فائزه سادات یوسفی
رفتار تحریکآمیز امریکا و اینکه از سال ۱۹۹۷، پلوسی اولین مقام بلند پایه امریکایی است که وارد تایوان میشود به حساسیت موضوع افزوده و طرف چینی آن را حاوی پیام تأکید حمایت ایالات متحده از تایوان میداند. مقامات چینی بارها نسبت به تحرکات امریکا در قبال تایوان هشدار دادهاند. سخنگوی وزارت دفاع چین روز سهشنبه اعلام کرد که در صورت سفر «نانسی پلوسی» ارتش چین بیکار نخواهد نشست و قطعاً واکنش نشان خواهد داد.
پکن همواره تایوان را یکی از استانهای خود میداند و از اینرو سفر پلوسی به منزله نقض حاکمیت و مداخله در امور چین محسوب میگردد. زیرا پکن با سفر مقامات خارجی به این جزیره مخالف بوده و آن را ناقض اصل چینِ واحد تلقی کرده، به طوری که پیامهای نادرستی به نیروهای جداییطلب تایوان ارسال میکند.
امریکا در همین راستا با اعلام در خطر بودن جان پلوسی و به بهانه ایمنسازی سفر او، یگان حفاظتی را با او همراه خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، مقامات امریکا گفتهاند اگر نانسی پلوسی به تایوان سفر کند، امریکا تجهیزات و توان نظامی خود را در منطقه هند و اقیانوس آرام افزایش خواهد داد.
آنها از ذکر جزئیات بیشتر در این مورد اجتناب کردهاند، اما به احتمال زیاد هواپیماهای جنگنده، کشتیها و رادارهای نظامی برای حفاظت از پرواز نانسی پلوسی به تایوان به حالت آماده باش در خواهند آمد. علاوهبر آن، در چند روز گذشته ناوگروه تهاجمی نیروی دریایی امریکا در شرق آسیا به سمت تایوان حرکت کرده است.
در پاسخ به این سفر تحریکآمیز، نیروهای مسلح چین نیز درچند روز گذشته رزمایش دریایی خود را در دریای چین جنوبی در نزدیکی سواحل استان «گوانگدونگ» آغاز کردند.
پیشتر نیز تایوان در اوج حساسیتها، رزمایشی با یک ناوشکن موشکانداز انجام داد که مقامات چینی از آن به «حشرهای که نمیتواند مانع حرکت ارابه شود» تعبیر کردند و آن را فاقد کارایی در برابر چین دانستند.
امریکا اصلیترین تأمین کننده و پشتیبان نظامی تایوان، در سالهای اخیر، حمایت خود از آن را به طرز چشمگیری افزایش داده است. فروش میلیاردها دلار تسلیحات، اعزام هیأتهای عالیرتبه و حمایت از پیامهای با محتوای جدایی طلبانه از جمله حمایتهای امریکا از تایوان است. پکن بارها تأکید کرده که تایوان بخش جداییناپذیر از کشور چین است و اعلام استقلال آن را به رسمیت نمیشناسد و واکنش شدیدی در قبال آن خواهد داشت.
اهداف امریکا از مداخله در امور چین
مشکل امریکا با اقتصاد چین: امریکا بهدلیل گسترش اقتصاد چین و خطراتی که بزرگ شدن اقتصاد و تجارت آن میتواند برای اقتصاد غرب و تضعیف مرتبه و جایگاه سیاسی آن داشته باشد، استراتژی مهار چین را در پیش گرفته است. امروزه هم قدرت اقتصادی از غرب به سمت شرق در حال انتقال است و هم مشکلات اقتصادی امریکا در سالهای اخیر به طور فزایندهای در حال رشد بوده و این مسائل لزوم مهارکنندگی را برای آن افزون میکند. به طور مثال از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ درحالی سهم امریکا در تجارت اتحادیه اروپا از ۲۵ درصد به ۱۵ درصد کاهش یافته که در این مدت سهم چینیها از تجارت اتحادیه اروپا از ۵ درصد به ۱۶ درصد رسیده است.
امریکا در بکارگیری تمام ابزارهای رقابتی مانند تحریم در برابر چین موفق نبوده است. بنابراین برای غلبه بر ناکامی خود و چیرگی در تصاحب بازارهای جهانی حتی در امریکا، به گزینه نظامی روی آورده است. چین به اذعان مقامات امریکایی بزرگترین چالش جدی امریکا در مقایسه با تمام کشورهای دیگر است.
کنترل راه آبی چین
دریای جنوبی چین که خطوط حملونقل حیاتی دریایی از آن میگذرند در سالهای اخیر موضوعی تنشزا بین چین و چندین کشور منطقه شده است که هر کدام جزایر و صخرههای آن را متعلق به خود میدانند.
اهمیت بسیار بالای این خطوط به این دلیل است که دو سوم حملونقل تجاری جهان را در خود جای داده و چین سهم عمدهای در آن دارد. امریکا هر چند به بهانه این اختلافات سرزمینی و تملکی، انجام اقدامات تحریک آمیزی از قبیل فروش تسلیحات و گشتزنیهای دریایی را در دست انجام دارد، اما هدف اصلی حضور نظامی او در این مکان، کنترل مسیرهای آبی-تجاری چین و به چالش کشیدن راه تجارت این کشور است. اکنون مناقشه چین و تایوان دستاویزی برای امریکا به وجود آورده تا حضور نظامی خود را در این منطقه پررنگتر کند و تهدیدی همیشگی در جوار چین و در آبهای اقیانوس آرام و هند به حساب آید تا از این طریق بتواند تحریمهای دریایی را تسهیل کند. پیشتر نیز امریکا با فروش زیردریایی اتمی به استرالیا موقعیت تهدید در این منطقه را تشدید کرد، زیرا استرالیا با فشار امریکا نقش کنترلگری را در آبهای چین بازی میکند.
امریکا با درگیر کردن سیاست خارجی چین سعی در تمرکز زدایی از آن دارد. بویژه که جنگ اوکراین لازمه خنثیسازی تحریمها علیه چین، روسیه و دیگر کشورهای منطقه را روشن کرده و تحرکات برای تعمیق روابط فیمابین، تشدید شده است.
امروزه جهان در دورهگذار نظم جهانی به سر میبرد. نتیجه جنگ اوکراین و روسیه، چشماندازی را بر آینده احتمال وقوع جنگ نیابتی بین چین و امریکا ترسیم میکند. اگر امریکا تنها با خوی جنگافروزی و اتکا به قدرت نظامی خود و بدون درایت لازم همچنان بر پاشنه تحریک فزاینده چین بچرخد، به طورعینی مشخص نمیکند چه آیندهای در انتظار این منازعه خواهد بود. وضعیت امروز جنگ اوکراین، علی رغم رفتار غیر تهاجمی چین، میتواند جسارت بیشتری به این کشور ببخشد. بنابراین رخداد جنگ به دور از انتظار نخواهد بود؛ از طرفی، وقوع آن به تأثیرپذیری امریکا بر مواضع استقلالطلبی تایوان وابسته خواهد بود. مگر آنکه تایوان به پشتوانه امریکا و
هم صدایی با آن خود ر ا قربانی کند.
با رصد اوضاع جبهه غرب با همکاری امریکا در مقابل روسیه میتوان گفت که صف آرایی روسیه و غرب در بهترین حالت، ایستا شده و پیش برنده نیست و با توجه به حجم خسارتهای نظامی و اقتصادی، در نهایت، غرب و بویژه ایالات متحده پتانسیل ورود به جنگ جدیدی را ندارند. علاوهبر آن در حال حاضر توازن جنگ به نفع روسیه است به طوری که این کشور حتی به عزل زلنسکی و حمله به کییف میاندیشد.
این موضوعی است که سبب شده تا جو بایدن نیز اذعان داشته باشد که سفر پلوسی با وجود چنین حساسیتی «ایده خوبی» نخواهد بود و معتقد است تعامل رهبران امریکا و چین بهترین راه برای کاهش تنشها پیرامون تایوان است. معاون امور سیاسی دبیرکل سازمان ملل نیز در همین راستا بیان کرده که هیچ نشانهای از پایان جنگ روسیه و اوکراین وجود ندارد.
وضعیت تایوان با اوکراین قابل مقایسه نیست؛ زیرا تایوان بهدلیل عدم حمایت کشورهای اروپایی و ناتو و نیز بهدلیل موقعیت ژئوپلیتیکی و جزیرهای، بسیار با اوکراین متفاوت بوده و امتیازات آن را ندارد. اتحادیه اروپا علی رغم حمایت از تایوان، موضع جدی و شدیداللحنی در برابر این موضوع نداشته و نمیتوان آن را در جایگاه یک پشتیبان به حساب آورد. ضمن اینکه اوکراین در جوار اروپا قرار داشته و ارسال سلاح و تجهیزات به آن براحتی میسر بود، اما تایوان تنها حمایت امریکا را در آبهای اقیانوس با خود همراه دارد و چنین ارتباطی برایش وجود ندارد. از طرفی تایوان دارای وجهه اقتصادی در جهان است و سایه جنگ، موجب متضرر شدن آن خواهد شد. بنابراین بسیار شکنندهتر از اوکراین خواهد بود.
جمع بندی
عواقب و نتایج جنگ اوکراین، سبب میشود که امریکا و غرب از رویارویی نظامی مستقیم با یک قدرت بزرگ شرقی همانند چین اجتناب کنند. مشکلات بزرگی که اقتصادهای غربی در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم میکنند، وضعیت آنها را شکنندهتر کرده و سبب شده تا هرگونه اقدام مشابه علیه چین، بخش اعظم اقتصاد جهان را ویران سازد؛ اقتصادی که چندین برابر بزرگتر از روسیه است.
اگر جنگی در منطقه رخ دهد، تنها به چین محدود نخواهد شد و دامنه آن تمام منطقه را درگیر خواهد کرد. کره شمالی بارها در مواضع خود ضمن متهم کردن امریکا به تلاش برای تشکیل ناتوی آسیایی به مقامات این کشور هشدار داده است. چین و روسیه در شورای امنیت با تحریمهای اعمالی بر کره شمالی مخالفت کردهاند. بنابراین جرقه جنگی که حاصل مداخله امریکا در شرق آسیا باشد، به کشورهای دیگری هم سرایت خواهد کرد و پایانی بدتر شاید بدتر از جنگ اوکراین برای امریکا رقم خواهد زد و این کشور را بیشتر در باتلاق افول فرو خواهد برد.
مداخله نظامی امریکا در شرق آسیا چه پیامدهایی بهدنبال خواهد داشت؟
جنگ لفظی و تنش گفتاری میان امریکا و چین در آستانه سفر نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان امریکا به تایوان و شرق آسیا و احتمال ورود او به خاک تایوان، شدت بیشتری به خود گرفته و وارد فاز جدی تری شده، به طوری که هشدارهای تندی را از سوی پکن در پی داشته است. در همین راستا، شبکه خبری سیانان در گزارشی احتمال انجام سفر را بالا نشان داد و اعلام کرد که این سفر احتمالاً هفته آینده انجام خواهد شد. در چند روز گذشته تماس تلفنی رهبران امریکا و چین با محوریت مناقشه تایوان محتوای هشدارآمیز داشته است. رئیسجمهور چین خطاب به همتای امریکایی ضمن بیان مخالفت با مداخله در امور پکن و قاطعیت در دفاع از حاکمیت این کشور، اخطار داد: «کسی که با آتش بازی کند خواهد سوخت.»
لینک کوتاه : https://www.iras.ir/?p=6019
- نویسنده : فائزه سادات یوسفی
- منبع : روزنامه ایران
- 735 بازدید