الکسی ناوالنی و جریان لیبرال­ در روسیه

#اختصاصی

به قلم: علی اخوان؛ دانشجوی دکتری مطالعات روسیه در دانشگاه تهران

در چشم‌انداز پیچیده­ی سیاست روسیه، جنبش لیبرال یک نیروی مهم و پویا بوده است. در میان چهره‌های برجسته این طیف، الکسی ناوالنی نه تنها به دلیل شجاعت در رویارویی با کرملین، بلکه به دلیل رویکرد متمایزی که در مقایسه با سایر لیبرال‌های روسیه در پیش گرفته است، برجسته بود. ناوالنی یک فعال سیاسی منتسب به لیبرال­ها و نیروی مردمی ضد فساد قاطع بود. با این حال، روش‌ها و دیدگاه او برای آینده روسیه او را از همتایان لیبرال خود متمایز می‌کند. در این نوشتار آشکار می‌شود که او مسیری منحصر به فرد را ترسیم می‌کرد؛ مسیری که به طرق مهمی با استراتژی‌ها و دیدگاه‌هایی که دیگر چهره‌های جامعه لیبرال روسیه پذیرفته اند، متفاوت بود.

هدف این نوشتار بررسی دیدگاه­های متضاد ناوالنی و دیگر لیبرال‌های برجسته است. مطالب این نوشتار از سایت­ها و خبرگزاری­های روسی نظیر کامرسانت، نیو پراسپکت و ار. ب. کا جهت تبیین نگاه جریان لیبرال روسیه نسبت به ناوالنی استخراج شده است.

اکثر مجلات بین‌المللی، ناوالنی را به‌عنوان یک سیاست‌مدار دموکرات و لیبرال تصویر می‌کردند که در «پایان بخشیدن به اقتدارگرایی پوتین»، دموکراتیزه کردن کشور و ادغام آن در جامعه جهانی مصمم بود. اما خود ناوالنی سعی می‌کرد از برچسب‌گذاری لیبرال، تبری جوید و خود را «فقط یک کاندیدای عادی از دل مردم که برنامه معقول و منطقی پیشنهاد می‌دهد» معرفی کند. استدلال وی این بود که ارتباط عمیق با لیبرالیسم به‌طور بالقوه به وی اجازه می‌داد که تنها روی ۳ الی ۴ درصد آرای ریاست جمهوری حساب کند. اتفاقاً تعداد زیادی از چهره‌های برجسته لیبرال کشور تمایل داشتند تعهد ناوالنی به دموکراسی و لیبرالیسم را زیر سوال ببرند و نگرانی‌هایی را در مورد سبک رهبری مستبدانه، دیدگاه‌های ملی‌گرایانه، تمایل به جذب جینگریست‌ها (ملی گرایان افراطی تهاجمی) و… مطرح می‌کردند.

باریس نمتسوف، معاون حزب پارناس (حزب آزادی ملت) که در سال ۲۰۱۵ ترور شد رابطه­ی مطلوبی با ناوالنی داشت. او در مصاحبه­ای با رادیو آزادی بیان کرد: «ما با ناوالنی شراکت داریم و ما او را به سمت انتخابات شهرداری مسکو سوق دادیم. اکنون هم برنامه­های آتی خود را با وی برای شرکت در انتخابات دومای مسکو بررسی نمودیم. خلاصه بگویم که من فکر نمی­کنم ناوالنی رقیب من باشد بلکه ما متحد هستیم و کارهای مشترکی انجام می­دهیم».

رابطه­ی الکسی ناوالنی با آناتولی چوبایس، رئیس سابق روسنانو چندان خوشایند نبود. مثلا در یک پیام فیسبوکی، ناوالنی، چوبایس را عضو قدیمی کمسومول نامید که سال­هاست به ولادیمیر پوتین خدمت می­دهد. در مقابل، چوبایس، ناوالنی را با ولادیمیر لنین مقایسه نمود که در میدان مباحثه به فحاشی و توهین به نفر مقابل روی می­آورد.

گریگوری یاولینسکی، موسس حزب «یابلاکا» درباره­ی ناوالنی گفته بود که خصومت شخصی با ناوالنی ندارد اما عبارت «رهبر اوپوزوسیون روسیه» را برای وی اغراق آمیز و زیاد از حد می‌داند. البته او از وجود تفکرات مختلف در روسیه استقبال کرد و وجود افراد لیبرال و مخالف را مثبت ارزیابی نمود.  همچنین وی به طرفداران ناوالنی توصیه کرده بود که به حزب خودش یعنی یابلاکا رای ندهند.

ناوالنی با افراد منتسب به لیبرالیسم که در عمل با لیبرال­ها تفاوت زیادی داشتند زاویه‌های زیادی دارد. یکی از این افراد، ژیرینوفسکی، رئیس سابق حزب لیبرال دموکرات روسیه بود که اکنون در قید حیات نیست. در ژانویه ۲۰۲۱ ژیرینوفسکی اعلام کرد که باید فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی ناوالنی متوقف شود و «او را باید به جایی فرستاد که پرندگان از سرما در پرواز یخ می‌زنند و بر زمین می‌افتند». وی گفت که افراد مریض از ناوالنی حمایت می‌کنند. او همچنین گفت ناوالنی نباید خود را رهبر اپوزیسیون بنامد چرا که سی سال پیش ناوالنی در مدرسه املا می‌نوشته اما ژیرینوفسکی، کاندیدای ریاست جمهوری کشور بود. ولادیمیر ژیرینوفسکی او را دشمن شماره یک روسیه نامید و گفت کشورهای خارجی به ما ویزا نمی‌دهند اما ناوالنی را روی دست می‌برند.

به طور کلی، نکته قابل توجه این است که براحتی نمی‌توان ناوالنی را در مورد مسائل سیاست خارجی کاملاً «لیبرال» در نظر گرفت. پیشنهاد او برای سخت‌تر کردن قوانین مهاجرت و رد فوری او برای ارائه کمک‌های توسعه‌ای به دولت‌های فقیر ارتباط چندانی با ارزش‌های لیبرال نداشت. علاوه بر این، به نظر می‌رسید ناوالنی اهمیت زیادی نسبت به احترام به هنجارهای بین‌المللی قائل بود، اما این احترام نه به‌دلیل اصول اخلاقی، بلکه صرفاً به دلایل عملی برای او مهم بود؛ زیرا پایبندی به قوانین، مقررات و هنجارها در نهایت اعتبار یک کشور را ارتقا می‌دهد که در نتیجه منجر به توسعه پایدار اقتصادی آن کشور می‌شود.

منابع:

• https://www.svoboda.org/a/25109673.html
• https://www.rbc.ru/politics/09/12/2020/5fd0a5e09a79474369dff681
• https://www.kommersant.ru/doc/4889978
• https://newprospect.ru/news/aktualno-segodnya/zhirinovskiy-o-navalnom-on-vrag-nomer-1/

همچنین بخوانید:

نقاط برجسته‌ی زندگی الکسی ناوالنی؛ از تولد تا مرگ