به قلم: جوزف دانا
به گزارش دیپلماسی ایرانی: از ابتدا ابتکارعمل کمربند و جاده راهی برای گسترش نفوذ چین در بازارهای نوظهور از آسیا گرفته تا آمریکای جنوبی بود. در اواسط سال ۲۰۱۰، زمانی که این ابتکار عمل توان و نیرویی واقعاً یافت روایت جمعی اقتصادی مبتنی بر امیدی غیرمنطقی به بازارهای نوظهور بود. از مجمع جهانی اقتصاد گرفته تا صفحات مالی مطبوعات بازارهای نوظهور را به عنوان معجزه بزرگ اقتصادی بعدی مورد تجلیل قرار دادند.
چین به عنوان نزدیک‌ترین ابرقدرت جهانی به این جوامع به سرعت وارد این چالش اقتصادی در حال تغییر شده است.
تمام این‌ها در دوره‌ای امکان پذیر بود که نرخ بهره پایین و رشد عظیم اقتصادی چین دارایی فراوانی را فراهم کرده بود؛ اما وضعیت اکنون تغییر کرده و تصویر مبهم‌تر شده است؛ چرا که اقتصاد چین در تلاش است تا نرخ رشد چشمگیر خود را در مواجهه با رکود جهانی اقتصادی و محدودیت‌های مداوم ناشی از همه‌گیری کرونا بازپس گیرد. آنچه مسائل را پیچیده‌تر می‌کند خشم بسیاری از کشورها درباره کیفیت ابتکارعمل کمربند و جاده است.
اتهام‌زنی‌ها درخصوص این‌که چین در سیاست وام دهی بی رحمانه (معروف به دیپلماسی قرض – تله) درگیر شده به طوری که در بحران بدهی در مکان‌هایی مانند سریلانکا سهم داشته است، فروپاشی طرح‌های ابتکارعمل کمربند و جاده را تقویت می‌کند.
دولت چین سال گذشته در سکوت تغییراتی را در ساختار طرح کمربند و جاده ایجاد کرد و به عنوان بخشی از بحث‌ها و گفت وگوهای داخلی، سیاست گذاران چینی موافقت کردند که پروژه‌های جدید را با دقت بیشتری ارزیابی کنند و اجازه مذاکره مجدد درخصوص بدهی‌ها را بدهند؛ یعنی مسئله‌ای که قبلاً خط قرمز بود.
با تداوم با مانع مواجه شدن ابتکارعمل کمربند و جاده رهبران ارشد چین در حال اصلاح اهداف سیاست خارجی خود و تمرکز بر خاورمیانه هستند. یکی از اهداف سیاست خارجی چین در بلند مدت تضعیف تجارت نفت تحت سیطره دلار است به طوری که خرید و فروش نفت با ارزهای دیگر انجام شود. برای دستیابی به این هدف شرکت‌های چینی سخاوتمندانه در کشورهای تولیدکننده نفت سرمایه‌گذاری کردند. چین حتی پیشنهاد خرید سهم بزرگی از آرامکوی عربستان را ارائه کرد و رئیس‌جمهوری چین نیز به منطقه خلیج فارس سفر کرد.
ابتکارعمل کمربند و جاده بزرگتر از آن است که یک شبه ناپدید شود؛ اما باید روندهای آن به سرعت تغییر کند. با آرام شدن تشویق کنندگان اقتصادهای بازارهای نوظهور، چین به آرامی در اهداف سیاست خارجی خود تجدیدنظر می‌کند و به جای سرمایه گذاری در طرح‌های نامرغوب در کشورهای بسیار بدهکار به مناطقی روی خواهد آورد که سود واقعی دارند. تضعیف تجارت نفت تحت سیطره دلار آمریکا یکی از این اهداف است و به همین علت می‌توان انتظار سفر مکرر رهبران چین به خاورمیانه در سال‌های آینده را داشت.
