فاطمه نکولعل آزاد
مقامات آمریکایی در هفته‌ها و روزهای اخیر بر بحرانی بودن اوضاع در مرز اوکراین و حتمی بودن حمله نظامی روسیه تأکید داشتند و مدعی بودند که بر مبنای اطلاعاتی که در اختیار دارند حمله روسیه به اوکراین حتمی است. هرچند روسیه این ادعاها را رد می‌کرد، اما سرانجام این حمله اتفاق افتاد.
در واقع بحران اوکراین زمانی به سمت جنگ حرکت کرد که رئیس‌جمهور روسیه از یک سو دو استان لوهانسک و دونتسک در شرق اوکراین را به عنوان دو جمهوری خودمختار به رسمیت شناخت و نسبت به اوکراین دعاوی تاریخی مطرح کرد و از سوی دیگر از پارلمان این کشور مجوز استفاده از نیروی نظامی در خارج از روسیه را کسب کرد. این اقدامات روسیه خود گویای اجتناب‌ناپذیری جنگ بود.
در واکنش به اقدام رئیس جمهور روسیه، کشور آلمان مجوز خط لوله گازی نورد استریم ۲ را متوقف کرد، انگلستان تحریمهایی بر اشخاص و یا بانکهای روسیه اعمال کرد، رئیس جمهور آمریکا نیز ۳ اسفند در یک دستور اجرایی، تحریمهایی بر بخش مالی – بانکی روسیه اعمال کرد و به نظر می‌رسد دیگر کشورهای متحد آمریکا نیز اقدامات مشابه انجام دهند.
همچنین، جو بایدن هنگام اعلام تحریم‌های جدید علیه روسیه در ۳ اسفند، گفت متعهد به دفاع از سانتیمتر به سانتیمتر قلمرو اعضای ناتو است و در صورت عدم خروج نیروهای روسیه از اوکراین، نیروهای بیشتری به کشورهای اروپای شرقی عضو ناتو اعزام میکند.
وضعیت یاد شده بدین معنی است که دو طرف بحران در وضعیت دور باطل اقدامات کنشی – واکنشی قرار گرفتند که نتیجه نهایی آن جنگ و تشدید بحران در شرق اروپا و روابط روسیه با غرب خواهد بود. در این بین، تاکید آمریکا بر باز بودن مسیر دیپلماسی تاثیری بر فروکش کردن بحران نگذاشته است، زیرا اقدامات عملی دو طرف، وضعیت دیگری را ترسیم میکند.
اینکه چرا روسیه جنگ علیه اوکراین را آغاز کرده است به نگرانی‌های امنیتی این کشور بر‌میگردد. در واقع از سخنان مقامات روسیه این گونه استنباط میشود که اقدامات نظامی غرب در اروپای شرقی در ماه‌های اخیر روسیه را نگران کرده است؛ چرا که کشورهای غربی و به ویژه آمریکا در هفته‌های اخیر به اوکراین و کشورهای شرق اروپا کمک زیادی کرده‌اند.
در این باره، لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده، بیان داشته که ایالات متحده متعهد به کمک به اوکراین برای دفاع از خود، از جمله با ارائه تسلیحات بیشتر است. اخیراً، آمریکا بسته ۲۰۰ میلیون دلاری سلاح به اوکراین انتقال داده است. نکته قابل توجه این است که از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ آمریکا ۲٫۵ میلیارد دلار سلاح به اوکراین صادر کرده است.
اشاره به این نکته نیز ضروری است که در ماه نوامبر ۲۰۲۰ نیز حدود ۱۵۰ عضو از گروه ویژه گارد ملی فلوریدا به عنوان بخشی از گروه آموزشی مشترک چند ملیتی-اوکراین به این کشور اعزام و جایگزین گارد ملی واشنگتن شدند. همچنین آمریکا به متحدان ناتو یعنی لتونی، استونی و لیتوانی اجازه انتقال سلاح به اوکراین را صادر کرده است. علاوه بر این، در حوزه نظامی آمریکا علاوه بر انتقال تسلیحات، هماهنگی نظامی با متحدان و همچنین استقرار نیروی نظامی در شرق اروپا را دنبال میکند. واشنگتن اعلام کرده که به دنبال استقرار نیروی‌های نظامی بیشتر در کشورهای نزدیک به اوکراین (لهستان، رومانی و آلمان) است.
از جمله آخرین نمونهی همکاری‌ها با متحدان، مانور «نپتون استرایک ۲۲» با متحدان ناتویی است که در آن ناو هواپیمابر یو.اس.اس ترومن آمریکا نیز حضور داشته است.
در واقع، اقدامات و تدابیر نظامی آمریکا شامل سه بخش استقرار نیروی نظامی، همراه کردن متحدان برای هماهنگی در حوزه نظامی و انتقال تسلیحات میشود. در بخش استقرار نظامی دولت بایدن در ابتدا اعلام کرد که ۸۵۰۰ نیرو را در وضعیت آماده باش به منظور اعزام به شرق اروپا قرار داده است.
هدف، به گفته جان کربی، تقویت دفاع شرقی متحدان ناتو است. به گفته وی، این نیروها به اوکراین که عضو ناتو نیست، اعزام نمیشوند. در کنار این موضوع، اخیرا دولت بایدن بیان کرده که تقریباً ۳۰۰۰ سرباز آمریکایی را به اوکراین نزدیک‌تر میکند. جان کربی در این ارتباط اظهار داشت این نیروها برای تقویت مواضع در لهستان، رومانی و آلمان اعزام می‌شوند. کربی بر تعهد دفاع از دیگر اعضای ناتو تاکید کرد، اما گفت که این تحرکات از طریق ناتو انجام نمی‌شود. پیش از بحران ایالات متحده حدود ۷۰۰۰۰ سرباز در اروپا داشته که تنها حدود ۶۰۰۰ سرباز در اروپای شرقی مستقر هستند.
علاوه بر اقدامات مستقیم نظامی، آمریکا تلاش میکند شرکای اروپایی را نیز متعهد به دفاع در برابر روسیه کند. اظهارات ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو مبنی بر اینکه «ناتو به انجام اقدامات لازم برای حفاظت و دفاع از همه متحدان، از جمله با تقویت بخش شرقی ائتلاف ادامه خواهد داد»، را میتوان در زمره موفقیت‌های آمریکا در این حوزه دانست. علاوه بر این، به عنوان بخشی از طراحی مجدد نیروهای نظامی در این قاره، دانمارک قصد خود برای اعزام یک ناوچه به دریای بالتیک و چهار فروند جنگنده F-16 به لیتوانی اعلام کرده است. هلند نیز طبق گزارش‌ها دو جنگنده F-35 به بلغارستان فرستاده و فرانسه نیز ادعا کرده که آماده اعزام نیرو به رومانی است.
حال که روسیه جنگ علیه اوکراین را آغاز کرده است بر اساس دور باطل یاد شده باید واکنش غرب را انتظار داشت. به نظر می‌رسد کشورهای غربی نه تنها به دنبال تشدید تحریم‌ها علیه روسیه باشند بلکه روسیه را درگیر یک جنگ فرسایشی در اوکراین بکنند که نتیجه آن تضعیف روسیه باشد. امروزه اوکراین زمین بازی روسیه و غرب است و به نظر می‌رسد آمریکا از مداخله نظامی روسیه هراسی نداشته باشد، زیرا با توجه به شرایط اقتصادی روسیه، حمله این کشور به اوکراین و استمرار آن می‌تواند منجر به تضعیف روسیه شود.
