محمدحسین لطف‌الهی
در آخرین گزارش ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین از درگیری‌ها در شرق، یک مقام نظامی اوکراینی اعلام کرده است که نیروهای نظامی روسیه به‌رغم بمباران گسترده و بی‌وقفه در تسخیر سه منطقه در شرق دونتسک و لوهانسک ناکام بوده‌اند. این مقام مدعی شده ادعاها درباره «نزدیک بودن پیروزی روسیه» درست نیست و «جنگ هنوز ادامه دارد.» این اظهارنظر در شرایطی صورت گرفته که سرویس‌های اطلاعاتی و نظامی غربی مدعی هستند به‌رغم تمرکز روسیه برای پیشروی در مناطق شرقی، روس‌ها با مشکلات بسیاری از نظر لجستیکی و نظامی دست و پنجه نرم می‌کنند.
موسسه مطالعات جنگ در واشنگتن گزارش داده است که از شامگاه جمعه بخش بزرگی از نیروهای روسیه که در غرب این کشور و دور از جبهه‌های جنگ در شرق اوکراین مستقر بودند، به مناطق جنگی اعزام شده‌اند. براساس داده‌های منتشر شده، سربازان روس ابتدا به شهر مرزی بلوگراد منتقل می‌شوند و پس از توقفی کوتاه در این شهر به ایزیوم در شمال شرق اوکراین می‌روند و از آنجا عازم خط مقدم جنگ با مدافعان اوکراینی در دونباس می‌شوند. نیویورک تایمز در این باره نوشته است: «این اقدام روسیه می‌تواند نشانه‌ای آشکار از نارضایتی مسکو از روند پیشروی‌ها در دونباس باشد. مسکو تلفاتی سنگین را تجربه می‌کند و مقاومت اوکراینی‌ها که با سلاح‌های پیشرفته غربی بسیار موثرتر از قبل شده برای آنها دردسرساز شده است.» وزارت دفاع ایالات متحده نیز می‌گوید هدف نیروهای روسی در شرق «ایجاد اهرم» برای مذاکرات است.
آژانس اطلاعات دفاعی ارتش بریتانیا ادعا می‌کند وضعیت برای نظامیان روس در شرق اوکراین مناسب نبوده و در پی ادغام گروه‌ها و دسته‌هایی که در تصرف کی‌یف ناکام بوده‌اند با دسته‌های دیگر، سطح عمومی روحیه سربازان ارتش روسیه در وضعیت مناسبی قرار ندارد.
در شرایطی که بیشتر رسانه‌ها و منابع اطلاعاتی غربی از وضعیت نامناسب روسیه گزارش می‌دهند، روایت شاهدان عینی و خبرنگاران مستقر در مناطق جنگی تاحدودی متفاوت است. آنها می‌گویند جنگ به‌شدت ادامه دارد و هر دو طرف خسارت‌های گسترده‌ای به یکدیگر وارد آورده‌اند؛ نیروهای روسیه به شدت زیرساخت‌های اوکراین در این مناطق را هدف قرار داده و در مقابل ارتش اوکراین نیز توانسته تعدادی از تانک‌ها و خودروهای نظامی ارتش روسیه را منهدم کند. تنها در یک نمونه، بمباران گسترده پالایشگاه کرمنچوک که اصلی‌ترین منبع تامین سوخت اوکراین است باعث شده بخش‌های اصلی این پالایشگاه از کار بیفتد و از صبح روز شنبه در بسیاری از مناطق اوکراین، صف‌های طولانی برای سوخت تشکیل شود.
این تخریب زیرساخت‌ها اثراتی بسیار قابل توجه و مخرب برای اوکراین در پی داشته است. شامگاه جمعه، ولودیمیر زلنسکی رییس‌جمهور اوکراین در این باره گفت: «اشغالگران عمدا زیرساخت‌های تولید، عرضه و ذخیره سوخت را تخریب می‌کنند. روسیه همچنین بنادر ما را مسدود کرده است، بنابراین هیچ راه‌حل فوری برای جبران کسری وجود ندارد.»
وزارت دفاع روسیه می‌گوید در طول جمعه شب توانسته با شناسایی ۳۸۹ هدف اوکراینی از جمله ۳۵ نقطه کنترل، به آنها حمله کند. براساس این گزارش روسیه مدعی شده که در این حملات توانسته ۱۵ انبار اسلحه و مهمات و همچنین چهار تاسیسات نظامی اوکراینی‌ها را منهدم کند.
همزمان، کشورهای غربی حجم خیره‌کننده‌ای از تجهیزات را برای ارسال به اوکراین فراهم کرده‌اند. روزنامه واشنگتن پست گزارش داده است که در روزهای گذشته ۱۲ هواپیما حامل تجهیزات نظامی امریکایی به اوکراین ارسال شده‌اند. رادیوی ملی لهستان نیز اعلام کرده که دولت لهستان درنظر دارد ۲۰۰ تانک مربوط به زمان شوروی سابق را به ارتش اوکراین تحویل دهد. این تانک‌ها از نوع T72 هستند و از این رو برای ارسال به اوکراین انتخاب شده‌اند که نیروهای اوکراینی بدون نیاز به آموزش می‌توانند از آنها استفاده کنند.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز شنبه از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو و امریکا خواست تا به تسلیح اوکراین پایان دهند. به گفته او هدف غرب از ارسال این تجهیزات، حمایت از اوکراین نیست بلکه آنها می‌خواهند اطمینان یابند جنگ تا «آخرین اوکراینی» ادامه خواهد یافت. لاوروف تاکید کرد که حمله روسیه به اوکراین «مطابق نقشه» پیش می‌رود.
وزیر خارجه روسیه همچنین ناتو را به تلاش برای به شکست کشاندن تلاش‌ها برای رسیدن به راهکاری سیاسی درباره اوکراین متهم کرد و گفت: روسیه فکر نمی‌کند با ناتو در حال جنگ است، اما متاسفانه این‌طور احساس می‌شود که ناتو معتقد است با روسیه می‌جنگد. ناتو، امریکا و بسیاری از رهبران اروپایی وقتی درباره جنگ اوکراین سخن می‌گویند، این‌چنین صحبت می‌کنند که پوتین باید شکست بخورد و باید بر روسیه پیروز شد. وقتی شخصی از چنین مفاهیمی استفاده می‌کند، فکر می‌کنم در حال جنگ با طرفی است و می‌خواهد پیروز شود. لاوروف در مورد احتمال پایان عملیات نظامی روسیه در اوکراین تا روز ۹ مه گفت که این عملیات پس از دستیابی به اهداف خود پایان خواهد یافت. وزیر امور خارجه روسیه همچنین در پاسخ به این سوال که «آیا مزدوران خارجی از جمله نیروهای سوریه در صفوف نیروهای روسیه در اوکراین حضور دارند یا خیر»، استفاده روسیه از مزدوران را تکذیب کرد.
وی در مورد پیشرفت روند مذاکرات بین روسیه و اوکراین هم اظهار داشت: موضع اوکراین دچار لغزش شده و کی‌یف دنبال «بازی‌های خود» است که احتمالا دلیل آن این است که از واشنگتن، لندن و سایر پایتخت‌های غربی دستورالعمل‌هایی دریافت می‌کند. لاوروف گفت: اگر آنها (اوکراین) مذاکره‌کنندگان صادقی بودند و به آنچه به تدریج توافق کردیم پایبند بودند، می‌توانستیم به پیشرفت‌های محسوسی در این مذاکرات دست پیدا کنیم. وی تصریح کرد، اوکراین ممکن است از گروهی از کشورها که احتمالا شامل اعضای شورای امنیت سازمان ملل، آلمان و ترکیه باشد، تضمین‌های امنیتی دریافت کند. روسیه مخالف ارایه ضمانت‌های امنیتی به اوکراین نیست، اما باید مشخص شود که چه مناطقی مشمول این ضمانت‌ها خواهند شد. البته این تضمین‌ها نمی‌تواند شامل کریمه و شرق اوکراین شود، چراکه ما استقلال دو جمهوری (دونتسک و لوهانسک) را به رسمیت شناختیم.
واشنگتن، مانع جدی بر سر دیپلماسی اوکراین و روسیه
به گزارش خبرگزاری رویترز، جوکو ویدودو، رییس‌جمهور اندونزی و رییس فعلی گروه ۲۰، این اظهارات را در یک بیانیه تلویزیونی مطرح کرد و در آن گفت که اخیرا با ولودیمیر زلنسکی رییس‌جمهور اوکراین و ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه گفت‌وگوهای تلفنی داشته است. او بیان کرد که از هر دو رهبر اوکراین و روسیه خواسته که از طریق مذاکره به جنگ پایان دهند. او تاکید کرد: من بر اهمیت پایان فوری جنگ تاکید کردم. من همچنین تاکید کردم که تلاش‌های مربوط به صلح باید ادامه یابند و اندونزی آماده است به این تلاش‌های صلح‌آمیز کمک کند. وی بیان داشت که از پوتین و زلنسکی برای حضور در نشست گروه ۲۰ همچنان که جنگ در اوکراین تاثیر زیادی بر اقتصاد جهانی دارد دعوت کرده است.
ویدودو گفت: ما درک می‌کنیم که گروه ۲۰ نقش کاتالیزور را در بهبود اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. ویدودو تاکید کرد که با درخواست رهبر اوکراین برای ارایه تسلیحات مخالفت کرده اما در عوض کمک‌های بشردوستانه به اوکراین ارسال خواهد کرد. ویدودو بیان داشت: حکم قانون اساسی اندونزی و اصول سیاست خارجی کشورمان، ما را از ارایه کمک تسلیحاتی به دیگر کشورها منع می‌کند. با این حال، ما آماده ارایه کمک‌های بشردوستانه به اوکراین هستیم. به گزارش آسوشیتدپرس، جوکو ویدودو رییس‌جمهور اندونزی در ادامه بیانیه‌اش گفت: با ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه تلفنی صحبت کردم. پوتین از دعوت شدنش به اجلاس گروه ۲۰ تشکر کرد و گفت که در آن شرکت خواهد کرد. رییس‌جمهور اندونزی تاکید کرد که با پوتین درباره اهمیت دستیابی به توافق صلح با رهبری اوکراین و پایان دادن فوری به جنگ صحبت کرده است. این کشور حوزه جنوب شرق آسیا اعلام کرد، آماده است به هر نحوی که می‌تواند به ارایه حمایت بشردوستانه پرداخته و به روند صلح کمک کند.
ظاهرا دعوت از پوتین برای شرکت در این اجلاس بین دولتی که قرار است در ۲۰ نوامبر برگزار شود، یک روز پس از دعوت از ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین به این اجلاس به‌رغم اینکه اوکراین بخشی از گروه ۲۰ نیست صورت گرفته است. زلنسکی روز چهارشنبه در توییتر نوشت که او و ویدودو با یکدیگر گفت‌وگو داشته‌اند. جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید گفت که بایدن، رییس‌جمهور امریکا از دعوت از زلنسکی استقبال کرد اما گفت که موضع او در قبال مسکو روشن است. او تاکید کرد: رییس‌جمهور امریکا در مورد دیدگاه خود صریح بوده است: دیگر نباید شکل سابق تعاملات معمول وجود داشته باشد و روسیه نباید بخشی از این تعاملات باشد. ساکی گفت: رییس‌جمهور امریکا علنا مخالفتش را با شرکت پوتین در اجلاس گروه ۲۰ ابراز کرده است. ما از شرکت اوکراین در این اجلاس استقبال کرده‌ایم. ما دیدگاه‌مان را گفته و تصریح کرده‌ایم که از نظر ما روسیه نباید بخشی از این تعاملات چه به صورت علنی و چه خصوصی باشد.
یک مقام وزارت امور خارجه روسیه نیز روز شنبه گفت، گفت‌وگوی مسکو-واشنگتن بر سر ثبات استراتژیک رسما متوقف شده است. به گزارش رویترز، ولادیمیر یرماکوف، رییس منع اشاعه و کنترل هسته‌ای در وزارت امور خارجه روسیه گفت، گفت‌وگوهای ثبات استراتژیک میان مسکو و واشنگتن عملا متوقف شده است. یرماکوف افزود: این گفت‌وگوها زمانی ادامه می‌یابد که «عملیات ویژه نظامی» روسیه در اوکراین به پایان برسد.
