چگونه هندِ مودی با خرید نفت از روسیه به نجاتِ غرب کمک کرده است؟

#اختصاصی

به قلم: تورو تاکاشی، Nikkei Asia -japan
۱۹ ژوئن ۲۰۲۳

برگردان و چکیده: سید قاسم ذاکری

⏹ نکات مهم:
۱. اتحادیهٔ اروپا و گروه هفت از دسامبر ۲۰۲۲، واردات نفت خام روسی از طریق کشتی ها را تحریم کرده‌اند. اتحادیه اروپا علاوه بر آن (از فوریه سالجاری) واردات محصولات پتروشیمی و سایر محصولات نفتی فرآوری شده از روسیه (مثل دیزل و سوخت هواپیما) را تحریم کرد با اینحال هند در ماه می سالجاری روزانه نزدیک به ۲ میلیون بشکه نفت خام از روسیه وارد کرد (یعنی بالاترین رقم طی هشت ماه متوالی پیش از آن)! هند از آوریل سال ۲۰۲۲ شروع به افزایش واردات نفت از روسیه کرده است. هند در فاصلهٔ زمانی آوریل ۲۰۲۲ تا مارس سالجاری روزانه بطور میانگین ۱/۰۲ میلیون بشکه نفت خام از روسیه وارد کرده است! (رقمی ۱۱ برابر مدت مشابه در سال پیش از آن)! بطوریکه ۲۰% واردات نفت خام هند از روسیه تأمین شده است؛ در نتیجه روسیه تبدیل به بزرگترین صادر کننده نفت به هند شده است در حالیکه روسیه تا یکسال پیش از آن، دهمین کشوری بود که به هند نفت می فروخت. اکنون بترتیب روسیه با صادرات روزانه ۱/۰۲ میلیون بشکه در روز، عراق با صادرات روزانه ۱/۰۱ میلیون بشکه در روز و سعودی با صادرات روزانه ۷۹۰ هزار بشکه در روز اصلی ترین فروشندگان نفت به هند شده اند! هند در سال مالی ۲۰۲۲ هر بشکه نفت را به قیمتِ ۸۳ دلار از روسیه خریداری کرده است؛ در حالیکه طی همین مدت برای هر بشکه نفتِ عراقی ۹۰ دلار و برای هر بشکه نفتِ سعودی ۱۰۰ دلار پرداخت کرده است.

۲. افزایشِ وارداتِ نفت از روسیه برای هند ۳ فایده و مزیت داشته است: مهار تورم، بهبود در موازنهٔ تجاری و تنوع بخشی به منابع انرژی وارداتی. افزایشِ صادراتِ محصولات پتروشیمی کمک زیادی به موازنهٔ بازرگانیِ خارجیِ هند کرده است. در شرایطی که قیمتِ جهانیِ نفت در دنیا رو به افزایش بود، وارداتِ نفتِ ارزانِ روسی کمک زیادی به هند در افزایشِ سودِ حاصل از صادراتِ محصولات پتروشیمی نمود. هند با انجام پالایش و فرآوری بر روی نفتِ خام وارداتی از روسیه و تبدیل کردنِ آن به محصولات پتروشیمی همچنین دیگر فرآورده‌های نفتی مثلِ بنزین، نفتا، نفتِ گاز و روغن های سنگین اقدام به فروشِ این محصولات به کشورهایی نمود که روسیه را تحریم کرده‌ بودند؛ بدین ترتیب به شوخی گفته می شود که هند نفتِ روسی را  شستشو داد. هندوستان با تنوع بخشی به منابعِ وارداتِ نفتِ خام ، وابستگیِ خود به نفتِ وارداتی از عراق، سعودی و امارات را از ۵۳% به ۴۷% کاهش داد. در طی این مدت همچنین میزان خریدِ نفتِ خام هند از نیجریه، کویت و آمریکا هم کاهشِ قابلِ توجهی داشته است.

۳. خودداری شرکتهای اصلی و بزرگ هندی در پیوستن به تحریم‌های غرب علیه روسیه در ظاهر سببِ عصبانیت آمریکا و اروپا شد ولی بعید است غربی‌ها واقعاً بخاطرِ عدمِ مشارکت و همراهی هند در تحریمها علیه روسیه نگران و ناراحت باشند! در بادیِ امر اینطور بنظر می رسد که سیاست هند در اولویت دادن به منافع خودش، در واقع به روسیه برای دور زدنِ تحریمها کمک کرده است! اما اگر شرایط را با دقّتِ بیشتری واکاوی کنیم آنگاه در می یابیم که سیاست منفعت طلبانه، خود محورانه و خودپسندانهٔ هند به دیگران و از جمله به اروپائیان نیز کمکهای زیادی کرده است. در حالیکه هند اقدام به افزایشِ شدیدِ واردات از روسیه کرده است در واقع اقدام به کاستن از وارداتِ نفتِ خام از دیگر صادر کنندگان اصلیِ نفتِ خام در دنیا کرده است در نتیجه این امکان برای اروپا و دیگر اعضای گروه هفت فراهم شده است تا نفتِ زیادی از دیگر صادر کنندگانِ نفت از جمله کشورهای عربی خلیج فارس، نیجریه و آمریکا بخرند. در سال مالی ۲۰۲۲ صادراتِ محصولاتِ پتروشیمی از هند به هلند (بزرگترین وارد کنندهٔ محصولاتِ نفتی در اروپا) ۷۰% افزایش داشته است! در حالیکه هند تا سالِ پیش از آن سومین صادرکنندهٔ مواد نفتی به اروپا بود! در نتیجه واضح است که محصولاتِ پتروشیمی هندی جایگزین کمبودهای ناشی از واردات از روسیه به اروپا شده است.

۴. بدین ترتیب هند توانسته است به عنوان سومین وارد کنندهٔ نفتِ خام و چهارمین صادر کنندهٔ محصولاتِ پتروشیمی در دنیا، نقشی مهم در حفظِ ثبات و تداوم جریانِ انتقالِ نفت و محصولات نفتی در جهان ایفا نماید چنانکه بسیاری دیگر از کشور‌های تولید کنندهٔ نفت نیز در کنار هند با انجام صادرات نفت و محصولات نفتی مانع از ایجاد تنش و بحران در بازار شدند.

۵. نگاهی سریع به اختلافات میان تحریمهای غربی علیه ایران و روسیه می تواند نشان دهندهٔ تأثیراتِ کاملاً متفاوتِ این تحریمها بر ثبات و آرامش در بازارِ جهانیِ نفت و مشتقّاتِ نفتی باشد ؛ وقتی آمریکا در سال ۲۰۱۸ هرگونه وارداتِ نفت از ایران را تحریم کرده و خریدارانِ نفتِ ایران را هدف قرار داد، در ابتدا هشت کشور را از شمول این تحریمها مستثنی نمود ولی در سال ۲۰۱۹ دیگر هیچ خریداری در دنیا مشمول استثناء از تحریم‌های [ثانویه] آمریکا نمی شد! در حالیکه تحریمهای غربی علیه روسیه صرفاً تعیین کنندهٔ یک حداکثری از قیمت برای خریدن نفتِ روسیه می شد (حداکثر ۶۰ دلار برای هر بشکه) و این تحریمها شامل اعمال تحریم‌های ثانویه علیه خریداران نفتِ روسیه نشد! این شیوهٔ اختلاف در اعمال تحریمها علیه ایران و روسیه ناشی از حجم نفتِ تولیدی و صادراتی در این دو کشور بوده است چنانکه ایران پیش از تحریمها روزانه ۳/۵ میلیون بشکه نفت صادر می کرد و جبران کردنِ این میزان از کمبود در بازارِ جهانیِ نفت به راحتی از طریق افزایشِ تولید توسط سعودی و امارات قابل انجام دادن بود در حالیکه صادرات نفت روسیه روزانه ۸ میلیون بشکه بوده است و اگر صادرات چنین حجمی از نفت متوقف شود، بازار جهانی نفت بصورتی جبران ناپذیر آسیب خواهد دید بطوریکه ضربه‌ای خُرد کننده به اقتصاد جهانی وارد خواهد شد. بدین صورت، اتحادیه اروپا و گروه هفت، از اقدامات هند در «شستشوی نفتِ روسیه» چشم پوشی کرده‌اند تا از وقوع بحرانی فراگیر در اقتصاد پیشگیری نمایند مخصوصاً که پس از وقوع جنگ در اوکراین برخی صاحبنظران انتظار داشتند (بر اثر تحریمها علیه روسیه) قیمتِ جهانیِ نفت از ۲۰۰ دلار در هر بشکه بالاتر هم برود ولی وقتی قیمتِ نفت حداکثر به ۱۲۰ دلار در هر بشکه رسید دوباره قیمتها به حدود ۷۰ دلار کاهش یافت.

How India’s Modi helped save the West by buying Russian oil – Nikkei Asia
https://asia.nikkei.com/Spotlight/Comment/How-India-s-Modi-helped-save-the-West-by-buying-Russian-oil