#اختصاصی
به قلم: محمدرضا گل محمدی
در نیمه اول سال ۲۰۲۴، تجارت خارجی ارمنستان به رقمی چشمگیر معادل ۱۸٫۴ میلیارد دلار رسید که این میزان تقریباً دو برابر حجم تجارت خارجی در مدت مشابه سال گذشته (۹ میلیارد دلار) است. این رشد کمنظیر با ۲۳۴ درصد افزایش در صادرات و ۱۸۶ درصد افزایش در واردات به ترتیب به ۸ میلیارد و ۱۰٫۴ میلیارد دلار، بیانگر تغییری چشمگیر در تراز تجاری این کشور است. در این میان، روسیه همچنان بزرگترین و مهمترین شریک تجاری ارمنستان باقی مانده است. با بیش از ۸ میلیارد دلار حجم مبادلات تجاری، روسیه بهتنهایی ۷۵ درصد نیازهای وارداتی ارمنستان را تأمین میکند که این مسئله بهوضوح وابستگی اقتصادی شدید ارمنستان به روسیه را برجسته میسازد. از سوی دیگر، ۴۵ درصد از کل صادرات ارمنستان به امارات متحده عربی صورت میگیرد که عمدتاً شامل محصولات باارزشی مانند سنگهای قیمتی و محصولات دخانی است.
روند واردات در سالهای اخیر نشان میدهد که ارمنستان نه تنها به طور پایدار از روسیه کالاهای خود را تأمین میکند، بلکه چین و ویتنام نیز بهعنوان شرکای استراتژیک ارمنستان در عرصه تجارت بینالمللی مطرح هستند. در سال ۲۰۲۳، واردات ارمنستان به ۱۲ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال ۲۰۲۲ (۸٫۶ میلیارد دلار) رشد ۴۰ درصدی را نشان میدهد. این رشد قابل توجه بهویژه در واردات از روسیه که ۳۲ درصد از کل واردات ارمنستان را تشکیل میدهد، به شکل چشمگیری مشهود است. این موضوع نه تنها حاکی از روابط مستحکم تجاری میان این دو کشور است، بلکه بهعنوان نشانهای از افزایش وابستگی ارمنستان به روسیه میتوان آن را تفسیر کرد.
چین با ۱۳٫۵ درصد و ویتنام با ۶٫۸ درصد سهم از بازار واردات ارمنستان، به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. جمهوری اسلامی ایران نیز با ۵ درصد از سهم بازار واردات ارمنستان در سال ۲۰۲۳، در جایگاه چهارم قرار گرفته است که این موقعیت، فرصتی ویژه برای ایران فراهم میآورد تا با استفاده از استراتژیهای هوشمندانه، این سهم را در سالهای آتی افزایش دهد.
با توجه به ساختار وارداتی ارمنستان و تحلیل دقیق گروههای کالایی، ایران میتواند از چندین مزیت رقابتی برای افزایش صادرات خود به ارمنستان بهرهبرداری کند. گروههای کالایی همچون لوازم خانگی برقی (مانند تلویزیون، یخچال و فریزر)، تجهیزات پزشکی، محصولات دارویی، پوشاک و پارچه، و محصولات چرمی از جمله بخشهایی هستند که ایران دارای مزیت رقابتی قوی در آنهاست. افزون بر این، کالاهای صنعتی مانند ماشینآلات کشاورزی، مواد شیمیایی، رنگ و رزین، و همچنین محصولات کشاورزی نظیر دانه و بذر و گل و گیاه نیز میتوانند بهعنوان پتانسیلهای بالقوه برای گسترش صادرات ایران به ارمنستان مدنظر قرار گیرند.
راهکارهای توسعه صادرات ایران به ارمنستان
برای بهرهبرداری حداکثری از این فرصت، ایران نیازمند تدوین و اجرای یک برنامه منسجم و راهبردی است که در آن به بهبود زیرساختهای لجستیک، ارتقاء استانداردهای تولید و تطبیق آنها با نیازهای بازار ارمنستان، و گسترش فعالیتهای بازاریابی و تبلیغاتی توجه شود. ایران میتواند با انعقاد توافقات تجاری دوجانبه، حضور در نمایشگاههای بینالمللی و رویدادهای تجاری مشترک در ارمنستان، به تقویت حضور خود در این بازار بپردازد.
همچنین کاهش تعرفههای تجاری و تسهیل فرآیندهای گمرکی میتواند راه را برای صادرات بیشتر کالاهای ایرانی هموار سازد. در کنار این اقدامات، سرمایهگذاری در زیرساختهای حمل و نقل و بهبود کانالهای توزیع برای تسهیل دسترسی به بازار ارمنستان ضروری است. ایران باید به دنبال تنوعبخشی به سبد صادراتی خود باشد تا علاوه بر افزایش حجم تجارت، از ریسک وابستگی به یک بازار یا گروه کالایی خاص کاسته شود.
در نهایت، شرایط کنونی بازار ارمنستان یک فرصت استراتژیک برای ایران فراهم میکند تا با تدوین یک نقشه راه جامع برای توسعه صادرات، جایگاه خود را در این بازار تقویت کند. این فرصت طلایی نه تنها میتواند به بهبود تراز تجاری ایران منجر شود، بلکه در افزایش روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور نیز تأثیر بسزایی خواهد داشت.
منابع:
۱.آمار کمیته ملی آمار ارمنستان و گزارشهای اقتصادی بینالمللی
۲. گردش مالی تجارت خارجی ارمنستان ۹۵ درصد در ژانویه تا ژوئیه ۲۰۲۴ افزایش یافت
https://arka.am/en/news/economy/armenia_s_foreign_trade_turnover_soars_by_95_in_january_july_2024/
۳.تجارت خارجی ارمنستان در نیمه اول سال ۲۰۲۴ دو برابر شده و به بیش از ۱۸٫۴ میلیارد دلار رسیده است.
https://arka.am/en/news/business/armenia_s_foreign_trade_doubles_in_first_half_of_2024_to_over_g_18_4bn_/