#اختصاصی
به قلم: پریسا احتشام نیا ، دانشجوی دکتری مطالعات هند، دانشگاه تهران
روند بین‌المللی شدن روپیه هند روندی افزایشی است زیرا هند در برنامه‌های توسعه خود به دنبال ترویج استفاده از روپیه در معاملات بین‌المللی، سرمایه‌گذاری‌ها و تجارت جهانی است. سیاست‌های تجارت خارجی هند با هدف استفاده بیشتر از روپیه در سطح جهانی و امکان استفاده از آن در معاملات تجاری بین‌المللی تهیه و تنظیم شده است. این تلاش چندین مزیت از جمله ثبات بیشتر اقتصادی، کاهش وابستگی به ارزهای دیگر خصوصا دلار آمریکا و دسترسی بهتر به بازارهای سرمایه بین‌المللی را به همراه خواهد داشت. علاوه بر این جهانی شدن روپیه باعث ایجاد سهولت در تجارت با سایر کشورها شده، سرمایه گذاری را تقویت کرده و نیز باعث تقویت موقعیت هند در سیستم‌های مالی جهانی خواهد شد. با فرآیند بین المللی شدن روپیه تمامی واردکنندگان و صادر کنندگانی که با کشور هند فعالیت تجاری انجام می‌دهند، با ایجاد یک حساب بانکی ویسترو Vostro)) میتوانند به سهولت و بدون دخالت ارز سوم (دلار آمریکا) تمامی فعالیت‌های خود را به انجام برسانند. تسهیل در ارائه اوراق قرضه ماسالا (masala bonds) نیز گامی موثر در باز کردن دروازه‌ها برای ورود آسان‌تر کسب و کارهای هندی به بازارهای جهانی و بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری‌های خارجی است. در توضیح مفهوم اوراق قرضه ماسالا میتوان گفت که اصطلاح ماسالا به منشأ هندی این اوراق قرضه اشاره می‌کند که اوراقی بر مبنای واحد پول روپیه هستند که در خارج از هند توسط نهادهای هندی منتشر می‌شوند. این اوراق به مشاغل هندی این امکان را می‌دهد که از سرمایه‌گذاران بین‌المللی به روپیه سرمایه جمع آوری کنند.
بین‌المللی سازی روپیه مزایای بسیاری دارد. این فرآیند نه تنها فرصت‌های تجاری را افزایش می‌دهد بلکه سبب کاهش هزینه‌های مبادلات تجاری شده و اعتماد به اقتصاد هند را تقویت می‌کند. با حذف ضرورت استفاده از دلار آمریکا در معاملات تجاری ضرر و زیان‌های ناشی از تغییرات نرخ دلار آمریکا نیز کاهش می‌یابد. جهانی‌سازی روپیه مسیرهای جدیدی را برای کسب و کارهای هندی ایجاد می‌کند تا آنها نیز بتوانند با سهولت بیشتری به بازار سرمایه جهانی دسترسی پیدا کنند.
با این حال، باید خاطر نشان کرد که دستیابی به بین‌المللی‌سازی تجارت مبتنی بر روپیه بدون چالش نیست. یکی از چالش‌های اصلی فقدان زیرساخت‌های قوی بازار مالی روپیه در جهان بین‌الملل است که همین امر استفاده از روپیه را برای سرمایه‌گذاران خارجی دشوار می‌کند و جذابیت آن را به عنوان یک ارز جهانی محدود می‌کند. هند برای جذب سرمایه گذاران جهانی و ترویج استفاده از روپیه در معاملات بین‌المللی، نیاز به توسعه بازار نقدشونده برای روپیه دارد. یکی از دیگر چالش‌ها، فقدان یک محیط سیاستی پایدار و قابل پیش بینی در هند است که باعث می‌شود سرمایه گذاران نسبت به سرمایه گذاری در بازارهای نوظهوری مانند هند به دلیل نگرانی در مورد بی ثباتی سیاسی و اقتصادی محتاط باشند. علاوه بر این، هند برای افزایش تقاضا برای روپیه در تجارت بین‌المللی، باید رقابت‌پذیری صادرات خود را بهبود بخشد. هند برای افزایش رقابت صادراتی خود باید بر تنوع بخشیدن به سبد صادراتی خود، بهبود زیرساخت‌های موجود، کاهش موانع تجاری و افزایش سهولت انجام تجارت تمرکز کند. باید همواره این احتمال را در نظر داشت که تلاش‌های اخیر دولت هند در راستای سیاست‌های این دولت برای «دلارزدایی» به عنوان بخشی از کمپین جهانی برای جدا کردن تجارت بین المللی از دلار آمریکا در فضای جهانی حاکم بر حمایت‌گرایی تجاری و رقابت‌های ژئوپلیتیکی ممکن است به چالش کشیده شود.
در سال‌های اخیر، هند گام‌های متعددی را در جهت بین‌المللی سازی روپیه برداشته است. هند و روسیه قراردادی را برای حل و فصل تجارت دوجانبه با ارزهای ملی مربوطه خود امضا کردند. در سفر اخیر نخست وزیر هند به امارات متحده عربی نیز دو کشور موافقت کردند که کشور هند می‌تواند در برخی از پرداخت‌های خود را به جای دلار از روپیه استفاده کند. علی‌رغم چالش‌ها، تلاش‌های مداوم هند برای بین‌المللی‌سازی روپیه برای رسیدن به رشد و ثبات اقتصادی بلندمدت حیاتی است و دولت هند برای تبدیل روپیه به واحد ارزی معتبر و قابل اعتمادتر در بازارهای جهانی تمام تلاش خود را به کار خواهد بست.
