#اختصاصی
به قلم: مریم شایگان، کارشناسی ارشد مطالعات منطقه آسیای مرکزی و قفقاز، موسسه آموزش عالی بیمه اکو، دانشگاه علامه طباطبایی
امروزه، گردشگری به یک عنصر مهم اقتصادی در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته تبدیل شده است. گردشگری تجاری که از آن به عنوان صنعت سفید نیز یاد می‌شود؛ قادر است به اقتصاد کشورها جان تازه بخشیده و زمینه‌های رشد، توسعه و شکوفایی اقتصادی کشورها را با روشهای صلح‌آمیز و همراه با خوشی فراهم آورد. دلیل این امر، رواج نظام سرمایه‌داری، فردگرایی و توجه ویژه به رفاه و تمایل به لذت‌های مادی و فردی است. این صنعت، افزون بر ایجاد موقعیت‌های شغلی فراوان، بر فرهنگ، اجتماع و سیاست تاثیر گذاشته و موجب نزدیکی بیشتر ملت‌ها می‌گردد.
از این رو، قزاقستان نیز بر اهمیت این موضوع پی برده و طرح های گوناگونی را در جهت توسعه صنعت گردشگری داخلی و خارجی خود، افزایش سهم صنعت گردشگری در اقتصاد و جذب سرمایه، ایجاد اشتغال و تشکیل یک برند ملی گردشگری یکسان، ارائه و اجرا نموده است.
به طور کلی، توکایف برای پیشبرد برنامه‌های خود در مسیر مدرن‌سازی و ساخت «قزاقستان جدید» از یک برنامه و خط‌مشی همه‌جانبه و نظام‌مند پیروی می‌کند. بنابراین، گردشگری نیز یکی از بخش‌های مهم و اساسی برنامه‌های توکایف به شمار می‌آید. این دیدگاه، حتی در دوره ریاست‌جمهوری نورسلطان نظربایف نیز قابل مشاهده است. یکی از روشهای ارائه شده در استراتژی «قزاقستان-۲۰۵۰» توسط نظربایف در سال ۲۰۱۲، توسعه صنعت گردشگری برای رهایی از وابستگی اقتصادی به مواد خام و سوخت‌های فسیلی می‌باشد. به بیانی دیگر، این کشور قصد دارد از گردشگری به عنوان محرک اصلی رشد اقتصادی بهره برده و در همین راستا، به دو وجه آن یعنی گردشگری داخلی و گردشگری خارجی توجه و نگاه ویژه دارد.
سبک زندگی مردم قزاقستان عشایری و قبیله‌ای بوده، در نتیجه این کشور از ظرفیت‌های طبیعی بیشتری نسبت به میراث تاریخی و فرهنگی برای جذب گردشگر برخوردار است. مزار خواجه احمد یسوی، جاده‌های ابریشم: شبکه راه چانگ‌آن-تین شان، دریاچه بورابای[۱] در استان آق‌مولا[۲] در شمال قزاقستان، دریاچه آلاکول به عنوان بخشی از استان آلماتی و استان قزاقستان شرقی، دریای مازندران، پارک ملی بایانائول[۳] در استان پاولودار[۴] در جنوب شرقی قزاقستان، سد قپچاغای[۵] در آلماتی، رودخانه بوختارما[۶] در قزاقستان شرقی و در آخر منطقه تفریحی ایمانتاو شالکار[۷] در قزاقستان شمالی، از نمونه‌ها شناخته‌شده‌ی جاذبه‌های گردشگری قزاقستان هستند.
علیخان اسماعیلوف، نخست وزیر قزاقستان در اکتبر ۲۰۲۳ در یک نشست خبری اعلام کرد که در سه سال گذشته، ۴ میلیارد دلار در بخش گردشگری قزاقستان سرمایه‌گذاری شده است. به گفته او، در این مدت بالغ بر ۴۰۰ مرکز گردشگری احداث و ۷ هزار شغل ایجاد شده است. بر پایه گزارش سرویس مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ورزش قزاقستان در تاریخ ۱۶ آگوست ۲۰۲۳، ۳۸۹ میلیارد تنگه (۸۴۱٫۹ میلیون دلار) توسط حدود یک میلیون گردشگر خارجی به اقتصاد قزاقستان تزریق شده است. در همین حال، بخش مربوط به تسهیلات اقامتی در این کشور، ۱۸۳ میلیارد تنگه (۳۹۶ میلیون دلار) درآمد داشته است.
در اینجا به تعدادی از برنامه‌ها دولت برای توسعه گردشگری اشاره می‌کنیم. به عنوان نمونه، برنامه توسعه گردشگری ۲۰۲۳-۲۰۲۹ قزاقستان، اقدامی است که توسط این کشور برای اولویت‌گذای این صنعت و توسعه اقتصادی برنامه‌ریزی شده است. افزون بر این، قزاقستان با ارائه طرح‌هایی همچون «سفر رایگان کودکان[۸]» در جهت توسعه گردشگری داخلی اقدام نموده است. در واقع، این طرح در سال ۲۰۲۲ توسط وزارت فرهنگ و ورزش این کشور تعریف شده و به عنوان بخشی از یک بسته تور داخلی به کودکان ۲ تا ۱۷ سال، بلیط‌های رایگان ارائه می‌دهد.
سامانه اطلاعاتی «ای قناق[۹]» نیز از دیگر اقدامات دولت قزاقستان به منظور تسهیل گردشگری، مسافرت و کنترل امور گردشگران است. این سامانه توسط وزارت فرهنگ و ورزش و وزارت امور داخلی جمهوری قزاقستان به عنوان بخشی از برنامه دولتی قزاقستان برای توسعه صنعت گردشگری ایجاد شده است. به سخنی دیگر، انجام مأموریت‌های جستجو، نجات و ارائه کمک‌های پزشکی از راه این سامانه امکان‌پذیر است.
از دیگر اقدامات قزاقستان در توسعه گردشگری، می‌توان به برنامه «گرند تور قزاقستان» اشاره نمود. این برنامه در سه مرحله برنامه‌ریزی شده است. در مرحله اول، مسیرهای جذاب گردشگری شناسایی می‌شوند؛ مرحله دوم شامل محوطه‌سازی، توسعه زیرساخت‌ها و محتوای مسیرها است. مرحله سوم، به ترویج، بازاریابی و معرفی برنامه «گرند تور قزاقستان» در بازارهای هدف اختصاص دارد. گفتنی است؛ قزاقستان در تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۲۱، با تصویب قانونی در مورد گردشگری، به ادغام فعالیت‌های شرکت‌های گردشگری پرداخته و همچنین اقدامات تشویقی جدیدی را برای حمایت از گردشگری ارائه نمود.
افزون بر این، از تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۲۳، اتباع ۸۰ کشور خارجی می‌توانند بدون ویزا به قزاقستان سفر کنند و در کنار آن، امکان دریافت ویزای الکترونیکی برای اتباع ۱۰۹ کشور دیگر نیز فراهم آمده است. همچنین، معافیت دوجانبه دریافت ویزا میان قزاقستان و چین به طور رسمی از ۱۰ نوامبر ۲۰۲۳ اجرایی شد.
تعیین استانداردهای مشخص برای علامت‌گذاری مسیرهای گردشگری در سراسر قزاقستان، نصب تابلوهای اطلاعاتی و استقرار غرفه‌های مخصوص گردشگری برای کمک به مسیریابی و جلوگیری از پیاده‌روی‌های خطرناک، ترویج صنایع دستی، ایجاد شبکه‌ای از کمپ‌ها، پارک‌های کاروان(یک منطقه موقت یا دائمی با خانه‌های سیار و تریلرهای مسافرتی) و دهکده‌های قومی در امتداد محبوبترین مسیرهای گردشگری، فعالیت‌های تبلیغاتی با کمک وبلاگ‌نویسان مسافرتی محلی و بلاگرهای خارجی، تشویق بلاگرها برای سفر به قزاقستان و تهیه و انتشار ویدیوهای تبلیغاتی، اعطای یارانه به مجریان تور در برابر ورود هر گردشگر خارجی از دیگر برنامه‌های دولت قزاقستان است.
از مسایل بسیار مهم در صنعت گردشگری، مساله زیرساخت‌ها و جاده‌سازی است. با توجه به اینکه قزاقستان نهمین کشور بزرگ جهان می‌باشد، ساخت جاده و زیرساخت‌های مناسب مساله بسیار جدی و حائز اهمیتی است. به گفته طالگات امانبایف، رئیس شرکت ملی گردشگری قزاقستان در تاریخ ۲۲ فوریه ۲۰۲۳، قزاقستان در سه سال گذشته در مجموع ۸۰ پروژه زیربنایی از جمله ساخت جاده‌ها را اجرا کرده است. همچنین، این کشور خود را مقید به پرداخت ۲۵ درصد هزینه خرید تجهیزات و ماشین آلات پیست های اسکی، ۱۰ درصد هزینه‌های ساخت و بازسازی تاسیسات گردشگری،۲۵ درصد هزینه حمل و نقل گردشگری و ۱۰ درصد هزینه ساخت تاسیسات خدماتی کنار جاده‌ای نموده است.
در پایان می‌توان گفت که صنعت گردشگری در مقایسه با سایر برنامه‌ها و اقدامات توکایف، کم خطرترین پروژه برای او محسوب می‌شود. در واقع، دیگر پروژ‌ه‌های توکایف به ویژه در بخش سیاست‌خارجی را می‌توان به نوعی قمار تکایف و حرکت او بر روی یک خط باریک قلمداد کرد. اما این بخش از برنامه توسعه قزاقستان، آسان‌ترین و کم هزینه‌ترین گزینه پیش روی توکایف می‌باشد تا بدون برانگیختن حساسیت کشورهای بزرگ و همچنین همسایگان خود- روسیه و چین-.به توسعه قزاقستان، دوستی با ملل و معرفی قزاقستان بپردازد.
[۱] Burabai
[۲] Alakol
[۳] Bayanauyl
[۴] Pavlodar Province
[۵] Kapshagai
[۶] Bukhtarma
[۷] Imantau Shalkar
[۸] Kids Go Free
[۹] eQonaq
