شهر سنت پترزبورگ توسط تزار پیتر کبیر در ۲۷ مه ۱۷۰۳ در محل یک قلعه تصرف شده سوئدی تاسیس شد و به نام سنت پیتر نامگذاری شد. در روسیه، سنت پترزبورگ از نظر تاریخی و فرهنگی با ظهور امپراتوری روسیه و ورود روسیه به تاریخ مدرن به عنوان یک قدرت بزرگ اروپایی مرتبط است. این شهر از سال ۱۷۱۳ تا ۱۹۱۸ به عنوان پایتخت تزاری روسیه و پس از آن امپراتوری روسیه نامیده میشد. پس از انقلاب اکتبر در سال ۱۹۱۷، بلشویک ها دولت خود را به مسکو منتقل کردند. این شهر پس از مرگ لنین در سال ۱۹۲۴ به لنینگراد تغییر نام داد. و سپس با شروع لنین زدایی، پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی، شهر به نام اصلی خود بازگردانده شد.
این شهر در سال ۱۷۰۳ به دستور و با نظارت پتر کبیر ساخته شد و از آن زمان تا ۱۹۱۸ پایتخت روسیه بود. مدتی پیتروگراد نام داشت. پس از سرنگونی فرمانروایی تزارهابه نام لنین، لنینگراد خوانده شد و با فروپاشی شوروی در این کشور به نام پیشینش بازخوانده شد. این شهر در فارسی دوره قاجار به صورت سن پطرزبورغ نامیده و نوشته میشد.
این شهر به عنوان صحنه وقوع انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و پایگاه دفاع سرسختانه در برابر آلمان در زمان جنگ جهانی دوم، از جایگاهی مهم و نقشی حیاتی در تاریخ روس‌ها برخوردار است. این شهر در زمان جنگ جهانی دوم، ماه‌ها در محاصره بود و هیچگاه به تصرف مهاجمان درنیامد. سن پترزبورگ پایتخت فرهنگی روسیه نام گرفته‌است.
این شهر که به مدت دو سده پایتخت روسیه بوده‌است، بین سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۴ پتروگراد نام داشته و در زمان حکومت اتحاد جماهیر شوروی به مدت ۶۷ سال (از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۹۱) لنینگراد خوانده می‌شده‌است.
شهر سن پترزبورگ که از موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای برخوردار است، شمالی‌ترین شهر پرجمعیت جهان به‌شمار می‌رود و هر سال در اوایل تابستان به علت بسیار طولانی شدن زمان تابش آفتاب در تاریکی شب فرونمی‌رود و همه مدت شبانه روز یا هوا روشن است یا گرگ و میش صبحگاهی دارد که به همین علت شب‌های اوایل فصل تابستان در این شهر شب‌های سفید نام گرفته‌است.
شهر سن پترزبورگ که برخی از آن به عنوان پایتخت فرهنگی روسیه نیز یاد می‌شود، با وجود حوادث تاریخی دشوار مانند محاصره‌ای طولانی مدت در جنگ جهانی دوم، توانست میراث تاریخی گذشته روسیه را همچنان پایدار نگه دارد. معماری ساختمان‌های باشکوه سن پترزبورگ مهمترین جاذبه این شهر زیبا و تاثیرگذار روسیه و اروپا است.
در سال ۱۹۹۱ میلادی، مرکز شهر تاریخی سن پترزبورگ که بافت سنتی و تاریخی این شهر نیز تلقی می‌شود به همراه مجموعه‌ای از یادمان‌های تاریخی در لیست میراث معنوی جهان در یونسکو به ثبت رسید.
