امیرسعید کرمی، معاون گسترش زبان فارسی در وزارت علوم به عنوان سخنران دوم برنامه به موضوع همکاریهای دانشگاههای ایران و ترکیه پرداخت و گفت: «خوشبختانه در حال حاضر ما توانستهایم حدود پنج مرکز آموزش زبان فارسی را در ترکیه فعال کنیم. این مراکز دانشجویانی در مقطع کارشناسی و ارشد میپذیرند. دبیرخانهای نیز برای همکاریهای پژوهشی و حتی میانرشتهای فعال شده است که به تسهیل این امر کمک بسیار میکند. از طرف دیگر سعی کردهایم که ارتباطی قوی میان دانشگاههای ایران و دانشگاههای ترکیه ایجاد کنیم. پارکهای علم و فناوری هر دو کشور نیز با یکدیگر همکاریهایی دارند. ما حدود ۱۷۰۰ عضو هیئت علمی در ایران داریم که این افراد ذیل شبکهای باید به استادان ترکیه متصل شوند تا این فضا رونق بگیرد. مجلات نیز یکی از ابزارهای این کار هستند. باید یافتههای علمی هر دو کشور در حوزه زبان فارسی در مجلات بازتاب داشته باشد.»
عدنان کارا اسماعیل اوغلو، مدیر گروه ادبیات شرقی دانشگاه قیریک قلعه ترکیه با تاکید بر استقبال اهالی حوزه جغرافیایی آسیای صغیر از زبان فارسی گفت: «در حدود هزار سال پیش شاعران آرزومند بودند که به دیار روم برسند. به همین دلیل مقبرههای بسیاری ازاین شاعران در این دیار وجود دارد. هم ایران و هم ترکیه باید به این نکته توجه کنند که از دیرباز این دو کشور با هم مناسبات اجتماعی و فرهنگی داشتهاند. اهالی فرهنگ این دو کشور نباید بگذارند مسئلهای مانند غربزدگی این ارتباط را از بین ببرد. در کتابخانههای ترکیه کتابهای بسیاری از شعرای فارسیزبان است. دهها نسخه خطی، ترجمه و شرح از این آثار وجود دارد. دانشجویان نیز در دوره دکتری بسیار به پژوهش در زمینه ادبیات فارسی علاقهمند هستند. این آثار با تیراژ بالا در ترکیه منتشر میشود و مخاطب بسیاری دارد.»
باقر صدرینیا استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز به موضوع پیوندهای زبانی و فرهنگی ایران و ترکیه پرداخت و گفت: «ما از دوره سلجوقیان ارتباط عمیقی با کشور ترکیه داشتهایم. اگر بخواهیم دقیقتر درباره این ارتباط فرهنگی صحبت کنیم، باید این بازه زمانی را به دو دوره ما قبل تجدد و ما بعد تجدد تقسیم کنیم. در دوره ما قبل تجدد باید از دوران حکومت سلجوقیان بر آناتولی و آسیای صغیر و حکومت امپراتوری عثمانی صحبت کنیم. در هر دوی این دورهها ما ارتباط مستحکمی داشتیم. در دوره سلجوقیان فضای فرهنگی ایرانی فضای غالب آسیای صغیر بود و حتی بسیار از شاهزادگان این دیار به فارسی شعر میگفتند و زبان رسمی و اداری نیز فارسی بوده است و آثار بسیاری نیز با این زبان تالیف شده است. سیاستمداران ایرانی نیز در این دوره در دربار حضور دارند و نقشهای بسیار مهمی در دربار داشتهاند. البته در دورههای کوتاهی برخی درگیریها بین دو کشور هم رخ داده است، اما ارتباط فرهنگی این دو کشور وجه غالب این ارتباط بوده است. در دوره ما بعد تجدد نیز تاثیرات فرهنگی شاعران ترک بر ایرانیان مشهود است. ادبیات نوگرای ترکی، فرهنگ عثمانی و فرهنگ ترکی بر فرهنگ و ادبیات ایرانی از خصوصیات این دوره است. خوشبختانه بعد ازکذشتن از جریان نژادپرستی افراطی که در هر دو کشور وجود داشت، ما دوباره شاهد از سر گرفتن این ارتباطات هستیم.»
علی گوزل یوز، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه استانبول به سابقه دانشگاه استانبول در حوزه تدریس زابن فارسی پرداخت و گفت: «زبان فارسی در دوره سلجوقیان وارد منطقه آناتولی میشود و در محیطهای علمی و فرهنگی رواج مییابد. این زبان که در حوزه تعلیم و تربیت نظامهای اسلامی جایگاه ویژهای دارد، در دانشگاههای ترکیه بهاستادی تدریس میشود و استادان این دانشگاهها بررسیهای ارزشمندی در این حوزه انجام دادهاند. همکاریهای دانشگاههای ایران با ترکیه نیز قابلتقدیر است. ما میزبان بسیاری از استادان زبان و ادبیات فارسی ایران در ترکیه بودهایم و در زمینه تالیف کتب درسی نیز با یکدیگر همکاریهایی داشتهایم. دانشگاه استانبول قدیمیترین کرسی زبان فارسی را در ترکیه دارد. در ابتدا زبان فارسی و عربی با هم تدریس میشد و بعد از مدتی این دو رشته به دو رشته مستقل تبدیل شدند. از آن زمان تا کنون دانشگاه استانبول در سه مقطه کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در این رشته دانشجو میپذیرد.»
کوروش مقتدری، وابسته فرهنگی سرکنسولگری ایران در استانبول نیز به ایراد سخنان خود پرداخت و گفت: «وابستگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در شهر استانبول و رایزن فرهنگی ایران در ترکیه همیشه از فعالیت در زمینه زبان و ادبیات فارسی در ترکیه حمایت میکنند. ما سعی میکنیم آن رسالتی که بر عهده داریم، یعنی توسعه روابط فرهنگی میان دو کشور را بهخوبی انجام دهیم تا شاهد رونق ارتباطات میان ترکیه و ایران باشیم.»
حجابی کیرلانکیج؛ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آنکارا نیز سابقه تدریس زبان فارسی در دانشگاه آنکارا را موضوع صحبت خود قرار داد و گفت: «این عثمانیها بودند که زبان فارسی را در اروپا و حتی بخشهایی از آفریقا گسترش دادند. زبان فارسی زبانی است که باید از آن حمایت شود و برای آموزش دادن آن همت شود. ما برای مطالعات تاریخی و ادبی در این حوزه جغرافیایی به زبان فارسی نیاز داریم و یکی از حوزههایی که دستنخورده و بکر است، بررسی ادبیات تطبیقی ترکیه و ایران است.
یکی از دانشگاههایی که کرسیای قوی در تدریس زبان فارسی دارد، دانشگاه آنکارا است. این دانشگاه در سال ۱۹۴۶ میلادی تاسیس شده است و گروه زبان و ادبیات فارسی جزو قدیمیترین رشتههای این دانشگاه است. استادان این گروه همیشه در حال پژوهش در این حوزه هستند و کتابهای بسیاری منتشر کردهاند. ما استادانی از سراسر سرزمینهای فارسی زبان مانند ایران، افغانستان و… در این گروه داریم که مشغول به تدریس هستند. در این دانشگاه هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری فعال است.»
