✍ دکتر ولی کالجی در موسسه خاورمیانه
▪ سوریه با وجود جایگاه تاریخی ارامنه این کشور و وقوع بخش مهمی از قتل عام ارامنه در دوره امپراطوری عثمانی در سال ۱۹۱۵ در دیرالزور، از شناسایی قتل عام ارامنه به عنوان «نسل کشی» یا «ژنوساید» در فاصله سال های ۱۹۴۶ تا ۱۹۹۱ خودداری کرد و پس از استقلال ارمنستان نیز این رویکرد را با هدف حفظ موازانه و روابط با ترکیه ادامه داد. این رویکرد پس از ۶۸ سال در سال ۲۰۱۴ میلادی تغییر کرد و با توجه به مداخله ترکیه در جنگ داخلی سوریه، بشار اسد، رئیس جمهور سوریه نخستین بار از «نسل کشی ارامنه» سخن گفت و شش سال بعد نیز پارلمان سوریه در ۲۷ فوریه ۲۰۲۰ میلادی به صورت رسمی، وقایع ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ را به صورت رسمی به عنوان «نسل کشی» یا «ژنوساید» به رسمیت شناخت. در همین راستا و برخلاف جنگ اول قره باغ (۱۹۸۸- ۱۹۹۴)، دولت سوریه در جنگ دوم قره باغ (۲۰۲۰) عملاً در کنار ارمنستان قرار گرفت و دولت ترکیه را متهم به اعزام و سازماندهی نیروهای سلفی و تروریستی از سوریه و لیبی به جبهه جنگ قره باغ نمود.
▪ رویکرد دولت سوریه در قبال مناطق جدایی طلب گرجستان یعنی مناطق آبخازیا و اوستیای جنوبی، دومین شاخص مهم در رویکرد غیر متوازن و روسیه محور این کشور محسوب می شود. دولت سوریه در ۲۹ می ۲۰۱۸ میلادی، استقلال دو منطقه آبخازیا و اوستیای جنوبی را به رسمیت شناخت که این اقدام قطع روابط دیپلماتیک دمشق و تفلیس را به دنبال داشت. متعاقب این تحولات، دفتر نمایندگی آبخازیا در دمشق افتتاح شد، هرچند هنوز دفتر نمایندگی اوستیای جنوبی در سوریه افتتاح نشده است. در صورتی که این دو منطقه همانند کریمه در صدد برگزاری رفراندوم الحاق به خاک روسیه در آینده برآیند نیز دور از انتظار نخواهد بود که دولت سوریه این الحاق را نیز مورد شناسایی قرار دهد.
▪ رویکرد دولت سوریه در قبال مناطق جدایی طلب اوکراین، نمونه بارز دیگر رویکرد غیر متوازن و روسیه محور این کشور محسوب می شود. دولت سوریه ششمین کشوری بود که در نوامبر ۲۰۱۶ میلادی، پس از کوبا، نیکاراگوئه، ونزئلاء، افغانستان و کره شمالی، الحاق شبه جزیره کریمه به فدراسیون روسیه را به رسمیت شناخت. در راستای همین رویکرد بود که «فیصل مقداد»، وزیر خارجه سوریه در یازدهمین کنفرانس خاورمیانه باشگاه والدای در مسکو در ۲۲ فوریه ۲۰۲۲ از شناسایی استقلال دو منطقه «دونتسک» و «لوهانسک» سخن گفت و در نهایت در ۲۹ جولای ۲۰۲۲ میلادی، دولت روسیه رسماً استقلال این منطقه را به رسمت شناخت، اقدامی که قطع کامل روابط دیپلماتیک سوریه و اوکراین را به دنبال داشت.
▪ نکته مهم رویکرد مستقل ایران با وجود روابط نزدیک سیاسی با روسیه و سوریه در زمینه عدم شناسایی استقلال مناطق آبخازیا و اوستیای جنوبی از گرجستان و نیز الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه و استقلال مناطق «دونتسک» و «لوهانسک» از اوکراین است. اساساً ایران در راستای منافع و امنیت ملی خود و به منظور جلوگیری از بهره گیری جریان های قومی و تجزیه طلب نمی تواند از جدایی سرزمینی در کشورهای دیگر بدون رضایت کشور میزبان حمایت کند. به همین دلیل بود که مجلس ایران، پاسخ به نامه «یوگنی فیودروف»، یکی از اعضای مجلس دوما و از اعضای «حزب روسیه واحد» (حزب حاکم روسیه و حامی ولادمیر پوتین) در نوامبر ۲۰۱۶ میلادی (آبان ۱۳۹۵) مبنی بر شناسایی الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه را مسکوت گذاشت. این نامه دو هفته پس از شناسایی الحاق این منطقه به روسیه از سوی دولت سوریه صورت گرفته بود و در آن درخواست شده بود ایران می تواند هفتمین کشوری باشد که الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه را به رسمیت می شناسد.
