#اختصاصی
به قلم: مهدی نوری چورتی؛ دانشجوی دکتری مطالعات روسیه و پژوهشگر ایراس
میزان روابط دوجانبه بین کره جنوبی و روسیه در دو سال گذشته کاهش قابل توجهی داشته است. این وضعیت با تهاجم روسیه به اوکراین و مشارکت کره جنوبی در تحریم‌های بعدی به رهبری ایالات متحده علیه روسیه آغاز شد که به همین دلیل، روسیه کره جنوبی را به عنوان یک کشور “غیر دوست” معرفی کرد. تنش‌ها بر سر مسائل کره شمالی نیز ادامه یافت، زیرا روسیه به وتوی تمام قطعنامه‌های جدید شورای امنیت سازمان ملل علیه کره شمالی، علی رغم تحریکات نظامی مستمر کره شمالی در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ ادامه داد.
روابط سئول و مسکو با ظهور یک صف بندی جدید در هر دو طرف بدتر شد. در ژوئیه ۲۰۲۳، یون سوک یول، رئیس جمهور کره جنوبی، سفری غیرمنتظره به اوکراین داشت و ابتکار صلح کره جنوبی را در حمایت از اوکراین، از جمله کمک‌های نظامی، بشردوستانه و اقتصادی برای بازسازی اعلام کرد. دو ماه بعد، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، نشستی را برگزار کردند و بر افزایش همکاری‌های نظامی کشورهایشان توافق کردند. اخیراً، تنش‌ها با درگیری دیپلماتیک بین وزارتخانه‌های خارجه در سئول و مسکو بر سر اظهارات رئیس جمهور یون در مورد کره شمالی به اوج خود رسید.
تلاقی این تحولات نامطلوب نشان دهنده یک پسرفت قابل توجه در روابط دوجانبه بین سئول و مسکو است، روابطی که تا حد زیادی از طریق همکاری اقتصادی فعال از زمانی که کره جنوبی و اتحاد جماهیر شوروی روابط دیپلماتیک خود را در سال ۱۹۹۰عادی سازی کرده بودند، افزایش یافته بود.
روسیه همچنین تامین کننده مهم انرژی کره جنوبی است که کمتر از ۱۰ درصد از کل واردات انرژی آن را قبل از شروع جنگ اوکراین به خود اختصاص داده بود. برای روسیه، صادرات کالا به کره جنوبی در سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۷ میلیارد دلار بود که کره جنوبی را به پنجمین مقصد صادراتی تبدیل کرد.
کره جنوبی و روسیه تا حد زیادی یکدیگر را از نظر ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک تحت ارزیابی قرار می‌دهند. در حالی که روسیه به طور سنتی کره جنوبی را به عنوان دروازه اصلی اقیانوس آرام می‌دید، کره جنوبی به طور مشابه روسیه را به عنوان یک شریک مهم در پروژه‌های اتصال منطقه‌ای مانند شبکه‌های لجستیک و انرژی و همکاری‌های فراملی در قاره اوراسیا می‌دانست.
با این حال، جنگ اوکراین و سرریز آن به شبه جزیره کره، وضعیت سختی بر روابط سئول و مسکو وارد کرده است. هر دو طرف به شدت به منافع اصلی خود در مورد کره شمالی و اوکراین پایبند هستند و قصد کمی برای کاهش اختلافات خود دارند. روسیه برای پیروزی در جنگ اوکراین به مهمات و موشک‌های کره شمالی نیاز دارد. در مقابل، روسیه طیف گسترده‌ای از حمایت و کمک به کره شمالی از جمله فناوری پیشرفته نظامی را ارائه می‌کند.
اما اقدامات روسیه نه تنها یک تهدید امنیتی مستقیم برای کره جنوبی است، بلکه به طور قابل توجهی تحریم‌های موجود علیه کره شمالی را تضعیف می‌کند. روسیه همچنین از مانورهای نظامی آمریکا- جمهوری کره (ROK)-ژاپن علیه کره شمالی به عنوان یک آمادگی جنگی انتقاد کرد، اگرچه کره جنوبی مانور نظامی مشترک با ایالات متحده را برای آمادگی نظامی متحدان حیاتی و به عنوان نمایش بازدارندگی گسترده ایالات متحده و تعهد به امنیت آن می‌داند.
در مورد اوکراین، روسیه بارها کره جنوبی را تهدید کرد که تسلیحات مرگبار در اختیار اوکراین قرار ندهد و هشدار داد که این امر بر وضعیت امنیتی در شبه جزیره کره “تاثیر منفی” خواهد گذاشت. دولت یون در برابر درخواست‌های اروپا برای حمایت نظامی مستقیم کره جنوبی از اوکراین مقاومت کرده است، اما تهاجم روسیه به اوکراین را بر اساس قوانین بین المللی غیرقانونی می‌داند و تحریم‌های خود را علیه روسیه حفظ کرده است. اخیراً سفیر روسیه در کره جنوبی از سئول خواسته است تا قبل از اینکه مسکو کره جنوبی را از فهرست کشورهای غیردوست خود خارج کند، تحریم‌ها را به عنوان یک «حداقل الزام» لغو کند. اما برآوردن چنین خواسته‌ای برای کره جنوبی بسیار دشوار خواهد بود مگر اینکه روسیه نیز اقدامات متقابلی را در مورد کره شمالی انجام دهد. در نهایت، تا زمانی که جنگ اوکراین ادامه دارد، هیچ یک از طرفین احتمالاً تسلیم نمی‌شوند.
در حالی که سئول و مسکو همچنان در بن بست کنونی گرفتار شده‌اند، عوامل متعددی می‌تواند روابط روسیه و کره جنوبی را در این وضعیت حفظ کند. از جمله اینکه روسیه در صورت تحریک مهلک کره شمالی علیه کره جنوبی، کره شمالی را محکوم نکند یا از آن حمایت کند. دومین مورد، ادامه کمک‌های فن آوری نظامی روسیه به کره شمالی است که می‌تواند در آزمایش تسلیحات کره شمالی نشان داده شود. علی رغم انکار شدید آنها، شک و تردید شدیدی در مورد کمک روسیه در پشت پرتاب موفقیت آمیز ماهواره کره شمالی در سال گذشته وجود دارد.
سومین مورد، تلاش روسیه برای جلوگیری از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه کره شمالی در صورت انجام هفتمین آزمایش هسته‌ای کره شمالی است، احتمالی که اخیراً بارها توسط سفیر روسیه در کره شمالی مطرح شده است. چهارمین موضوع کمک روسیه به کره شمالی برای دور زدن تحریم‌های بین‌المللی و تضعیف رژیم عدم اشاعه است. گزارش اخیر رسانه‌ها مبنی بر اینکه روسیه دارایی‌های مسدود شده کره شمالی در بانک‌های مالی روسیه را آزاد کرده است، در صورت صحت، روابط دوجانبه را به سمت بدی سوق خواهد داد. سرانجام، سفر برنامه ریزی شده پوتین به کره شمالی و افزایش روابط مسکو و پیونگ یانگ می‌تواند ماجراجویی نظامی کره شمالی در شبه جزیره را تشویق کند و شکاف بین سئول و مسکو را عمیق‌تر کند. برای روسیه، ممکن است انگیزه‌ای برای تحریکات کره شمالی برای منحرف کردن توجه ایالات متحده از اوکراین داشته باشد. چنین ایده‌ای اشتباه خواهد بود و تنها می‌تواند با افزایش تنش در شبه جزیره و تغییر سیاست احتمالی در سئول نتیجه معکوس داشته باشد.
با این حال، سفر اخیر آندری رودنکو، معاون وزیر امور خارجه روسیه به سئول و دیدار با مقامات کره جنوبی در اوایل فوریه برای از سرگیری گفتگو، گام مثبتی بود. این پشرفت گام کوچکی در تغییر روابط بین دو کشور را نشان می‌دهد. با این وجود، تحریکات مداوم کره شمالی روابط دوجانبه سئول و مسکو را در یک شیب لغزنده‌ای قرار خواهد داد.
