شهاب شهسواری
وانگ ئی، وزیر خارجه چین در جریان یک تور ۱۰ روز به ۸ کشور اقیانوس آرام، در کشور فیجی نشستی مجازی با وزرای خارجه هشت کشور برای توافق نهایی امضای پیمان برگزار کرد. به گزارش خبرگزاری رویترز، دیپلماتی از یکی از این کشورها گفته است که بسیاری از طرف‌های مذاکره خواهان به تاخیر انداختن امضای توافق یا ایجاد تغییراتی در متن آن شده‌اند. وزرای خارجه ۸ کشور ساموئا، تونگا، کیریباتی، پاپوئا گینه نو، وانواتو، جزایر سلیمان، نیووی و فیجی روز دوشنبه نتوانستند روی مفاد پیمان امنیتی-اقتصادی با چین به توافق برسند تا بهرغم توفیق‌های متعدد سفر وانگ ئی که هنوز بخشی از آن باقی مانده است، پکن از رسیدن به یک توافق جامع چندجانبه با کشورهای اقیانوس آرام باز بماند.توسعه نفوذ پکن در اقیانوس آرام با نگرانی کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده امریکا و استرالیا همراه شده بود. ماه گذشته امضای توافق امنیتی میان چین و جزایر سلیمان به عنوان زنگ خطری برای غرب در حیاط خلوت همیشگی خود که عمده کشورهای مستقل آن مستعمره‌های پیشین بریتانیا هستند، به حساب آمد. هر چند وانگ ئی موفق نشد پیمان جامع اقتصادی-امنیتی چندجانبه با ۸ کشور جزیره‌ای اقیانوس آرام را نهایی کند، اما تاکنون در طول تور اقیانوس آرام خود دستاوردهای زیادی در زمینه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای منطقه داشته است. او در سفر به فیجی سه توافقنامه در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، کشاورزی، شیلات، گردشگری، هوانوردی غیرنظامی، آموزش، انتظامی و مدیریت بحران امضا کرد.
بخشی از مفاد پیمان پیشنهادی چین، هفته گذشته به رسانه‌ها درز کرده بود. در این توافق از موضوعاتی مانند توافق تجارت آزاد گرفته تا کمک‌های بشردوستانه و حمایت‌های مرتبط با کرونا مدنظر قرار گرفته بود. در عین حال برخی همکاری‌های امنیتی نیز در این توافق قرار داده شده بود که از جمله می‌توان به آموزش نیروهای پلیس، امنیت سایبری، نقشه‌برداری دریایی و دسترسی آزادانه‌تر به منابع طبیعی اشاره کرد. بعد از این نشست مجازی، وانگ ئی، وزیر خارجه چین تاکید کرد که طرف‌ها در مورد همکاری در پنج زمینه مشترک به توافق رسیده‌اند، اما امضای نهایی پیمان نیاز به زمان و گفت‌وگوهای بیشتری دارد. به گفته دیپلمات ارشد چینی، این پنج زمینه همکاری شامل مواردی چون بازسازی اقتصادی بعد از جهانگیری بیماری کرونا، ایجاد مراکز جدید برای کشاورزی و بلایای طبیعی می‌شود، اما موضوع‌های امنیتی در میان زمینه‌های توافق شده نیست.
وانگ ئی در نشست خبری بعد از جلسه مجازی وزرای خارجه کشورهای اقیانوس آرام گفت: «چین سند مواضع خود را شامل مواضع، پیشنهادات و زمینه‌های همکاری با کشورهای جزیره‌ای اقیانوس آرام منتشر خواهد کرد و در مسیر پیش‌رو به گفت‌وگوهای عمیق و مشورت برای ایجاد اجماع برای همکاری‌ها ادامه می‌دهیم.» وانگ در این نشست خبری که خبرنگاران اجازه پرسیدن سوال نداشتند، گفت: «برخی‌ها در مورد انگیزه‌های چین برای فعالیت‌هایش در جزایر اقیانوس آرام تردیدهایی وارد می‌کنند، فعالیت‌های چین فقط به این منطقه محدود نیست و پکن به توسعه کشورها در آفریقا، آسیا و حوزه دریای کاراییب هم کمک می‌کند.» وی تاکید کرده است که چین بدون هیچ‌گونه درخواست سیاسی از کشورهای منطقه به آنها کمک خواهد کرد. وی تاکید کرد: «آنقدر نگران و مضطرب نباشید، چراکه توسعه و پیشرفت مشترک چین و همه کشورهای در حال توسعه دیگر به معنای هارمونی بیشتر، عدالت گسترده‌تر و پیشرفت بیشتر برای همه جهان است.»
در نشست خبری مشترک وانگ ئی با فرانک باینیماراما، نخست‌وزیر فیجی، وزیر خارجه چین از کنار گذاشته شدن موقت پیمان چندجانبه خبر داد. سفیر چین در فیجی تاکید کرده است که بهرغم حمایت کلی از این توافق در میان وزرای خارجه حاضر در نشست مجازی به این دلیل که برخی کشورها نگرانی‌هایی داشته‌اند، این توافق فعلا کنار گذاشته شده است. نخست‌وزیر فیجی هم با اشاره به مخالفت برخی کشورها تاکید کرد که برای این توافق از ابتدا اولویت با اجماع همه کشورها بود. باینیماراما تاکید کرد که یکی از مهم‌ترین مسائل پیش روی منطقه اقیانوس آرام، تغییرات آب و هوایی است و کشورهای منطقه با توجه به تهدیدهای تغییرات آب و هوایی و جهانگیری بیماری کرونا علاقه‌ای به «رقابت‌های ژئوپلیتیک» ندارند. او گفت که از چین خواسته است برای حل بحران‌های آب و هوایی تعهدات بیشتری بدهد، این موضوعی است که فیجی در رابطه با همه قدرت‌های جهانی آن را مطرح می‌کند.
تلاش چین برای برقراری روابط نزدیک‌تر با کشورهای اقیانوس آرام و افزایش نفوذ پکن در این منطقه با نگرانی دولت‌های غربی به ویژه ایالات متحده امریکا و استرالیا مواجه شده بود. با این حال وزیر خارجه استرالیا، پنی ونگ، بعدازظهر روز دوشنبه گفت: «این بر عهده کشورهای منطقه است که برای مردم‌شان تصمیم بگیرند.» بر اساس بیانیه وزارت خارجه استرالیا، وی تاکید کرد: «امنیت اقیانوس آرام بر عهده خانواده اقیانوس آرام است که استرالیا هم بخشی از آن محسوب می‌شود.» در ادامه این بیانیه آمده است: «ما می‌خواهیم که خانواده قدرتمندتری در اقیانوس آرام بسازیم. استرالیا همواره با خانواده اقیانوس آرام برای حل چالش‌های امنیتی مشترک همکاری می‌کند و به همین دلیل است که ما حمایت‌مان از امنیت کشتیرانی در اقیانوس آرام را تقویت کرده‌ایم و همکاری‌های دفاعی را افزایش داده‌ایم. ما می‌خواهیم انرژی و منابع بیشتری را به منطقه بیاوریم.»
بعد از اعلام امضای توافق امنیتی چین با جزایر سلیمان، مقام‌های ارشد دیپلماتیک از استرالیا، نیوزیلند و ایالات متحده به این جزیره اقیانوس آرام سفر کردند تا مقام‌های جزایر سلیمان را از امضای این توافق امنیتی منصرف کنند. در تور اقیانوس آرام وانگ ئی، وزیر خارجه چین، از هفته گذشته جزایر سلیمان اولین مقصد از هشت کشور بود و دومین مقصد جزیره کیریباتی بود که در آنجا با تانتی ماآمائو، رییس‌جمهور این کشور دیدار کرد. به گزارش رویترز یک مقام کیریباتی که به دلیل عدم مجوز گفت‌وگو با رسانه‌ها در مورد جزییات سفر به شرط پنهان ماندن نامش گفت‌وگو کرد، دستور کار دیدار وانگ ئی را شیلات، آموزش، بهداشت و فرصت‌های گردشگری توصیف و تاکید کرد که موضوع‌های امنیتی در دستور کار گفت‌وگوها نبود. در ساموئا که روز شنبه میزبان وانگ ئی بود، یک توافق دوجانبه با هدف «همکاری‌های وسیع‌تر» امضا شد، اما جزییات دقیقی از محتوای این توافق منتشر نشده است. بر اساس بیانیه دولت ساموئا در دیدار وزیر خارجه چین با فیامه نایومی ماتائافا موضوع‌هایی مانند تغییرات آب و هوایی، جهانگیری کرونا و صلح و امنیت در دستور کار قرار داشته است. وانگ ئی بعد از پایان سفر به فیجی قرار است به تونگا، وانوآتو، پاپوآ گینه نو و تیمور شرقی سفر کند. در رقابت برای نفوذ بیشتر، روز جمعه و پیش از سفر وانگ ئی به فیجی، پنی ونگ، وزیر خارجه جدید استرالیا به فیجی رفته بود. در این سفر وزیر خارجه استرالیا بر تعهدات منطقه‌ای استرالیا تاکید کرد و از آمادگی دولت جدید استرالیا برای کاهش هر چه بیشتر انتشار گازهای گلخانه‌ای خبر داد. تغییرات آب و هوایی به عنوان یک تهدید مزمن حیاتی برای کشورهای جزیره‌ای اقیانوس آرام محسوب می‌شود که مدت‌هاست به عنوان موضوع اختلاف نظر میان این جزایر و استرالیا قرار دارد، چراکه این کشورها عملکرد استرالیا را در حوزه مقابله با تغییرات آب و هوایی ناکافی تلقی می‌کنند.
