در سال۱۸۸۹م (۱۳۰۶ه.ق) وقتی بارون رویتر تبعهی انگلیس امتیاز تأسیس بانک شاهنشاهی و اجازه بهرهبرداری از معادن را گرفت، فورا روسها نیز به دولت ایران اعلام داشتند، قبول تقاضاهای دولت در دادن قرضه، مستلزم تأسیس بانک روسی در ایران میباشد رجال مملکت و شاهزادگان نیز خیلی زود با تقاضای روسها موافقت نمودند. و در ۱شوال۱۳۰۷(۱خرداد ۱۲۶۹ یا مه۱۸۹۰) یعنی حدود دو سال بعد از دادن امتیاز به رویتر، امتیاز تأسیس بانک استقراضی رهنی را برای مدت ۷۵سال را به دو نفر از اتباع روسیه به نامهای پولیاکف و رافالویچ دادند.
بانک در سال ۱۲۷۰ خورشیدی با افتتاح یک اداره مرکزی و شعبههایی در چند شهر شمال کشور کار خود را آغاز کرد. در سال ۱۲۷۷ دولت روسیه همه سهام این بانک را خرید و آن را تحت کنترل بانک دولتی پترزبورگ درآورد. در سال ۱۳۰۰ که در روسیه نظام کمونیستی روی کار آمده بود، بانک استقراضی به ایران واگذار شد. دکتر مصدق وزیر مالیه وقت نام بانک ایران را بر آن گذاشت و مسئولیتش را به مرتضی خان ممتازالملک سپرد. این بانک هیچ گاه نتوانست سپرده قابل ملاحظهای جذب کند و در فعالیتهای بانکی چندان موفق نبود. در سال ۱۳۱۲ این بانک در بانک کشاورزی ایران ادغام شد.
👈🏻 منبع: رقابت روسیه و انگلیس در ایران / منشور گرکانی
🌐تهیه شده در تحریریه ایراس
