روسها در مدت کوتاهی توانستند سپاه عثمانی را در بلونا شکست داده و تا قریه سان استفانو در نزدیکی استانبول پیشروی کنند. سلطان عثمانی ناچار تقاضای صلح کرد و به موجب عهدنامه سان استفانو که در ۳ مارس ۱۸۷۸ منعقد گردید به نواحی مزبور استقلال داد و روسیه نیز امتیازات مهمی از قبیل تصرف ایالات قارص و اردهان در آسیا و ایالت دوبروجا در اروپا به دست آورد.
در جریان این جنگ دولت ایران یک سپاه ده هزار نفری در خوی متمرکز کرد تا از حمله احتمالی روسها به عثمانی از طریق ایران جلوگیری کند و یک سپاه بیست هزارنفری هم در کردستان و کرمانشاه مستقر نمود تاعثمانی‌ها را از تجاوز به خاک ایران باز دارد. دولتهای انگلستان و اتریش که از شکست عثمانی بسیار ناراضی بوده و پیمان سان استفانو را کاملا به ضرر خود می دانستند مقدمات تشکیل کنفرانسی را برای تعیین تکلیف متصرفات روسیه فراهم نمودند.
کنگره مزبور از ۱۳ ژوئن تا ۱۳ ژوئیه ۱۸۷۹ در برلن منعقد گردید و قسمت مهمی از امتیازاتی را که روسیه در جنگ به دست آورده بود از وی گرفت و آن دولت فاتح را به صورت یک کشور مغلوب در آورد. استقلال بلغارستان و صربستان به رسمیت شناخته شد و دولت عثمانی تحت نظارت دولتهای بزرگ اروپایی قرار گرفت و در حقیقت انگلستان روسیه را از فتوحات خود محروم کرد و موقعیت خود را در عثمانی تحکیم نمود.
ضمنا به موجب ماده ۱۰ پیمان برلن مقرر گردید ناحیه قطور راکه عثمانی‌ها در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه بدون هیچگونه دلیلی منصرف شده بودند به ایران مسترد نمایند. دولت عثمانی به آسانی زیر بار نمی رفت تا اینکه سرانجام با وساطت دولت انگلیس و با بی میلی حاضر به استرداد قطور شد. در نوامبر ۱۸۷۹ دولت ایران قوایی به فرماندهی محمدصادق خان امین نظام به آن ناحیه فرستاد و نوزده قریه ناحیه قطور را که در حدود سی سال در تصرف عثمانی‌ها بود اشغال کرد.
اما مسئله تعیین قطعی سرحدات ایران و عثمانی همچنان بلاتکلیف ماند و بعد از آن هم تا سی و پنج سال بعد به علت اختلافات و رقابتهای سیاسی تعیین نشد تا اینکه در چهارم نوامبر ۱۹۱۳ به اصرار دولت انگلستان پروتکلی درباره تعیین سرحدات در کشور در استانبول به امضا رسیدو یکبار دیگر کمیسیون چهارجانبه شروع به علامت۔ گذاری سرحدات ایران و عثمانی کرد و در ظرف یکسال یعنی چند روز قبل از شروع جنگ جهانی اول به کار خود خاتمه داد.
در نتیجه اعمال نظر دول خارجی و ضعف شدیدی که در آن هنگام دامنگیر ایران شده بود در حدود هزار کیلومتر مربع از اراضی متعلق به ایران واقع در شمال و جنوب قصر شیرین به دولت عثمانی واگذار شد. در اراضی مزبور بعدها معادن نفت مهمی کشف گردید و امروزه قسمت عمده صادرات نفت عراق از چاههای نفت خانه و خانقین تامین می شود.
منبع: تاریخ روابط خارجی ایران
🌐تهیه شده در تحریریه ایراس
