این هیأت از حوزههای مختلف چون سیمان، آبزیان، صنایع غذایی، صنعت کیف و کفش، پوشاک، تجهیزات پزشکی، دارویی، دانشبنیان و… هستند و قرار است با بخش خصوصی و دولتی روسیه بر سر میز مذاکره بنشینند تا برای افزایش صادرات از ایران، برنامههای عملیاتی تدوین شود.
از روزی که روسیه و اوکراین با مناقشه روبهرو شدند و روسیه جنگ با اوکراین را آغاز کرد، فعالان اقتصادی و تجاری تأکید کردند که بواسطه کمرنگ شدن روابط روسیه با کشورهای اروپایی و تحریمهایی که این کشور شده است، ایران میتواند بهترین بهرهبرداری را از بازار روسیه داشته باشد. لذا از سال گذشته بارها در مورد فرصتهایی که در روسیه وجود دارد صحبت شد.
در این میان نیز روسیه با تحریمهای بسیار سخت روبهرو شده است و اکنون این کشور در صادرات و واردات و سایر فعالیتهای اقتصادی با چالشهای جدی روبهرو شده است که به اذعان کارشناسان، مشکلات درونی روسیه(از بعد اقتصادی) از ۶ ماه دیگر نمایان خواهد شد.
ایران جای خالی شرکتها را پر کند
طی ماههای گذشته خیلی از شرکتها و برندها از روسیه خداحافظی کردند. البته برخیها موقت از روسیه رفتند و برخی دیگر به کل این بازار را کنار گذاشتند. اروپاییها و امریکاییها هم اعلام کردند که مراوده تجاری با روسیه نخواهند داشت.
مجموع اتفاقهای یاد شده یک فرصت جدی و مناسب برای ایران و تجار ایرانی فراهم کرده است. فعالان اقتصادی میتوانند محصولات خود را روانه بازار روسیه کنند و از این بازار کشور به درآمد ارزی (تجارت با پول ملی دو کشور) و رشد صادرات برسد. از آنجا که کشورمان از سال ۹۷ با سختترین تحریمها روبهرو شده، با هدف بیاثر کردن تحریمها، بخشی از تجارت با کشورها بخصوص با روسیه با ارز ملی دو کشور است. لذا میتوان با هدف افزایش صادرات و رسیدن به بازار ۲۵۰ میلیارد دلاری روسیه برنامهریزی جامعی داشت.
سهم خواهی چین و ترکیه از بازار روسیه
در سنوات گذشته و موارد مشابه (بازار عراق، افغانستان، سوریه، و…) ایران نتوانسته از بازار کشورهای همسایه بهرهمند شود و همواره رقبای ایران بازار کشورهای همسایه ما را از آن خود کردند. حال فعالان اقتصادی امیدوار هستند که در این برهه زمانی، ایران بازار روسیه را از دست ندهد و برای صادرات کالا برنامهریزی شود. از آنجا که طی دو سال گذشته بخشی از تجارت ایران و روسیه با ارز ملی دو کشور بوده، بخش قابل توجهی از چالشها برطرف شده است. بر این اساس اقدامهایی که ترکیه و چین میخواهند برای افزایش صادرات به روسیه داشته باشند، ایران در آن چند گام جلوتر است بخصوص اینکه از نظر لجستیک و حملونقل مزیتهای ایران بسیار بیشتر است. شنیدهها حکایت از آن دارد که طی یکماه اخیر رفت و آمد تجار ترکیه و چین به روسیه بیشتر شده و گویا در مذاکراتی که بین بخش خصوصی کشورها صورت گرفته است، آنها میخواهند سهم خود را در این بازار افزایش دهند.
بزرگترین هیأت اقتصادی در روسیه
هادی تیزهوش تابان؛ رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه درباره اینکه ایران چگونه میخواهد وارد بازار روسیه شود، به «ایران» گفت: به همت سازمان توسعه تجارت، روز دوشنبه هیأت بسیار بزرگی وارد روسیه شد، این هیأت که بخش قابل توجهی از آن را بخش خصوصی تشکیل میدهد قرار است در مورد آینده تجاری دو کشور بحث و بررسیهای لازم را انجام دهند.
او اظهار داشت: بخش خصوصی از تمام حوزهها و به مدیریت سازمان توسعه تجارت عازم روسیه شدند و این اتفاق بسیار مهمی است که امیدوارم نتیجه آن افزایش صادرات ایران به روسیه و استفاده از پتانسیلهای کشور روسیه باشد.
محصولات دانشبنیان را هدف بگیریم
رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط روسیه، ما باید بسته صادراتی خود به این کشور را تغییر دهیم و بر اساس نیازهای جدید این کشور موضوع صادرات را دنبال کنیم. صادرات در مقطع فعلی باید به نحوی مدنظر قرار گیرد که دیگر اروپا صادراتی به روسیه نخواهد داشت. لذا ما باید جای خالی کشورها را برای روسیه پُر کنیم.
او ادامه داد: یکی از حوزههایی که ایران میتواند بخوبی وارد آن شود، محصولات دانشبنیان است.اروپا در این زمینه همکاری گستردهای با روسیه داشت از همین رو ما میتوانیم خلأ بهوجود آمده را پر کنیم و در حوزه یاد شده سطح همکاریهای خود را افزایش دهیم.
رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه با تأکید بر اینکه صادرات ایران به روسیه افزایش قابل توجهی داشته و این امر خبر خوشی است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر میزان صادرات مرکبات، صنایع کوچک و مواد غذایی ایران به روسیه افزایش پیدا کرده است و قطعاً این امر در ماههای آینده بیشتر خواهد شد.
افزایش ۴۰ درصدی صادرات در دوره جنگ
شنیدهها حکایت از آن دارد که طی چند وقت اخیر(در دوران جنگ روسیه و اوکراین)صادرات ایران به روسیه رشد ۳۰ تا ۴۰ درصدی داشته است و این امر برای ماههای آینده ادامه خواهد داشت. برخی از منابع مطلع نیز اعلام کردند صادرات ایران به کشور روسیه از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان بهمن ماه سال گذشته ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است. آنگونه که فعالان اقتصادی ترسیم کردند، در سال ۱۴۰۱ ایران در صادرات کالا به روسیه رکورد خواهد زد.
هر چند که نباید کشورهای رقیب چون چین و ترکیه را نادیده گرفت چرا که این کشورها همیشه از بازارهایی که آسیب دیدند بیشترین بهرهبرداری را میکنند.
سرعت در تجارت به روسیه
رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه در مورد اینکه کشورهای ترکیه و چین چه نگاهی به بازار روسیه دارند، به «ایران»، گفت: این کشورها منتظر فرصت هستند تا بسرعت سهم بیشتری از بازار روسیه بگیرند، چین و ترکیه زمان و فرصت را برخلاف ایران از دست نخواهند داد و با یک برنامه دقیق کالاهای خود را روانه روسیه خواهند کرد از همین رو امیدوارم هیأت اعزامی و هیأتهایی که در آینده به روسیه خواهند رفت فرصتها را جدی بگیرند و اجازه ندهند رقبا این بازار را از تجار ایرانی بگیرند. ما باید در صادرات به روسیه و تنوع بخشی به کالاهایمان سرعت داشته باشیم و درگیر بوروکراسیهای اداری نشویم. در این صورت قطعاً میتوان حضور پررنگ در این بازار داشت و جای خالی برندها که از روسیه رفتهاند را گرفت.
او با تأکید بر اینکه ایران با روسیه مرز آبی مشترک دارد و این مهم بسیار ارزشمند است چرا که این امر هزینه صادرات کالا به روسیه را کاهش میدهد، گفت: ما در سه بخش دانشبنیان، فرآوردههای کشاورزی و صنایع سبک میتوانیم در بازار روسیه نقش آفرین شویم لذا امیدوارم فعالان اقتصادی، تولیدکنندگان و تجار نکات عنوان شده را جدی بگیرند و برای این بخشهای یاد شده برنامه ریزی جدی کنند.
طبق گفته کارشناسان برای تجارت با روسیه باید نقشه راهی ترسیم شود، از اینرو برای توسعه صادرات در کشور باید زیرساختهایی از جمله لجستیک مورد بازنگری قرار گیرد، این ظرفیت در مرز آستراخان با ایران وجود دارد چرا که از سال ۱۳۹۶ سرای تجاری ایرانیان در شهر آستراخان تأسیس شده است. این سرای تجاری بهعنوان یک مرکز اقتصادی میتواند زمینه و تقویت حضور صادرکنندگان در روسیه را فراهم کرده و سکوی تجارت با این کشور باشد.
به ۱۰ میلیارد دلار نزدیک میشویم
پیش از این نیز علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت گفته بود: اگر قرار است میزان صادرات به روسیه طبق برنامههای پیشبینی شده از ۵۰۰ میلیون دلار کنونی به ۱۰ میلیارد دلار برسد، باید زیر ساختهای موجود از جمله در بخش خط آهن و کانتینر توسعه یابد و در این رابطه هم اکنون هفت خط منظم کشتیرانی بین دو کشور ایران و روسیه فعال شده است.
او یادآور شده بود: روسیه طی سالهای اخیر به طور میانگین بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار صادرات و به همین میزان نیز واردات داشته است. بر این اساس عدد تجارت ایران با روسیه کمتر از نیم درصد است و این با وجود آن است که اقتصاد دوکشور، مکمل یکدیگر هستند. یعنی کالاهایی که ما تولید میکنیم، عمدهاش نیاز کشور روسیه است و بخش قابل توجهی از کالاهایی که روسیه تولید میکند، مورد نیاز کشورمان است. بهعنوان مثال روسیه در تولید نهادهها چون گندم، ذرت و دانههای روغنی فعال است و در بخش تجهیزات، ماشینآلات و سازههای فلزی فعالیت میکند؛ این کالاها عمده واردات ایران است. در مقابل روسیه به محصولات کشاورزی، صیفیجات، محصولات پتروشیمی، سیمان، کاشی و سرامیک، لوازم خانگی و کیف و کفش ایران نیاز دارد. در بخشی از کالاها مانند خودرو، پوشاک و… پتانسیل زیادی داریم که میتوان صادرات این نوع کالاها را به روسیه دنبال کرد، بر این اساس ضرورت دارد که فضا برای صادرات کالاهای جدید مورد اشاره فراهم شود.
ولادیمیر ساژین، پژوهشگر ارشد انستیتو شرق شناسی آکادمی علوم روسیه نیز درباره همکاریهای اقتصادی ایران و روسیه نگاه منتقدانهای دارد. او گفت: بیش از ۱۰ سال است که گردش مالی بین فدراسیون روسیه و ایران از ۱.۷ تا ۲.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰میلادی در نوسان بوده است. در سال ۲۰۲۱ با وجود پیشرفتهای حاصل شده، حجم تجارت بین دو کشور همچنان پایین است. وضعیت فعلی ساختار صادرات روسیه و ایران به گونهای است که تقاضای مصرف کنندگان برای کالاهای یکدیگر بسیار ناچیز است که سطح بسیار پایین مبادلات کالایی گواهی بر این موضوع است.