#اختصاصی
به قلم: النا چرننکو؛ روزنامه کمرسانت روسیه
وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که وخامت شدید اوضاع در خاورمیانه یکی از نتایج تصمیم آمریکا و کشورهای اروپایی برای جلوگیری از مذاکرات بر سر بازگرداندن «توافق هسته‌ای ایران» است. به گفته مقامات روسی، می‌توان از تشدید تنش فعلی جلوگیری کرد، اما «غرب راه را برای رویدادهای جاری باز کرد». این در حالی است که روز گذشته رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که در نتیجه خروج آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۸ و فلج شدن تلاش‌ها برای احیای آن، اکنون ایران به ساخت بمب هسته‌ای بسیار نزدیک شده است. به گفته ایالات متحده و شرکای اروپایی‌اش، اعتماد به نفس تهران نتیجه تقویت شراکت با مسکو است.
میخائیل اولیانوف، نماینده دائم فدراسیون روسیه در سازمان‌های بین المللی در وین، که پیش از این ریاست هیئت روسیه را در مذاکرات احیای «توافق هسته‌ای ایران» بر عهده داشت، روز دوشنبه درباره تشدید درگیری بین اسرائیل و ایران اظهار داشت «وقایع بسیار خطرناک کنونی در خاورمیانه یکی از نتایج تصمیم ایالات متحده و یوروترویکا (بریتانیا، فرانسه، آلمان) برای جلوگیری از مذاکرات بر سر بازگرداندن برجام است. فرصتی برای اجتناب از این وجود داشت. غرب راه را برای رویدادهای جاری باز کرده است.»
در همین حال، روز گذشته، روزنامه واشنگتن پست به نقل از منابعی در دولت آمریکا، محافل دیپلماتیک اروپایی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران اکنون “بیش از هر زمان دیگری در تاریخ خود به ساخت سلاح هسته ای نزدیک شده است.” اگرچه مقامات ایرانی اطمینان می‌دهند که قصد ندارند برنامه هسته‌ای خود را به یک کانال نظامی منتقل کنند، اما این نشریه ادعا می‌کند که اورانیوم بسیار غنی شده انباشته شده توسط تهران می‌تواند ظرف چند روز یا چند هفته به اورانیوم با درجه تسلیحاتی برسد که مقدار آن را برای ساختن سه کلاهک هسته‌ای اولیه در شش ماه کافی است.
به گفته واشنگتن پست، ساخت یک کلاهک هسته‌ای تمام عیار از سوی ایران حدود دو سال طول می‌کشد.
این روزنامه با استناد به مصاحبه‌های بیش از ده‌ها نفر از افراد داخلی غربی می‌گوید: «روند روشن است: ایران به آرامی اما مطمئناً رو به جلو حرکت می‌کند و بودجه‌ای را برای تسلیحات آینده جمع‌آوری می‌کند، بدون اینکه گام‌های روشنی برای ساخت آنها بردارد».
به یاد بیاوریم که شرکت کنندگان در برنامه جامع اقدام مشترک ۲۰۱۵ ابتدا شامل ایران و شش میانجی بین‌المللی (انگلیس، آلمان، چین، روسیه، آمریکا و فرانسه) بودند. تهران با امضای برجام موافقت کرد که برنامه هسته‌ای خود را در ازای لغو تحریم‌های بین المللی علیه خود محدود کند. فرض بر این بود که بیش از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا حداکثر ۳٫۶۷ درصد نخواهد داشت که برای اهداف صلح آمیز کافی است.
با این حال، در سال ۲۰۱۸، ایالات متحده با تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت، از برجام خارج شد و تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند. پس از یک سال انتظار، تهران نیز به نوبه خود شروع به کنار گذاشتن تدریجی تعدادی از تعهدات تحت برجام از جمله افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم و افزایش ذخایر خود کرد. در بهار ۲۰۲۱، پس از اینکه جو بایدن به کاخ سفید رسید، طرفین مذاکرات را برای بازگرداندن توافق آغاز کردند. در ابتدای سال ۲۰۲۲، به نظر می‌رسید که مذاکره کنندگان به موفقیت دست یافته‌اند، اما نتوانستند اختلافات اساسی را حل کنند. از پاییز ۲۰۲۲، روند مذاکرات عملا فلج شده است. طرفین به طور دوره‌ای آمادگی خود را برای بازگشت به میز مذاکره اعلام می‌کنند، اما احتمال احیای معامله در حال کم شدن است.
فروپاشی توافق هسته‌ای توانایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نظارت بر فعالیت‌های ایران و بررسی گزارش‌های مربوط به توسعه محرمانه آن را به شدت محدود کرده است. یکی از مقامات آمریکایی نزدیک به آژانس به واشنگتن پست گفت که ایران “در حاشیه راه می‌رود”. در عین حال، منابع غربی این نشریه مدعی هستند که تهران با تقویت روابط خود در زمینه‌های نظامی-فنی و اقتصادی با مسکو اعتماد به نفس پیدا کرده است. به گفته یک دیپلمات اروپایی، ایران اکنون «احساس بسیار راحتی دارد».
انتظار می‌رود آمریکا و اتحادیه اروپا در هفته جاری تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعلام کنند.
مقامات ایرانی روز دوشنبه اطمینان دادند که برای ادامه همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آماده هستند و قصد دارند به تعهدات خود بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای پایبند باشند.
در خصوص بازگرداندن «توافق هسته‌ای»، وزارت امور خارجه ایران خاطرنشان کرد: «در صورت تمایل طرف مقابل، مذاکرات می‌تواند در اسرع وقت تکمیل شود».
همزمان تهران روند رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا را به دقت زیر نظر دارد که نتیجه آن می‌تواند بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید باشد. او به عنوان رئیس جمهور، برجام را «یک توافق وحشتناک و یک طرفه که هرگز نباید انجام می‌شد» خواند. روز یکشنبه، دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی Truth Social نوشت که اگر در قدرت بود، ایران «هرگز» به اسرائیل حمله نمی‌کرد.
به یاد بیاوریم که حمله ایران پاسخی به حمله اسرائیل به کنسولگری جمهوری اسلامی در سوریه بود که دو هفته پیش منجر به کشته شدن هفت افسر عالی رتبه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد. وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به حملات ایران با اشاره به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: این حمله در چارچوب حق دفاع از خود بر اساس ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد در پاسخ به حملات به اهداف ایرانی در منطقه صورت گرفت.
ایالات متحده از رهبری اسرائیل می‌خواهد که از حملات تلافی جویانه به خاک ایران خودداری کند. جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق دونالد ترامپ، به سی ان ان گفت که پاسخ اسرائیل به اقدامات ایران نباید «متناسب» باشد، بلکه باید «بسیار قوی‌تر» باشد. شما هرگز نمی‌توانید به طور قطعی بگویید که در کدام یک از حملات بعدی، در کدام یک از موشک‌های بالستیک از کلاهک هسته‌ای استفاده خواهد شد. جان بولتون پیشنهاد کرد که اسرائیل باید در کنار سایر اهداف، گزینه نابودی برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران را نیز در نظر بگیرد. او امیدوار است جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، اسرائیل را از چنین اقدامی منصرف نکند.
