کارشناس مسائل اوراسیا درباره مطالب مندرج در بخشی از بیانیه ششمین نشست مجمع همکاری عرب و روسیه درباره جزایر سه‌گانه ایرانی گفت: روابط اقتصادی روسیه با کشورهای عربی به نقطه گریزی برای مسکو به منظور رهایی از تحریم های غرب شده است. این در حالیست که روابط تهران و مسکو بیشتر حول محور مسائل سیاسی _ دفاعی قرار دارد.
ابوالفضل خدائی: پس از گذشت شش ماه روسیه بار دیگر با کشورهای عربی همراه شد تا بیانیه ای مشترکی را درباره جزایر سه گانه منتشر کند. در پی این بیانیه کاردار روسیه در تهران در غیاب سفیر این کشور توسط دستیار مدیرکل خلیج فارس وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض شدید دولت جمهوری اسلامی ایران به فدراسیون روسیه به وی ابلاغ شد. علیرغم توضیح روس ها درباره احترام به تمامیت ارضی ایران برخی کارشناسان معتقدند که آنها در حال حاضر سه جزیره را جزء تمامیت ارضی ایران نمی‌دانند و انفعال ایران و عدم واکنش مناسب موجب تکرار چنین مواضعی خواهد شد. پرسش اصلی اینجاست که هدف روس ها از تکرار چنین مواضعی چیست؟ آیا مسکو از همراهی با اعراب در قبال جزایر سه گانه هدفی در سر دارد؟ علی بمان اقبالی زارچ سفیر پیشین ایران در آلبانی و کارشناس مسائل اوراسیا در گفتگو با خبرآنلاین به ارزیابی این مسائل می پردازد که در ادامه مشروح آن را می خوانید:
ارزیابی شما از موضع گیری مجدد روسیه درباره جزایر سه گانه ایران چیست؟
موضع گیری روسیه درباره جزایر سه گانه ایران ناشی از عوامل متعددی است. وضعیت کشور روسیه و روابط آن با کشورهای عربی در سالهای اخیر با توجه به جنگ اوکراین از جمله عوامل مهمی است که به یک نقطه گریز برای مسکو برای رهایی از تحریم های غرب تبدیل شده است. ضمن اینکه روابط ایران و روسیه نیز همواره دشمنانی داشته که برای تحت تأثیر قرار دادن این روابط رو به رو رشد تلاش می کنند.
به موضوع اهمیت روابط روسیه با کشورهای عربی اشاره کردید، به نظر شما پس از جنگ اوکراین و همکاری های رو به رشد تهران ـ مسکو نباید ایران در نزد روسیه اهمیت بیشتری داشته باشد؟
روابط ایران و روسیه بیشتر در چهارچوب مسائل سیاسی ـ دفاعی است. این در حالی است که روابط روسیه با کشورهای عربی بیشتر در حوزه مسائل اقتصادی و تجاری و همچنین حضور جامعه سرمایه داری روسیه در کشورهایی مانند امارات متحده عربی است. بنابراین حوزه اقتصادی بر دیگر موضوعات اثرگذار خواهد بود. باید به این نکته اشاره کرد که جمهوری اسلامی ایران در فضای همکاری های اقتصادی و تجاری خود با روسیه در مقایسه با کشورهای عربی و ترکیه به پیشرفت قابل توجهی دست پیدا نکرده است و اگر آمار و ارقام سطح روابط اقتصادی را بین ایران و روسیه و کشورهای عربی مقایسه کنیم متوجه فاصله زیاد آن خواهیم شد.
چرا امکان سرمایه گذاری و ارتقای روابط تجاری ـ اقتصادی بین روسیه و کشورهای عربی وجود دارد و ایران از این امتیاز محروم است؟ مشکل کار از نظر شما چیست و چرا روابطی که برخی آن را اتحاد راهبردی می نامند از چنین موضوع مهمی خالی است؟
ارتقای سطح روابط اقتصادی و تجاری نیازمند فراهم سازی زیرساخت هایی است تا بتواند جهش قابل توجهی را به خود ببیند. در اینجا باید اقتصاد کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله امارات و میزان صادرات و واردات آن را مورد بررسی قرار داد ؛ این کشور در زمینه صادرات جز ده کشور برتر در جهان محسوب می شود و ایران فاصله زیادی با آن دارد. همانطور که پیش تر عنوان کردم عواملی در کشورهای عربی و همچنین رژیم صهیونیستی وجود دارند که با روند رو به رشد روابط تهران ـ مسکو موافق نیستند و به همین دلیل شاهد طرح چنین بیانیه ها و مواضع هستیم که قطعا به نفع روابط ایران و روسیه نیست.
بخش دیگر ماجرا به عدم شناخت روس ها از افکار عمومی در داخل ایران و حساسیت مردم ایران نسبت به جزایر سه گانه برمی گردد که بی شک بخش جدایی ناپذیر خاک ایران بوده و در آینده هم خواهد بود.
با توجه به سابقه تاریخی روسیه، آیا صرفا باید موضع روسیه را صرفا یک در قالب یک بیانیه دید یا نکته معناداری پشت آن نهفته است؟
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز تلاش کرد تا این مساله را به نحوی جبران کند او در تماس تلفنی خود با وزیرخارجه کشور اعلام کرد حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران همواره مورد احترام روسیه بوده است و این سیاست رسمی مسکو هیچگاه نباید مورد تردید قرار گیرد. او همچنین عنوان کرد که روسیه در مذاکرات تنظیم بیانیه پایانی نشست مراکش به صراحت، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را مورد توجه قرار داده است. در این بین مواضع وزیرخارجه کشورمان مبنی بر اصل تشکیک ناپذیر احترام به تمامیت ارضی همه کشورها نیز بسیار سنجیده بود و همانطور که اشاره شد، موضوع تمامیت ارضی غیرقابل بحث و غیرقابل انکار است.
به عنوان سوال پایانی برخی از کارشناسان معتقدند که طرح چنین مواضعی درباره علیه ناشی از عدم رعایت توازن بین شرق و غرب است. از نظر شما مشکل اصلی به همین مساله مربوط می شود؟
اصولی در روابط بین الملل حکفرماست ؛ در عین حال که توجه به منافع کشورها اهمیت خاص خود دارد و برای روابط روابط بهینه و ایجاد توازن علاوه بر روابط با چین و روسیه نیازمند روابط با کشورهای غربی بویژه اروپا نیز هستیم. در مجموع باید روی این حوزه بیشتر کار کنیم تا امکان برقراری روابط مطلوب و متوازن با همه طرف ها به خوبی فراهم شود.
