مجمع اقتصادی شرق و هدف‌گذاری روسیه برای توسعه خاور دور

#اختصاصی

به قلم: سعید خاوری نژاد، دانشجوی دکترای روابط بین الملل، دانشگاه دولتی تحقیقات ملی تومسک، فدراسیون روسیه

در این یادداشت، فعالیت‌های روسیه با هدف گسترش روابط تجاری با دولت‌های منطقه آسیا ـ اقیانوسیه مورد بررسی قرار می‌گیرد که نقطه اوج آن، تأسیس مجمع اقتصاد شرق درسال ۲۰۱۵ به منظور توسعه خاور دور است. همچنین سیر تحول و تکامل دستورکار و فعالیت‌های صورت پذیرفته در نشست‌های سالانه این فوروم از طریق بررسی اهداف سالانه و انتظارات و دیدگاه‌های رئیس جمهور روسیه در حمایت از این مجمع تبیین‌ می‌شود.

قرار است نهمین دوره از مجمع اقتصادی شرق از ۳ تا ۶ سپتامبر ۲۰۲۴ در ولادی‌ واستوک در روسیه، برگزار شود. این مجمع که در ۲۰۱۵ با فرمان رئیس‌ جمهور روسیه تأسیس شد، به عنوان بستری مهم به منظور توسعه اقتصادی و همکاری ‌بین‌المللی در خاور دور روسیه شناخته می‌شود (Boykova, 2021). دولت روسیه با برگزاری مجمع اقتصادی شرق در صدد است با سرمایه گذاران ‌بین‌المللی تعامل کند و بر پایه اصل برد ـ برد، توافق‌هایی تجاری با آن‌ها منعقد کند و ضمن توسعه منطقه خاور دور، همکاری‌های اقتصادی در منطقه آسیا ـ اقیانوسیه را نیز افزایش دهد. ابعاد مختلف این سیاست دولت روسیه با توجه به فرصت‌ها و چالش‌هایی که در منطقه خاور دور و ظرفیتی که در شرکای تجاری مسکو وجود دارد، زمینه مباحث مختلفی میان تحلیلگران فراهم کرده است. در سال‌های اخیر، روسیه جهت ایجاد ارتباطات میان بخش‌های اقتصادی خود و دولت‌ها، شرکت‌‌ها و کسب‌ و کارهای خارجی فعالیت‌‌هایی کرده است تا موقعیت اقتصادی خود را در سطح جهانی تقویت کند و مخاطرات مرتبط با تحریم‌‌های شدید غربی را کاهش دهد؛ تحریم‌هایی که در سال ۲۰۲۲، اقتصاد آن را به نسبت سال قبل، ۲.۱ درصد کوچک‌تر کرده بود (Norfleet, et al., 2023: 97).

روسیه به منظور بهبود شاخص‌های توسعه در منطقه خاور دور، سرمایه‌ گذاری‌های قابل توجهی انجام داده است. مسکو در دهه گذشته برنامه‌‌هایی برای یکپارچه ‌سازی منطقه خاور دور روسیه با منطقه آسیا ـ اقیانوسیه اجرا کرده است که بر زمینه‌های اجتماعی، زیرساختی، آموزشی و تحقیقاتی متمرکز شده‌اند و در صدد تقویت صادرات و دستیابی به فناوری‌های جدید در خاور دور بوده‌اند. این اقدامات، فرصت‌‌هایی برای ایجاد ائتلاف، انجام تجارت، سرمایه ‌گذاری‌های پایدار و بهره ‌برداری از رویکردهای مدرن و کارآمد در همکاری‌‌های تجاری فراهم‌ می‌کنند. هدف اصلی مجمع اقتصادی شرقی، نه فقط تقویت گفتگو با شرکای ‌بین‌المللی روسیه، بلکه ترویج ایده توسعه منطقه خاور دور و هماهنگی سیاست‌های دولت در این زمینه نیز‌ می‌‌باشد (Bordachev, 2024).

تشکیل مجمع اقتصادی شرق

با دستور اجرایی شماره ۲۵۰ رئیس‌ جمهور فدراسیون روسیه در ۱۹ مه ۲۰۱۵ درخصوص مجمع اقتصادی شرق که قرار شد به طور سالانه در شهر ولادی‌ واستوک برگزار شود، به ضرورت وجود بستری جهت همگرا کردن سیاست‌های توسعه‌ای در خاور دور پاسخ داده شد. اکنون مجمع اقتصادی شرق از یک رویداد منطقه‌‌ای به مجمعی ‌بین‌المللی ارتقا یافته که شرکت ‌کنندگانی از رهبران جهان و نمایندگان تجاری را به خود جلب کرده است. هدف مجمع اقتصادی شرق، فراهم کردن بستری ‌بین‌المللی با هدف تقویت و توسعه ارتباطات در میان سرمایه‌‌گذاران روسی و ‌بین‌المللی برای خاور دور است. همچنین، این مجمع، ارزیابی کاملی از قدرت اقتصادی خاور دور روسیه، چشم‌‌اندازهای سرمایه‌گذاری و محیط کسب ‌و کار در مناطق اقتصادی ویژه پیشرفته انجام داده است و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را در اختیار علاقه مندان قرار داده است.

نقش این مجمع در تقویت پایداری، رفاه و شکل‌‌گیری نظم جهانی چندقطبی در اوراسیا، که در هفتمین مجمع در ۲۹آگوست ۲۰۲۲ مورد تأکید رئیس‌ جمهور روسیه نیز قرار گرفت، اهمیت آن را نشان‌ می‌دهد (Abramova et al., 2022). ولادیمیر پوتین در نشست آن سال تأکید کرد که روسیه در پاسخ به تحریم‌‌های غربی، به سمت کشورهای دوست، به ویژه اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و بریکس حرکت‌ می‌‌کند (Turmanidze, 2024): «مدل تک ‌قطبی منسوخ در حال جایگزینی با نظم جهانی جدیدی است که بر اساس اصول اساسی عدالت و برابری و همچنین به رسمیت شناسی حق کشورها و مردم برای مسیر مستقل توسعه خود است» (President of Russia, 2022).

تلاش‌‌های روسیه به منظور گسترش روابط با اقتصادهای جهان در چارچوب جهانی چندقطبی، با مشارکت فعال آن در نشست‌های ‌بین‌المللی و همچنین برگزاری مجامع بین ‌دولتی همراه شده است. در حالی که روسیه میزبان بیست و هفتمین مجمع ‌بین‌المللی اقتصادی سن پترزبورگ (۵ تا ۸ ژوئن ۲۰۲۴)، پانزدهمین مجمع اقتصادی جهان اسلام – روسیه در کازان (۱۴ تا ۱۹ مه ۲۰۲۴) و همچنین دو مجمع در سال ۲۰۲۳ یعنی دومین مجمع اقتصادی و انسانی روسیه – آفریقا (۲۷ تا ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۳) و مجمع بین‌المللی نظامی – فنی آرمی-۲۰۲۳ (۱۴ تا ۲۰ آگوست ۲۰۲۳) بود، قصد دارد نهمین مجمع اقتصادی شرق را در تاریخ ۳ تا ۶ سپتامبر ۲۰۲۴ و هفتمین هفته انرژی روسیه را در ۲۶ تا ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۴ برگزار کند،.

مجمع اقتصادی شرق به عنوان ابتکاری دولتی با مشارکت ‌بین‌المللی، روسیه را قادر کرده است تا در تعیین دستور کار توسعه خاور دور تأثیرگذار باشد، همکاری اقتصادی را گسترش و تصویر ‌بین‌المللی خود را بهبود دهد (Yang, 2021). این مجمع به سرعت به پلتفرمی پویا به منظور تعامل اقتصادی بین کشورهای جهان تبدیل شد و روسیه آن را به عنوان مرکزی به منظور سرمایه‌گذاری، توسعه زیرساخت‌ها و گسترش روابط تجاری در نظر گرفت. با تمرکز راهبردی مسکو بر خاور دور و افزایش علاقه ‌بین‌المللی به این منطقه، مجمع اقتصادی شرق به عرصه‌ای چندوجهی تبدیل شد که مشارکت سرمایه‌گذاران منطقه‌‌ای و جهانی را به خود جلب کرده است. مجمع اقتصادی شرق، تصویر سیاسی فدراسیون روسیه و همچنین قابلیت‌های اقتصادی آن را بهبود داده است (Lezhenina & Nguyen, 2016). تأثیر اصلی این مجمع را‌ می‌‌توان شامل وجهه سازی و نشان دادن ابزارهای جذب سرمایه‌گذاران برای نوسازی و توسعه زیرساخت‌‌های خاور دور دانست که به طور عمده عبارت بوده‌اند از احداث یک بندر آزاد، ۹منطقه ویژه اقتصادی پیشرفته، رژیم‌‌های ویژه مالیاتی، گمرکی و غیره (Golobokov, 2015).

سیر تحول دستور کار مجمع اقتصادی شرق

اولین مجمع که در ۳ سپتامبر ۲۰۱۵ برگزار شد، شرایط و ابزارهای اصلی به منظور تضمین توسعه اجتماعی – اقتصادی مناطق شرقی فدراسیون روسیه، جذب ‌سرمایه‌گذار به منطقه خاور دور از طریق همکاری‌های مرزی فعال‌‌تر، گسترش آزادی اقتصادی، فراهم کردن شرایط بهتر برای سرمایه‌گذاران داخلی جهت تجارت و جذب شرکای خارجی و تحقق بومی ‌سازی تولید در خاور دور را مطرح کرد (Golobokov, 2015). پوتین در سخنرانی خود در این اجلاس، اولویت‌های کرملین برای توسعه خاور دور روسیه را تشریح کرد: «اولویت‌های اصلی ما در خاور دور شامل سیاست توسعه اجتماعی فعال، ساخت زیرساخت‌های حمل و نقل و آموزشی مدرن، مسکن مقرون به صرفه و نظام بهداشتی است که خدمات باکیفیت ارائه بدهند. طبیعی است که در حال گسترش آزادی اقتصادی و فراهم کردن شرایطی بهتر برای سرمایه ‌گذاران روسی و خارجی به منظور انجام کسب و کار باشیم» (President of Russia, 2015).

دومین مجمع که در ۳ سپتامبر ۲۰۱۶ برگزار شد، با حضور هیئت‌هایی از ۵۶ کشور مختلف و با امضای بیش از ۲۱۴ توافقنامه به ارزش کل ۱.۸۵ میلیارد روبل برگزار شد که نشان داد نه فقط روسیه، بلکه کشورهای شرق آسیا نیز به مناطق خاور دور توجه کرده‌‌اند (Lezhenina & Nguyen, 2016). در طول این مجمع که با حضور ۳ هزار شرکت ‌کننده برگزار شد، رئیس ‌جمهور روسیه به تلاش‌های مسکو برای توسعه خاور دور پرداخت و گزارش داد که این فعالیت‌ها منجر به جذب بیش از ۱ هزار میلیارد روبل سرمایه‌گذاری و بیش از ۳۰۰ پروژه شده است. وی از اهداف سیاست‌های توسعه‌ای روسیه برای این منطقه خبر داد و افزود: «ما برای خود هدف بزرگی تعیین کرده‌‌ایم، هدفی بلندپروازانه به هر معنا؛ وظیفه‌ای عظیم: تبدیل خاور دور به یکی از مراکز توسعه اجتماعی و اقتصادی روسیه؛ منطقه‌‌ای قدرتمند، پویا و پیشرفته. همان طور که گفتم، این یکی از مهم‌‌ترین اولویت‌های ملی ماست» (President of Russia, 2016).

نزدیکی خاور دور روسیه به بازار در حال گسترش آسیا ـ اقیانوسیه، منابع فراوان و محیط طبیعی بکر آن و قابلیت‌های ترانزیتی، لجستیک و صنعتی آن، علاقه ‌بین‌المللی فزاینده‌ای به خود جلب کرده است. این موضوع با افزایش تعداد شرکت ‌کنندگان در سومین مجمع در ۳ سپتامبر ۲۰۱۷ تأیید شد. رئیس ‌جمهور روسیه اشاره کرد که بیش از ۷۰۰ شرکت روسی و ‌بین‌المللی از مزایای لحاظ شده برای این منطقه بهره‌‌برداری‌ می‌کنند: «روسیه… بهترین شرایط ممکن را برای انجام کسب و کار در خاور دور فراهم، قابلیت‌های تولیدی جدید را راه‌‌اندازی و شغل‌های بیشتری ایجاد‌ می‌‌کند. با این هدف، مناطق ویژه اقتصادی پیشرفته‌ای ایجاد شده‌ است که مشوق‌‌های مالیاتی، مقررات و نظارت دولتی تسهیل شده و زیرساخت‌های گسترده‌ای ارائه‌ می‌کنند (President of Russia, 2017).

چهارمین مجمع در ۳ سپتامبر ۲۰۱۸ در ولادی ‌واستوک برگزار شد و حول شعار «خاور دور: گسترش دامنه امکانات» متمرکز شد. تمایل روسیه به ادغام بیشتر با شبکه اقتصادی گسترده منطقه آسیا ـ اقیانوسیه در این موضوع منعکس شد. این مجمع بر ابتکارات تجاری به‌ ویژه در خاور دور روسیه تمرکز داشت. در مورد ایجاد مناطق اقتصادی، رئیس ‌جمهور روسیه اظهار کرد که: «به منظور حمایت از ابتکارات تجاری در خاور دور روسیه، ما مناطق ویژه اقتصادی پیشرفته‌ای ایجاد کرده‌‌ایم که به شرکت‌هایی که مایل به راه‌‌‌اندازی تأسیسات تولیدی جدید هستند مشوق‌‌های قابل توجهی ارائه‌ می‌‌دهند» (President of Russia, 2018).

علاوه بر این، تأکید زیادی بر تلاش به منظور ایجاد بندر آزاد ولادی‌ واستوک شد که منطقه‌‌ای با چارچوب قانونی متمایز است که قوانین گمرکی، مالیاتی و اداری مطلوبی به سرمایه‌گذاران ارائه‌ می‌‌دهد. سیستم بندر آزاد در پنج منطقه در داخل منطقه فدرال خاور دور فعال است: قلمرو پریموریه، کرای خاباروفسکی، منطقه کامچاتکا، منطقه ساخالین و منطقه خودمختار چوکوتکا (Eastern Economic Forum, 2023a).

مجمع اقتصادی شرق در پنجمین نشست سالانه خود در آگوست ۲۰۱۹ قصد داشت اهمیت روسیه به عنوان عضوی مهم در اوراسیا و تعهد آن به رشد منطقه آسیا ـ اقیانوسیه را مورد توجه قرار دهد. طبق گزارش‌ها، در این مجمع، ۲۷۰ قرارداد با سرمایه‌گذاران خارجی امضا شد و ۸۵۰۰ مهمان از ۶۵ کشور در آن شرکت کردند (Sukhankin, 2019). پنجمین مجمع، شعار انگیزشی «خاور دور ـ  افق‌‌های توسعه» را انتخاب کرده بود که نشان ‌دهنده اعتقاد روسیه به تقویت همکاری‌ها بین شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران روسیه و منطقه آسیا ـ اقیانوسیه است. رئیس‌ جمهور روسیه دیدگاه‌‌های خود را در این اجلاس چنین بیان کرد: «اطمینان دارم که بحث‌ها… به پروژه‌‌های جدیدی منجر خواهد شد که به گسترش همکاری‌‌های متقابل سودمند کمک‌ می‌کند. معتقدم که… این مجمع، به منظور بررسی و توافق بر سر نقشه راه اجرای برنامه توسعه ملی خاور دور به نفع ساکنان خاور دور و کل کشور، فرصتی فراهم خواهد کرد» (President of Russia, 2019).

به طور کلی، به عنوان نتیجه اقدامات حمایتی اجرا شده، سرمایه‌گذاران از سال ۲۰۱۵ به اقتصاد منطقه ۶۱۲ میلیارد روبل کمک کرده‌‌اند و ۲۴۲ کارخانه جدید تأسیس شده است که بیش از ۳۹ هزار فرصت شغلی فراهم کرده است (TASS, 2019).

در ششمین اجلاس مجمع اقتصادی شرق در ۲۶ آگوست ۲۰۲۱، رئیس ‌جمهور روسیه تأکید کرد که «در طول سالیان، این مجمع به عنوان بستری به منظور تقویت همکاری‌های چندجانبه و تقویت روابط تجاری بین جوامع تجاری روسیه و آسیا ـ اقیانوسیه، شهرتی ‌بین‌المللی کسب کرده است (President of Russia, 2021). ششمین مجمع که با شعار «فرصت‌‌های خاور دور در جهانی در حال تحول» برگزار شد، به عنوان بستری تأثیرگذار برای بازیگران اقتصادی برجسته روسی و ‌بین‌المللی عمل کرد. اهمیت پایدار این مجمع در توانایی آن در متحد کردن طیف گسترده‌ای از شرکت ‌کنندگان، از جمله کارآفرینان باتجربه، سیاستگذاران متنفذ، رهبران رسانه و سازمان‌‌های غیردولتی بود و به منظور تعامل، بحث و بررسی درباره مهم‌ترین مسائل موجود در دستور کار منطقه‌ای و جهانی، تبادل تجربیات و اجرای پروژه‌‌ها و ابتکارات مشترک مهم، فرصت سازی کرد. شرکت ‌کنندگان، درباره کارآمدترین روش‌ها برای بهبود محیط سرمایه‌گذاری محلی و تسریع پیشرفت زیرساخت‌های حمل و نقل، انرژی، صنعتی و گردشگری منطقه گفتگو و تبادل نظر کردند (President of Russia, 2021).

در هفتمین مجمع در ۲۹ آگوست ۲۰۲۲، تأکید شد که مجمع اقتصادی شرق نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاری و توسعه‌ فناوری ایفا کرده است، در حالی که ظرفیت بالقوه اقتصادی و اجتماعی نهفته خاور دور روسیه را نیز شکوفا کرده است. ولادیمیر پوتین اهمیت ویژه‌ای به موضوع نشست ۲۰۲۳ داد که با شعار «در مسیر جهانی چندقطبی» برگزار شد و گفت: «مراکز سیاسی و اقتصادی قدرتمندی درست در این جا در منطقه آسیا ـ اقیانوسیه شکل‌ می‌‌گیرند که به عنوان نیروی محرکه در این فرآیند غیرقابل برگشت عمل‌ می‌‌کنند» (President of Russia, 2022).

روابط دوجانبه بین روسیه و کشورهای منطقه آسیا ـ اقیانوسیه در حال تقویت است. به همین اندازه، همکاری چندجانبه در سازمان‌هایی تأثیرگذار و ‌بین‌المللی، برای روسیه حائز اهمیت است: اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU/EAEU) که به عنوان بستری به منظور یکپارچگی اقتصادی و توسعه مشترک عمل می‌کند؛ سازمان همکاری شانگهای (SCO) که نقش مهمی در تقویت امنیت، ثبات و همکاری اقتصادی ایفا می‌کند؛ بریکس (BRICS) که شامل برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی است و گروهی از اقتصادهای نوظهور را نمایندگی‌ می‌کند؛ سازمان همکاری اقتصادی آسیا ـ اقیانوسیه (APEC) که تجارت، سرمایه‌گذاری و هماهنگی سیاست‌ها را تسهیل‌ می‌کند و در نهایت، انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا (ASEAN) که به عنوان مجمعی منطقه‌‌ای، گفتگو و همکاری را ترویج‌ می‌کند.

هشتمین و آخرین اجلاس مجمع اقتصادی شرق در ۴ سپتامبر ۲۰۲۳ در ولادی واستوک، روسیه با موضوع برجسته «مسیر به سوی همکاری، صلح و رفاه» برگزار شد. انتخاب عمدی این موضوع توسط روسیه نشان‌ دهنده هدف راهبردی آن برای تقویت روابط مثبت با طیف گسترده‌ای از شرکای ‌بین‌المللی بود. در طول هشتمین مجمع، در مجموع، ۳۷۳ توافقنامه به ارزش ۳.۸۱۸ هزار میلیارد روبل امضا شد (از این مقدار، ۹۷۸.۳ میلیارد روبل به صورت محرمانه بود) و به طور قابل توجهی، ۴۱ توافقنامه با شرکت‌های خارجی، از جمله ۲۶ توافقنامه با شرکت‌های چینی امضا شد (Eastern Economic Forum, 2023b).

این مجمع در صدد بود تا ابتکاری فراتر از معاملات اقتصادی ساده باشد و بر رشد پایدار و منافع متقابل تمرکز کند. مجمع اقتصادی شرق به طور مداوم به مسائل حیاتی مربوط به پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی در خاور دور روسیه پرداخته است (President of Russia, 2023) و در عین حال، همکاری متنوع و وحدت در منطقه آسیا ـ اقیانوسیه را ترویج کرده است. روسیه قصد دارد تا از مرزهای جغرافیایی خود فراتر رود و با اولویت دادن به گفتگو، همکاری و منافع متقابل، به شکل گیری نظم جهانی عادلانه‌تری کمک کند.

در طول هشتمین مجمع اقتصادی شرق در ولادی واستوک، روسیه نشان داد که آماده است تا در بحث‌‌ها درباره مسائل مهم اقتصادی منطقه‌ای شرکت کند. این مجمع بیش از ۱۰۰ جلسه در برنامه‌های اصلی تجاری خود داشت که در آن‌ها به مسائل مبرم جهانی و منطقه‌ای پرداخته شد و بیش از ۷ هزار  شرکت‌کننده از ۶۲ کشور شرکت کردند، از جمله حدود ۲۴۰۰ نماینده تجاری از بیش از ۱۰۰۰ شرکت روسی و خارجی (Eastern Economic Forum, 2023b).

جلسات عمومی، بحث در پنل‌ها و میزگردهای موضوعی که توسط مجمع اقتصادی شرق سازماندهی شدند، موضوعات حیاتی تجارت، سرمایه‌گذاری، تحقیق و فناوری را بررسی کردند. رئیس ‌جمهور روسیه بر ضرورت دستیابی به اهداف مجمع تأکید کرد و گفت: «شناسایی راه‌‌هایی به منظور ایجاد زنجیره‌های تولید و لجستیک جدید و بسیار کارامد، نوسازی سامانه‌های حمل و نقل و انرژی و تضمین امنیت غذایی و محیط زیست در منطقه، حائز اهمیت است» (President of Russia, 2023).

جمع بندی

در حالی که روسیه در خاور دور با چالش فزاینده کاهش مستمر جمعیت و افزایش مهاجرت به خارج از منطقه مواجه است، حجم عظیمی از منابع طبیعی و ذخایر انرژی، به ویژه نفت و گاز در این منطقه به عنوان قطب تولید هیدروکربن در روسیه باعث‌ می‌شود مسکو نسبت به سرعت دادن به آهنگ توسعه در این منطقه اقدام کند. فشار مضاعف تحریم‌های ‌بین‌المللی از ۲۰۱۴ که انگیزه‌ای برای تأسیس مجمع اقتصادی شرق شد پس از ۲۰۲۲ و تشدید تحریم‌های اقتصادی بر کرملین، اولویت توسعه خاور دور را بیشتر مورد توجه قرار داد.

این مجمع با تلاش به منظور جذب سرمایه گذاران ‌بین‌المللی، به ویژه از چین، ژاپن، کره جنوبی و هند که شرکای اصلی تجارت خارجی روسیه هستند، در صدد است به عنوان بستری اساسی به منظور ایجاد روابط تجاری با کشورهای مهم منطقه و تقویت مناسبات اقتصادی با سرمایه‌ گذاران برجسته، اقتصاد خاور دور در روسیه را تقویت کند و همچنین این روند توسعه‌ای را با آهنگ سریع رشد اقتصادهای آسیا ـ اقیانوسیه همسو کند.

در حالی که انتظار‌ می‌‌رود تلاش‌های روسیه در این منطقه شرایط زندگی افراد، سطح درآمدها و ایجاد مشاغل را به طور قابل توجهی بهبود دهد، همکاری‌‌ها و مشارکت‌‌های ‌بین‌المللی روسیه با مراکز اقتصاد جهانی نیز از اهداف فعالیت این مجمع بوده است که با آگاهی از اهمیت راهبردی منطقه خاور دور و ظرفیت‌های تجاری مراکز آن نظیر بندر ولادی واستوک، نقش خاور دور را در پویایی‌های اقتصادی جهانی برجسته‌تر‌ می‌کند.

مجمع اقتصادی شرق طی هشت نشست سالانه، با هدف‌گذاری برای تقویت روابط خارجی مسکو، به همکاری بین‌‌الملی آن نیروی جدیدی داده و به طور خاص، به بهبود روابط بین روسیه و کشورهای منطقه آسیا ـ اقیانوسیه سرعت داده است. مجمع، پروژه‌های زیرساختی را مورد توجه قرار‌ می‌دهد و بخش اعظم تأکید آن بر توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل، انرژی، صنعتی و گردشگری در خاور دور بوده است. این برنامه‌ها در راستای اهداف بلندپروازانه روسیه برای تبدیل خاور دور به یکی از مراکز توسعه اجتماعی و اقتصادی روسیه انجام‌ می‌شود.

منابع

Abramova, M., Vladimirova, D., & Davyborets, E. (2022). The Eastern Economic Forum as a Tool for The Development of the Russian Far East. Transbaikal State University Journal, 28(4), 56–۶۴٫ https://doi.org/10.21209/2227-9245-2022-28-4-56-64

Bordachev, T. (2024). Pivot to the East at a New Stage: EEF Assesses Relations Between Russia and Asia. Valdai Discussion Club. https://valdaiclub.com/a/highlights/pivot-to-the-east-at-a-new-stage-eef-assesses/

Boykova, E. (2021). Russia in Northeast Asia: strengthening security through cooperation. In Mongolia and Northeast Asian: Security Nuclear Proliferation, Environment, and Civilisational Confrontations (pp. 47–۷۵). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003148630-3

Eastern Economic Forum. (2023a). About free port. Forumvostok.ru. https://forumvostok.ru/en/about/free-port/

Eastern Economic Forum. (2023b). Summary of the Eastern Economic Forum 2023. Forumvostok.ru. https://forumvostok.ru/en/news/podvedeny-itogi-vostochnogo-ekonomicheskogo-foruma-2023/

Golobokov A. S. (2015). East Economic Forum Results as the Factor of Sustainable Development of Social-Economic Potential of Russian Far-East. Fundamental Research. 12(11), 981-985.

Izvorski, I., Lokshin, M., Renee, J., Singer, D., & Torre, I. (2023). Europe and Central Asia Economic Update, Spring 2023: Weak Growth, High Inflation, and a Cost-of-Living Crisis. World Bank Group. https://doi.org/10.1596/978-1-4648-1982-7

Lezhenina T.V., Nguyen K.H. (2016). 2nd Eastern Economic Forum: analysis of new investment projects. Economics and Management. (8):40-44.

Norfleet, J. R., Izvorski, I., Lokshin, M. M., Singer, D., & Torre, I. (2023). Europe and Central Asia Economic Update, Spring 2023: Weak Growth, High Inflation, and a Cost-of-Living Crisis. World Bank Group. https://doi.org/10.1596/978-1-4648-1982-7

President of Russia. (2015, September 4). First Eastern Economic Forum. President of Russia. http://en.kremlin.ru/events/president/news/50232

President of Russia. (2016, September 3). Eastern Economic Forum. President of Russia. http://en.kremlin.ru/events/president/news/52808

President of Russia. (2017, September 3). Greetings to participants and guests of Third Eastern Economic Forum. President of Russia. http://en.kremlin.ru/events/president/news/55506

President of Russia. (2018, September 3). Greetings to participants and guests of the 4th Eastern Economic Forum. President of Russia. http://www.en.kremlin.ru/events/president/news/58433

President of Russia. (2019, August 21). Greetings to the participants, organizers and guests of the 5th Eastern Economic Forum. President of Russia. http://www.en.kremlin.ru/events/president/news/61344

President of Russia. (2021, August 26). Greetings to participants and guests of the 6th Eastern Economic Forum. President of Russia. http://en.kremlin.ru/events/president/news/66464

President of Russia. (2022, August 29). Greetings to 7th Eastern Economic Forum. President of Russia. http://www.en.kremlin.ru/events/president/news/69225

President of Russia. (2023, September 4). Greetings to participants, organizers and guests of the 8th Eastern Economic Forum. President of Russia. http://www.en.kremlin.ru/events/president/news/72182

Sukhankin, S. (2019, September 12). Eastern Economic Forum Confirms Strong Foreign Interest in Russian Arctic Territories. Jamestown Foundation. https://jamestown.org/program/eastern-economic-forum-confirms-strong-foreign-interest-in-russian-arctic-territories/

TASS. (2019, September 5). Investments in Russia’s Far East amounted to $9.3 bln in 5 years, says Putin. TASS; TASS. https://tass.com/economy/1076627?mc_cid=f1b2e3a2e6&mc_eid=%5b4b516b0c01%5d

Turmanidze, T. (2024). Putin’s Main Political Messages from the Vladivostok Forum. In SSRN Electronic Journal. RELX Group (Netherlands). https://doi.org/10.2139/ssrn.4709986

Yang, L. (2021). Governmental Forums with International Participation as a Foreign Policy Tool: the Experience of Russia and the North-East Asia Countries. Problems of the Far East, 6, 22–۳۴٫ https://doi.org/10.31857/s013128120017735-9