الدار ممدوف در Responsible Statecraft
با این حال، چنین نگرانی ای نسبت به باکو تنها به اتاق های فکر محدود نمی شود. سفیر ایالات متحده در آذربایجان، لی لیتزنبرگر در ترفندی عجیب با اشاره به “همزیستی کنیسه ها و مساجد” در روستایی که اکثریت یهودی در آذربایجان هستند، از “روحیه تسامح” آذربایجان تمجید کرد.
البته سفیر از حقایق ناراحت کننده ای که این روایت تحمل را با مشکل مواجه می کند مانند سخنان نفرت انگیز ضد ارمنی تحت حمایت دولت باکو و تخریب میراث ارمنی در این کشور حرفی نزد. علاوه بر این، اگر همزیستی مساجد و کنیسه ها معیار مدارا باشد، سفیر می تواند به ایران به عنوان همسایه ی آذربایجان نیز اشاره کند، جایی که بسیاری از کنیسه ها و کلیساها بدون مشکل در کنار مساجد فعالیت می کنند. در میان تنش ها با ایران، به نظر می رسد که سفیر قصد داشت با تأکید بر ویژگی هایی مانند تحمل آذربایجان که تلویحاً تصریح می کند که ایران از آن برخوردار نیست، این پیام را مطرح کند که کشورش از اصول اخلاقی برتر نسبت به ایران برخوردار است. با این حال، قطعا به نفع ایالات متحده نیست که در درگیری جمهوری آذربایجان با ایران مداخله کند. واقعیت این است که آذربایجان متحد رسمی آمریکا نیست، واشنگتن به دفاع از این کشور متعهد نشده است و آذربایجان نیز نامزد پیوستن به ناتو به شمار نمی رود.
پس از آزادسازی موفقیت آمیز سرزمین های تحت اشغال ارمنیان، رئیس جمهور علی اف، به جای زمینه سازی برای آشتی، ادعاهای غیرمنطقی را در مورد سرزمین ارمنستان از جمله ایروان، پایتخت آن افزایش داد.
بیانیه سه جانبه روسیه، ارمنستان و آذربایجان با میانجیگری مسکو در نوامبر ۲۰۲۰ با پایان دادن به خصومت ها، به رفع انسداد ارتباطات حمل و نقلی بین سرزمین اصلی آذربایجان و حومه آن در نخجوان پرداخت و یک راهرو زمینی از طریق ارمنستان تا ترکیه به وجود آورد. اما باکو، چشم انداز این توافق را با مطرح کردن ادعاهایی در مورد سرزمین ارمنی تضعیف کرد. قرار بود کریدور به عنوان یک سرزمین اجدادی ایجاد شود، در حالی که این موضوع ترس از الحاق را افزایش می دهد. چنین نگرانی هایی نه تنها در ارمنستان بلکه در ایران نیز رایج است. الحاق، ایران را از دسترسی به مرز ارمنستان محروم می کند و “کمربند ترک” را در مرزهای شمالی این کشور به وجود می آورد.
به این مسائل باید رابطه استراتژیک باکو با اسرائیل و ترکیه را نیز افزود. اسرائیلی که دشمن دیرینه ایران است و ترکیه ای که رقیب منطقه ای تهران به شمار می رود. جمهوری آذربایجان از روابط دیرینه با اسرائیل برخوردار است. با این حال، در سال های گذشته، با وجود مشکلاتش با تهران، مراقب بود تا با همسایه جنوبی خود دشمنی نکند. اما پیروزی در جنگ قره باغ با کمک هواپیماهای بدون سرنشین اسرائیلی، باکو را ترغیب کرد که به روابط خود با اسرائیل افتخار کند و حس جدیدی از آسیب ناپذیری نسبت به تهران را به نمایش بگذارد.
ایران احتمالاً با دلایل موجهی مظنون است که آذربایجان به پایگاهی برای عملیات اطلاعاتی اسرائیل علیه این کشور تبدیل شده است. باکو همچنین به تحریک آذری های استانهای شمالی ایران پرداخته است. از سوی دیگر، آذربایجان برای رانندگان ایرانی کامیون ها که به منطقه قره باغ می روند، مشکل ایجاد کرده است.
