#اختصاصی
به قلم: آنی آویتیسیان؛ اوراسیانت
در حالی که ارمنستان به دنبال کمک غرب برای مقابله با هجوم پناهجویان از قره باغ کوهستانی است، روابط این کشور با روسیه همچنان رو به وخامت است.
هفته گذشته نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان به وال استریت ژورنال گفت که در حضور نیروهای روسی در ارمنستان «هیچ مزیتی» نمی‌بیند. در همان مصاحبه، پاشینیان هرگونه خروج قریب الوقوع از سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری مسکو را رد کرد.
پاشینیان علیرغم انتقادات قبلی خود از مسکو و سازمان پیمان امنیت جمعی، رویکرد کنترل شده خود را در مورد اقدام واقعی علیه این دو متحد امنیتی حفظ کرده است.
ارمنستان در حال حاضر میزبان حدود ۱۰۰۰۰ سرباز روسی است که حدود ۵۰۰۰ نفر از آنها در پایگاه نظامی ۱۰۲ روسیه در شهر گیومری در نزدیکی ترکیه مستقر هستند. سایر نیروهای روسیه در فرودگاه زوارتنوتس، پایگاه نظامی اربونی و در مناطق جنوبی و شرقی ارمنستان فعالیت می‌کنند.
نیروهای روسی در نقاط مختلف مرز با آذربایجان مستقر هستند و مرزبانان روسیه کنترل مرزهای ارمنستان با ترکیه و ایران را در اختیار دارند.
دو هزار نیروی حافظ صلح روسیه پس از جنگ دوم قره باغ در سال ۲۰۲۰ در قره باغ مستقر بودند. پاشینیان در ماه اکتبر، پس از تسلط آذربایجان بر منطقه و فرار کل جمعیت ارمنی آن، گفت که نیروهای حافظ صلح در صورت خروج از قره باغ اجازه ورود به ارمنستان را نخواهند داشت.
پاشینیان در تاریخ ۲۳ اکتبر موضوع یک برنامه تلویزیونی در تلویزیون دولتی روسیه بود که حاوی دروغ‌های بسیاری علیه وی بود. وزارت خارجه ارمنستان یادداشت اعتراضی به روسیه تسلیم کرد و سرگئی کوپریکین سفیر این کشور را به دلیل اظهارات ضدارمنی و توهین به نخست وزیر پاشینیان در این برنامه احضار کرد.
پاشینیان در ماه‌های اخیر همواره هدف تبلیغات روسیه بوده است. در ماه اکتبر، خبرگزاری تاس به نقل از یک مقام ارشد ناشناس ادعا کرد که پاشینیان از رئیس جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی تقلید می‌کند و تلاش می‌کند ارمنستان را به «اوکراینی دیگر» تبدیل کند. دیمیتری مدودف، رئیس جمهور سابق، که معاون شورای امنیت ملی روسیه نیز هست، در جریان حمله سپتامبر آذربایجان به قره باغ کوهستانی از پاشینیان در شبکه‌های اجتماعی انتقاد کرد و او را به ” معاشقه ” با غرب متهم کرد و با کنایه پرسید “حدس بزنید چه سرنوشتی در انتظار اوست؟”
رسانه‌های دولتی و تبلیغات‌گران روسیه مرتباً برای تغییر دولت ارمنستان تبلیغ می‌کنند. پاشینیان بارها تاکید کرده است که چنین اقداماتی مغایر با اصول اتحاد کشورهاست. او به وال استریت ژورنال گفت: «چنین رویکردی قوانین بسیاری را نقض می‌کند، که از عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر و توافقات دیپلماتیک شروع می‌شود».
پخش برنامه اخیر ضد پاشینیان از تلویزیون روسیه باعث شده است که کانال‌های روسی در ارمنستان ممنوع شوند. تیگران‌هاکوبیان، رئیس کمیسیون رادیو و تلویزیون ارمنستان، گفت که صحبت‌ها در مورد قطع شبکه‌های روسی سالهاست که مطرح شده است، اما “ملاحظات سیاسی” مانع از چنین اقدامی شده است. در واکنش به تصمیم وزارت خارجه ارمنستان، مسکو کاردار ارمنستان را احضار کرد تا در مورد آنچه که آن را “جنبش ضد روسی” در ارمنستان به رهبری مقامات ارمنستان می‌خواند، گفتگو کند.
در اقدامی که به نظر می‌رسد با هدف مجازات ارمنستان باشد، دومای دولتی روسیه تصمیم گرفته است بررسی لایحه‌ای را که گواهینامه‌های رانندگی ارمنستان را به رسمیت می‌شناسد، به تعویق بیندازد. بر اساس گزارش‌ها، روسیه انتظار داشت که ارمنستان نیز مانند بلاروس، قرقیزستان و قزاقستان، به زبان روسی وضعیتی متقابل بدهد. در ارمنستان هیچ بحث عمومی در مورد چنین وضعیتی در مورد زبان روسی صورت نگرفته است، اگرچه زبان روسی و انگلیسی هر دو دروس اجباری در مدارس دولتی ارمنستان هستند.
پاشیناین در مصاحبه با وال استریت ژورنال گفت که شکست روسیه و سازمان پیمان امنیت جمعی در پایبندی به تعهدات امنیتی خود در قبال ارمنستان، ایروان را بر آن داشته است که به دنبال «تنوع روابط [خود] در بخش امنیتی باشد».
در واقع، هند فروش سلاح به ارمنستان را آغاز کرده است و انتظار می‌رود که به زودی مهمات بیشتری ارسال شود. فرانسه نیز با فروش تسلیحات دفاعی ارمنستان از جمله در حوزه دفاع هوایی موافقت کرده است. ارمنستان کمک‌های گسترده‌ای از غرب برای مقابله با بحرانی دریافت می‌کند که به دنبال جریان گسترده پناهجویان ارمنی از قره باغ کوهستانی که از محاصره ۹ ماهه آذربایجان و حمله نظامی سپتامبر فرار کردند. تعدادی از کشورهای غربی و اتحادیه اروپا تاکنون میلیون‌ها دلار برای رفع نیازهای آوارگان ارسال کرده‌اند.
در حالی که ایروان به مسکو پشت کرده است، برای به نتیجه رساندن مذاکرات صلح با آذربایجان از طریق میانجیگری اتحادیه اروپا بیشتر مشتاق به نظر می‌رسد و به همین دلیل جلسات با میانجیگری مسکو را رد کرده و تمایل خود را برای شرکت در جلسات تحت رهبری اتحادیه اروپا ابراز کرده است. در همین حال، باکو ترجیح مخالف خود را نشان داده و چندین نشست سطح بالا که توسط اتحادیه اروپا آغاز شده بود را رد کرده است.
جنگ لفظی بین ارمنستان و روسیه مدتی است که ادامه دارد و مقامات ارمنستان از انفعال روسیه در جریان تشدید تنش‌ها در ارمنستان و قره باغ انتقاد کرده‌اند. و اقدام ارمنستان برای تصویب اساسنامه رم دادگاه کیفری بین‌المللی – که حکم بازداشت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه را صادر کرده است – روابط دو متحد را بیشتر متشنج کرده است.
