#اختصاصی
تولیدکنندگان فلز روسیه که به طور فزایندهای به دلیل تحریمها منزوی شدهاند، به آغوش چین کشیده میشوند. چین که در گذشته بزرگترین رقیب روسیه در تجارت متالورژی بود، اکنون هم بزرگترین شریک و هم بازار آن است. تولیدکنندگان فلزات روسی به طور فزایندهای به چین روی میآورند که از یک رقیب اصلی به مشتری اصلی تبدیل شده است.
چهاردهمین بسته تحریمی اتحادیه اروپا که در ماه آوریل تصویب شد، شامل ممنوعیت واردات آلومینیوم، مس و نیکل روسیه، همه نهادههای حیاتی برای تولید طیف وسیعی از کالاها از قوطیهای نوشیدنی گرفته تا نیمه هادیها و خودروهای الکتریکی (EV) بود.
از زمان تهاجم گسترده به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ و تحریم های بعدی، روسیه به طور فزایندهای مجبور شده است صادرات فلزات خود را از اروپا به چین هدایت کند. Rusal، بزرگترین تولید کننده آلومینیوم روسیه، گزارش داد که علیرغم تولید داخلی قابل توجه آلومینیوم چین و رقابت بینالمللی، درآمد حاصل از صادرات به چین در سال ۲۰۲۳ تقریباً دو برابر شد. نورنیکل، تولیدکننده پیشرو نیکل و مس روسیه، شاهد رشد ۷۴٫۲ درصدی درآمد حاصل از صادرات به چین در سال ۲۰۲۳ بود، در حالی که درآمد حاصل از صادرات به آمریکای شمالی ۳۰ درصد کاهش یافت. ویتا اسپیواک در مقالهای اخیر برای بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی گزارش داد که ولادیمیر پوتانین، رئیس الیگارش تحت تحریم نورنیکل، گفت که چین به زودی بیش از نیمی از فروش شرکت را به خود اختصاص خواهد داد.
مانند صادرات نفتی که با موفقیت از اروپا به آسیا هدایت شد، دادههای مشتریان چینی تأیید میکند که اتفاق مشابهی در حال حاضر در مورد فلزات رخ میدهد. سهم روسیه از واردات مس چین از ۱٫۸ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۱۰٫۴ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافت و پکن را به یکی از سه واردکننده بزرگ مس روسیه تبدیل کرد. روسیه ۲۵٫۷ درصد از واردات آلومینیوم چین را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داد که از ۱۲ درصد در سال ۲۰۲۱ افزایش داشت. اگرچه سهم روسیه از واردات نیکل چین در سال ۲۰۲۳ رشد زیادی نداشت و ۳ درصد بود، اما در مقایسه با سال ۲۰۲۱ که تنها ۰٫۵۶ درصد بود، افزایش قابل توجهی بود.
به طور همزمان، تولیدکنندگان فلزات روسی با زنجیره های ارزش چینی ادغام شده اند. در سال ۲۰۲۳، Rusal ۳۰ درصد از سهام تولید کننده آلومینا چینی Hebei Wenfeng New Materials را به مبلغ ۲۶۷ میلیون دلار خریداری کرد. روسال که به شدت از جنگ در اوکراین آسیب دیده بود، به دلیل ممنوعیت استرالیا و تعطیلی پالایشگاه اوکراینی خود در میکولایف که در سال ۲۰۲۳ توسط کیف ملی شد، دسترسی به حدود ۴۰ درصد از ذخایر آلومینا خود را از دست داد.
در آوریل ۲۰۲۴، پوتانین اعلام کرد که قصد دارد تولید مس را تا سال ۲۰۲۷ به چین منتقل کند و یک جوینت ونچر محلی تشکیل دهد، اگرچه او شرکای خود را مشخص نکرد. این احتمالاً با هدف استفاده از فناوریهای باتریهای لیتیوم یونی چینی است که پس از شکست همکاری نورنیکل با شرکت آلمانی BASF در سال ۲۰۲۲ بسیار مهم است. پوتانین اظهار داشت: «بهتر است که در داخل سیستم باشید تا از بیرون تماشا کنید که به اصطلاح اخراج میشوید.»
با وجود کمبود تخصص در تولید باتری، نورنیکل و غول هستهای روسی Rosatom قصد دارند یکی از بزرگترین ذخایر لیتیوم روسیه را از طریق سرمایهگذاری مشترک خود، Polar Lithium، که انتظار می رود تا سال ۲۰۲۶ راه اندازی شود، توسعه دهند. به احتمال زیاد بازار چین را تامین میکند.
اسپیواک گفت: با تشدید رقابت پکن با واشنگتن بر سر مواد معدنی حیاتی، چین و روسیه در اکتشاف فلزات جهانی شریک هستند.
در اواسط سال ۲۰۲۳، Rosatom و گروه سرمایهگذاری چینی CITIC Guoan، برنده مناقصه توسعه ذخایر لیتیوم در بولیوی (محل بزرگترین ذخایر لیتیوم جهان) شدند و پیشنهاد ایالات متحده با حمایت شرکت سرمایهگذاری انرژی بیل گیتس را با شکست مواجه کردند. Rosatom و CITIC Guoan قصد دارند بیش از ۱٫۴ میلیارد دلار در این پروژه سرمایهگذاری کنند که در آن ساخت دو کارخانه فناوری کربنات لیتیوم در نظر گرفته شده است. علیرغم نگرانیهای مقامات آمریکایی، این پیشرفت نقطه عطفی دیگر در ادغام منابع معدنی بولیوی در زنجیره تامین تولید باتری چین است.
تحریمهای ایالات متحده و بریتانیا بر واردات فلزات روسیه ممکن است نقش بورس آتی شانگهای (SHFE) را در تعیین معیارهای بینالمللی و ترویج تجارت فلزات با ارزش یوان افزایش دهد. از آنجایی که بورس فلزات لندن و بورس کالای شیکاگو از پذیرش فلزات روسی منع شدهاند، SHFE تنها بورس عمده قابل دسترسی باقی میماند. این یک ضرر قابل توجه برای لندن است که تا آوریل ۲۰۲۴ دارای ذخایر قابل توجهی در روسیه بود: ۵۰ درصد مس، ۳۳ درصد نیکل و ۸۹ درصد از آلومینیوم اولیه.
در حالی که لندن و واشنگتن از تحریم مستقیم تولیدکنندگان اصلی فلزات روسیه خودداری کردهاند، چنین اقدامی میتواند ادغام بیشتر چین و زنجیره تامین فلزات روسیه را محدود کند، زیرا شرکت های چینی از تحریمهای ثانویه غرب میترسند.
روسال تاثیر مستقیم تحریمهای ایالات متحده را در سال ۲۰۱۸ تجربه کرد، زمانی که سهامدار اکثریت آن زمان، اولگ دریپااسکا مورد هدف قرار گرفت، که باعث نوسانات بازار جهانی آلومینیوم و افزایش ۳۰ درصدی قیمتها شد. تحریمها ده ماه بعد پس از اینکه دریپااسکا سهام خود را در روسال کاهش داد، لغو شد. برای محافظت در برابر تحریمهای جدید، طرح پوتانین برای انتقال تولید مس نورنیکل به چین، با هدف کاهش اثرات احتمالی تحریمهای غرب است.
در بحبوحه جنگ در اوکراین و تشدید رقابت فناوری آمریکا و چین، چین و روسیه روابط متقابل اقتصادیتری را -هرچند نامتقارن که عمدتاً به نفع پکن است- ایجاد کردهاند. ادغام عمیقتر مسکو در زنجیره ارزش فلزات چین نشانه دیگری از نفوذ فزاینده چین بر صنایع روسیه است که از لوازم الکترونیکی مصرفی و لوازم خانگی گرفته تا فلزات و هیدروکربنها را شامل میشود.