بین‌المللی پول همچنین کاهش شدید رشد را در شمال آفریقا و کشورهایی که قبلاً با بحران‌های بزرگی مانند لبنان و حتی بیشتر از آن در یمن، سوریه و افغانستان تجربه کرده‌اند، پیش‌بینی می‌کند. در ترکیه، که قبلاً دوره سخت اقتصادی را پشت سر می‌گذاشت، تورم به بالای ۶۰ درصد رسیده است در حالی که انتظار می‌رود اقتصادهای بالکان غربی به‌دلیل جنگ به‌طور قابل‌توجهی قدرت خود را از دست بدهند.
قفقاز و آسیای مرکزی به دلیل روابط نزدیک با روسیه و اوکراین بیشترین آسیب را خواهند دید و کشورهای غیر تولیدکننده انرژی، به ویژه ارمنستان و گرجستان، بیشترین خطر را دارند. در آمریکای لاتین، همه‌گیری کووید-۱۹ در بسیاری از کشورها ویرانی ایجاد کرده بود و منجر به افزایش شدید فقر و نابرابری شده بود. علاوه بر این، این قاره باید امسال رکود شدید اقتصادی به ویژه در برزیل و شیلی را تجربه کند.
اثرات محدودتر در آسیا
در آسیا، انتظار می‌رود اثرات مستقیم جنگ، به‌ویژه به خاطر اینکه قیمت برنج ثابت مانده است، محدودتر باشد، اما همه‌گیری کووید-۱۹ اقتصاد منطقه را تا حد زیادی تضعیف کرده است و کندی رشد اقتصادی در اروپا و ایالات متحده همچنان بر آن تأثیر خواهد گذاشت. این در حالی است که چین به دلیل احیای مجدد همه‌گیری و سیاست سختگیرانه کووید صفر باید یک رکود اقتصادی بزرگ را تجربه کند. با این وجود، برخی کشورها مانند سریلانکا و پاکستان از قبل بی ثبات شده‌اند، در حالی که در اندونزی، افزایش قیمت روغن پالم، در نتیجه کمبود جهانی روغن نباتی ناشی از جنگ (اوکراین نیمی از روغن آفتابگردان جهان را صادر می‌کند) باعث شد این کشور جلوی صادرات خود را بگیرد. با نگاهی به آینده، موج گرمای استثنایی که در بهار امسال در شبه قاره هند تجربه شد، همراه با خشکسالی در اروپا و ایالات متحده، می‌تواند تأثیر بسیار منفی بر امنیت غذایی جهان در ماه‌های آینده داشته باشد. هند، سومین تولیدکننده گندم در جهان، قبلاً تصمیم به ممنوعیت صادرات گندم گرفته است.
در کشورهای جنوب صحرای آفریقا بیشترین خطرات وجود دارد. این قاره که رشد جمعیتی قوی را تجربه می‌کند، در حال حاضر با خشکسالی‌های طولانی در شرق آفریقا بیشترین تأثیر را از تغییرات آب و هوایی دارد. همچنین این منطقه به طور فزاینده ای بی ثبات می‌شود، به ویژه در ساحل و شاخ آفریقا. نیجریه و آفریقای جنوبی با بحران‌های اجتماعی بزرگی روبرو هستند. بدهی خارجی بسیاری از کشورهای آفریقایی به ویژه به چین، در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته است و پس از شروع جنگ در اوکراین، به طور قابل توجهی افزایش یافته است. چندین کشور جنوب صحرای آفریقا به شدت انرژی و محصولات غذایی، به ویژه گندم از روسیه و اوکراین وارد می‌کنند.
به طور خلاصه، این چشم انداز تیره اقتصادی در بسیاری از کشورهای نوظهور و در حال توسعه، پیامدهای منفی اجتماعی و سیاسی خواهد داشت و بر درک جنگ در اوکراین تأثیر می‌گذارد. اکثر شرکا موضع ما در مورد جنگ را زیر سوال نمی‌برند، اما از ما برای رسیدگی به این پیامدها خواستار اقدام بیشتری هستند. با پیشروی بحران، خطر واضح است: با تشویق دستگاه تبلیغاتی روسیه، بسیاری ممکن است وسوسه شوند که اروپا و غرب را به جای جنگ تجاوزکارانه به رهبری ولادیمیر پوتین، مقصر این مشکلات بدانند. این در حقیقت اشتباه است، اما اگر مردم موقعیتی را واقعی تعریف کنند، پیامدهای آن واقعی است.
در جریان نشست وزرای گروه هفت، با رتنو مارسودی، همکارمان از اندونزی، یک ویدئو کنفرانس داشتیم. او و همینطور آلبرتو فرناندز، رئیس جمهور آرژانتین، هنگام ملاقات با دولت اسپانیا در مادرید در هفته گذشته در مورد این روند به ما هشدار دادند. به همین دلیل است که ما باید همه جا با روایت روسی مقابله کنیم و واقعیت حقایق و مسئولیت‌ها را نه تنها با رهبران سیاسی بلکه مستقیماً برای افکار عمومی توضیح دهیم.
ما کارهای بیشتری باید انجام دهیم
اما ما همچنین باید کارهای بیشتری انجام دهیم. اول، با افزایش فشار برای وادار کردن ولادیمیر پوتین برای متوقف کردن این جنگ و خروج نیروهای روسیه از خاک اوکراین و با امکان دادن به اوکراین برای ادامه تولید و صادرات محصولات کشاورزی. دوم، ما باید با جاه طلبی رهبری نهادهای بین المللی، سازمان ملل، بانک جهانی، صندوق بین المللی پول، سازمان غذا و کشاورزی و برنامه جهانی غذا، G7 و G20 را برعهده بگیریم. گسترش تلاش‌هایی که قبلاً برای کاهش بدهی کشورهای فقیر بیش از حد بدهکار انجام شده است، به ویژه از طریق متعهد ساختن چین به پذیرش تمام مسئولیت‌های خود در این زمینه، ضروری است. و بار دیگر، ما به یک سیاست کلان اقتصادی کاملاً هماهنگ از سوی بزرگترین اقتصادهای جهان برای محدود کردن خطرات رکود و بحران مالی جهانی نیاز داریم.
ما همچنین باید از راه‌حل‌های نادرست اجتناب کنیم و تجارت را باز نگه داریم، زیرا موانع تجاری تنها مقرون به صرفه بودن را بدتر می‌کند و تأثیر نامتقارن بر فقرا خواهد داشت. ما باید به تحریک تولید محلی در کشورهای نوظهور و در حال توسعه کمک کنیم، نه اینکه کمک‌های غیرنقدی مواد غذایی را با اثرات نامطلوب توسعه‌ای کنار بگذاریم. در جریان نشست وزرای خارجه G7، ما به طور گسترده درباره این موضوع بحث کردیم و از ابتکار دبیرکل سازمان ملل متحد برای تشکیل «گروه جهانی واکنش به بحران در زمینه غذا، انرژی و دارایی» (GCRG) استقبال کردیم. واکنش جهانی تاکنون از هم گسسته است و چالش فقط تلاش بیشتر نیست، بلکه هماهنگی بهتر تلاش‌ها نیز مهم است.
اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن در حال حاضر بزرگترین مشارکت کنندگان در کمک‌های توسعه‌ای هستند.
با این حال، باید بدانیم که با محدودیت‌های شدیدی روبرو هستیم. به دلیل مقدار محدود و ماهیت چند ساله، بودجه اتحادیه اروپا فضای زیادی برای مانور برای مقابله با شرایط استثنایی مانند آنچه در حال حاضر در سطح جهانی با آن روبرو هستیم، به ما نمی دهد. این یکی از موضوعاتی است که کار انجام شده در مورد آینده اروپا باید به پیشرفت در آن کمک کند.
ما حداقل باید اطمینان حاصل کنیم که مشکلات داخلی ما و حمایت ما از اوکراین بر کمک هایی که به سایر مناطق جهان ارائه می‌کنیم، سنگینی نمی کند. نگرانی‌های فزاینده ای وجود دارد که ممکن است این اتفاق بیفتد. ما همچنین باید اقدامات مؤسسات اروپایی از جمله مؤسسات مالی و کشورهای عضو در کشورها و مناطق مختلف جهان را با دقت بیشتری هماهنگ کنیم.
جنگ در اوکراین ما را وادار کرده است که به «زبان قدرت» صحبت کنیم، از اوکراین حمایت کنیم، در تحریم‌ها مصمم باشیم و ظرفیت‌های دفاعی مشترک خود را ارتقا دهیم. با این حال، برای وادار کردن ولادیمیر پوتین به عقب نشینی، باید جهان را متقاعد کنیم که مشکلات اقتصادی که با آن روبرو هستیم نتیجه جنگ انتخابی پوتین است و اقدامات قاطعانه‌ای برای رسیدگی به تأثیرات گسترده‌تری که این جنگ وحشیانه بر شرکای ما در سراسر جهان دارد، انجام دهیم.
