#اختصاصی
به قلم: محمدحسین جوادی
روسیه بعد ازآغاز جنگ اوکراین و حساسیت های مربوطه این کشور نسبت به مناطق خارج نزدیک خود همواره خواهان عدم نفوذ ناتو در این مناطق میباشد و اصل جنگ اوکراین نیز با این بهانه که اوکراین خواهان عضویت در این پیمان است، شروع شد. در نهایت این کشور با حمایت های اعضای ناتو و کمک های تسلیحاتی آمریکا، دربرابر روسیه تجهیز شد. در حال حاضر روسیه بخش های زیادی از اوکراین را در دست دارد بخصوص در مناطق شرقی و جنوبی آن که شامل لوهانسک، خرسون، دونتسک و زاپروژیا میباشد، ساکنان این مناطق اصالتی روس دارند و این بهانه ای بوده است تا این مناطق تحت تملک روسیه قرار گیرد. از طرفی اخیرا ترامپ تاکید کرد:«اوکراین باید با حمایت اتحادیه اروپا و ناتو سرزمینهای خود را برگرداند، در حالی که روسیه سه سال ونیم در جنگ بوده و الان ضعیف شده است.» و روسیه را با عنوان ببر کاغذی یاد کرد. حال با توجه به این جنگ و تمرکز روسیه روی اوکراین نیروهای ناتو تماما جنگ را توسط اوکراین نیابتی کرده اند.
کشورهای حوزه بالتیک و اروپای شرقی هم به دلیل افزایش نفوذ ناتو و نزدیکی این مناطق به روسیه، در حال تبدیل شدن به اوکراین دیگر برای روسیه میباشند؛ روسیه حضور ناتو را در مناطق خارج نزدیک خود برنمتابد چرا که حضور ناتو، تهدیدی برای منافع ملی و حوزه راهبردی و حتی تاکتیکی روسیه میباشد. حال با توجه به سخت شدن اوضاع جنگ و فرسایشی شدن آن، ناتو سعی دارد با استقرار نیروهای خود در کشورهایی نظیر رومانی، استونی، لتونی، لیتوانی و لهستان جبهه جدیدی برای روسیه ایجاد کند؛ و پس از الحاق فنلاند به ناتو، از سوی دیگر منجر شد تا تمرکز روسیه مطلق بر اوکراین نباشد و به مناطقی دیگر نیز جلب شود؛ این روند برای روسیه خوب نمیباشد چرا که علاوه بر جبهه اوکراین درگیر دیگر جبههها نیز در حوزه بالتیک خواهد شد. در این باره روسیه از طریق پهپادهای شناسایی و اطلاعاتی حریم هوایی کشورهایی نظیرسوئد، لهستان، رومانی، نروژ، دانمارک، استونی و فنلاند را نقض کرد. نخست وزیر دانمارک نیز با بیان اینکه دویا سه فروند پهپاد در آسمان این کشور دیده شده را به روسیه نسبت داد؛ از طرفی به دلیل مشاهده شدن پهپاد در فرودگاه اسلو و کپنهاگ، فعالیت این فردوگاهها با اختلالاتی روبرو شد. از سوی دیگر رئیس جمهور چک اظهار داشت که در صورت نیاز باید حتی به هواپیماهای روسی شلیک کرد. وزیر دفاع سوئد نیز چنین اظهاراتی داشت که اگر جنگندههای روسی، حریم هوایی این کشوررا نقض کنند سرنگون خواهند شد؛ این در حالی است که دونالد ترامپ در دیدار با ولادیمیرزلنسکی اشاره داشت که در صورت ورود هواپیماهای روسی به حریم کشورهای ناتو آنها را باید سرنگون کرد. در ذیل همین امرگروه هفت بیانیه ای صورت دادند که درآن از نقض حریم های کشورهای یاد شده ابراز نگرانی کردند و بر مسئله فشار اقتصادی وتحریم های علیه روسیه اشاره شد و ترامپ نیز اخیرا اعلام کرده بود که جنگ با روسیه زمانی پایان خواهد یافت که اعضای ناتو خرید نفت از روسیه را متوقف کنند. پیشتر و بعد از نقض حریم هوایی دانمارک، رومانی، لهستان و استونی توسط روسیه، دبیرکل ناتو ماموریتی جدید با نام «نگهبانان شرقی» جهت جلوگیری از روسیه نام نهاد و ضمن تهدید روسیه، گفت:«ما آماده دفاع از هر وجب خاک متحدانمان هستیم.» با این حال روسیه در منطقه جدا افتاده خود، کالینینگراد در حال تحرکات و آماده باش و استقرار موشک های بالستیک نظیر اسکندرمیباشد که در صورت درگیری بتواند از این منطقه به عنوان پایگاهی جدا افتاده از سرزمین اصلی اقدام نماید. این منطقه در قلب اروپا واقع شده است که در جنوب لیتوانی و شمال لهستان میباشد، گاهی لیتوانی از عبور برخی کالا به این منطقه از سمت روسیه ممانعت میکرد که آغاز بحران روسیه با لیتوانی را میتوان تا حدی به این مورد ارتباط داد.
تحولات اخیر در منطقه بالتیک شمالی نشان میدهد که روسیه و ناتو در حال شکل دادن میدان جدیدی که صرفا به میدان نظامی محدود نمیشود، هستند. چرا که این روند عرصه ای چند لایه از جنگ ترکیبی را ایجاد میکند؛ که آزمون های جدید ژئوپلتیکی و استراتژیکی برای روسیه و حتی اعضای ناتو در این منطقه خواهد بود و نقض حریم هوایی این کشورهای مذکور توسط روسیه، یک حادثه صرفا تاکتیکی نبوده است، بلکه پیامهای راهبردی جدید مسکو به ناتو میباشد که این نشان میدهد حتی اگر درگیری رخ بدهد و منافع نظامی و اقتصادی این کشور تحت فشار باشد و مانند جنگ اوکراین روند به صورت فرسایشی بشود، اجازه نخواهد داد که اعضای ناتو بخصوص آمریکا در مناطق پیرامونی خود حضور داشته باشند؛ چرا که حضور ناتو و آمریکا صرفا محدود به مباحثی از قبیل تهدیدات ژئوپلتیکی نمیباشد بلکه منافع کوتاه مدت و بلند مدت، تهدید منافع امنیتی و عدم بازیگری روسیه و حتی چین را مورد هدف قرار خواهد داد.
درنهایت این اقدامات روسیه حاکی از این است که گسترش حضورناتو را تحمل نخواهد کرد و دراین امر به صورت ترکیبی، در حیطه تاکتیکی-راهبردی اقدام خواهد کرد. پیام مسکو این خواهد بود که در صورت وقوع درگیری، کل اعضای ناتو در حوزه بالتیک را وارد وضع فوق العاده خواهد کرد و این حاکی از یک جرقه از سوی ناتو میباشد که میتوان به حوادث غیر عمدی نظیر شلیک اشتباهی، برخورد تصادفی یک هواپیما و نقض حریم هوایی و… باشد. اما باتوجه به تهدیدات هستهای روسیه به منظور بازدارندگی، فعلا در مرحله سکنا و جمع آوری اطلاعات از جانب طرفین خواهیم بود؛ جنگ زمانی رخ خواهد داد که بهانه ای و حرکتی به اصطلاح غیر عمدی در قبال طرفین، بخصوص از جانب ناتو به روسیه القا شود. با توجه به وابستگی کشورهای ناتو به آمریکا، در شکل اوکراین مشاهده شد که زلنسکی به عدم حمایت کافی و کوتاهی در دادن تسلیحات به اوکراین شکایت میکرد، این مهم و عدم اطمینان کافی وجود دارد به همین دلیل بعید است که ناتو شروع کننده جنگ باشد و الان تمام کشورهای عضو ناتو توان خود را در اوکراین گذاشتهاند و ناتو تا آیندهای نزدیک تمایلی به درگیری در جبهه جدید برعلیه روسیه را ندارد؛ اما برای روسیه این وابستگی نظامی تا حدی وجود نخواهد داشت، و در این امر مستقل بوده و دغدغه گرفتن تجهیزات در وقت معین را ندارد و برای شروع جنگی دوباره با توجه به درگیری اوکراین، سعی در ایجاد شکل راهبردی میباشد و از سوی دیگر بزودی سراغ تاکتیک نظامی نمیرود چرا که با توجه به فرسایشی شدن جنگ در اوکراین و تحریم های غرب و آمریکا وضعیت ایجاد جبههی جدید در آینده نزدیک را ندارد، مگر با ایجاد خرابکاری و دادن بهانه به روسیه که شروع کننده درگیری با دیگر کشورهای حوزه بالتیک باشد.
