#اختصاصی
به قلم: ایگیریم ریسکولبکوا روزنامه نگار در بیشکک قرقیزستان
در سال‌های اخیر، چین فعالانه تلاش کرده است تا نفوذ خود را در قزاقستان و کل منطقه آسیای مرکزی گسترش دهد. پکن برای همکاری های فنی و اقتصادی، ایجاد مسیرهایی به سمت غرب از طریق منطقه و افزایش تعداد پروژه های قدرت نرم، پول اختصاص می دهد. موفقیت پروژه های آموزشی PRC به ویژه مشهود است. با این حال، کارشناسان می گویند که تعدادی از عوامل وجود دارد که اثربخشی ابزارهای قدرت نرم چین را کاهش می دهد.
سیاست خارجی چین مبتنی بر این واقعیت است که این کشور عدم مداخله در سیاست داخلی سایر کشورها را اعلام می کند و یک الگوی جایگزین برای توسعه اقتصادی و سیاسی ارائه می دهد. مقامات چینی ارزش های خود را از طریق فرهنگ، پزشکی و رسانه ها ترویج می کنند. پروژه های آموزشی چین نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا می کنند. روند رشد علاقه مردم قزاقستان برای تحصیل در چین چشمگیر است: از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۰ تعداد دانش آموزان قزاقستان در جمهوری خلق چین ۷۵۰ برابر شده است.
بگای اریکووا، یک فارغ التحصیل قرقیزی-چینی، پس از فارغ التحصیلی از دوره های کنفوسیوس، به مدت شش ماه در چین با دریافت کمک هزینه تحصیل کرد. او گفت که مسکن برایش فراهم شده است، کمک هزینه مناسبی دریافت کرده و ترم فوق العاده ای داشته است.
«قبل از سفر، نمی‌توانستم داستان دوستانی را که قبلاً آنجا بوده‌اند، درک کنم.
وقتی به تنهایی رفتم، متوجه شدم که چین بزرگ است، و بسته به جایی که در آن تحصیل می‌کنید، اینها خاطراتی هستند که می‌سازید.»
بگای گفت که از کودکی به فرهنگ های کره ای، ژاپنی و چینی علاقه مند بوده و به همین دلیل چینی را انتخاب کرده است.
خاطرات من از چین چیزی جز خاطرات عالی نیست، زیرا همه چیر برای شما فراهم شده است: آنها به شما مسکن می دهند، به شما کمک هزینه می دهند، هیچ مشکلی وجود ندارد. ما بالاترین کمک مالی را داشتیم، چیزی از خودمان دریغ نکردیم.»
ارمک توکتنوف، ۲۱ ساله، از آلماتی، یک دوره یک ساله زبان چینی را در نانجینگ گذراند.
من قصد داشتم به خارج از کشور بروم و چین مناسب ترین قیمت بود. امکان دریافت بورسیه فراهم بود. توکتنوف گفت والدین من هیچ تصور قبلی در مورد چین نداشتند، آنها خودشان پیشنهاد ثبت نام در آنجا را دادند.
به گفته او، او برداشت های مثبتی از تحصیل خود در چین داشته است.
من نگرش مثبتی [به چین] دارم. خیلی خوش گذشت. این شامل شهر زیبا، مطالعات و معلمان خوب است.»
دلیل نگرش محتاطانه نسبت به چین چیست؟
آسیای مرکزی مرز طولانی با چین و قرن ها تاریخ دارد. با این حال، در جوامع محلی، از جمله در قزاقستان، چین مانند روسیه مورد استقبال قرار نمی گیرد.
سرمایه گذاری ها و وام های چین در برخی موارد سوء ظن را در جوامع محلی برانگیخته است. جایی که افزایش بدهی های عمومی و ترس از تله بدهی ها احساسات ضد چینی را تقویت کرده است. ترس از تصرف زمین یا منابع طبیعی توسط چین در ازای وام‌های خود، در اعتراضات سال‌های اخیر نقش داشته است.
در اوایل سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۶، اعتراضات گسترده‌ای در قزاقستان به دلیل گزارش‌هایی مبنی بر اینکه دولت به چین اجازه می‌دهد زمین‌های کشاورزی را اجاره کند، صورت گرفت. تا حدودی، رویدادهای سال ۲۰۱۱ در Zhanaozen که منجر به مرگ چند نفر شد، به دلیل نارضایتی از سرمایه گذار چینی بود که شرکت اصلی شهرسازی را در شهر آکتائو خریداری کرده بود.
سپتامبر ۲۰۱۹، پس از اعلام دولت مبنی بر انتقال ۵۵ کارخانه چینی به قزاقستان، شاهد اعتراضات جدید ضد چینی در قزاقستان بودیم. معترضان نگران اثرات زیست محیطی این کارخانه ها و همچنین از دست دادن احتمالی مشاغل قزاق برای کارگران چینی بودند.
دولت در نهایت برنامه‌های انتقال کارخانه‌ها را کنار گذاشت، اما اعتراضات بر نگرانی‌های فزاینده در مورد نفوذ چین در قزاقستان تأکید کرد.
به عنوان مثال، تنها بین ژانویه و ژوئن ۲۰۲۱، سیستم ردیابی اعتراضات انجمن Oxus قزاقستان، بیست و سه اعتراض منحصر به فرد مرتبط با چین را ثبت کرد.
به گفته نورلان علی اف، کارشناس علوم سیاسی، بدگمانی و ترس از چین از سوی نخبگان و جامعه جمهوری‌های آسیای مرکزی به این واقعیت مربوط می‌شود که تبلیغات شوروی تصویر منفی از چین را از دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ ترویج می‌کرد.
علاوه بر این، “مراکز ضد افراط گرایی” یا “اردوگاه های بازآموزی” در سین کیانگ، که در آن جوامع مسلمان از جمله قزاق ها، قرقیزها و اویغورها زندانی هستند، موج شدیدی از نارضایتی را ایجاد می کنند.
احساسات عمومی نیز تحت تأثیر دانش محدود فرهنگ چینی و تفاوت های زبانی و مذهبی قرار گرفت.
ابزار قدرت نرم چین
در تلاش برای بهبود وجهه جهانی چین، پکن چندین پروژه قدرت نرم را در اوایل دهه ۲۰۰۰ راه اندازی کرد. پروژه اصلی در آسیای مرکزی و همچنین در سایر مناطق، مؤسسه کنفوسیوس بود.
پنج مؤسسه از این دست در قزاقستان، چهار مؤسسه در قرقیزستان و در ازبکستان و تاجیکستان نیز هر کدام دو موسسه وجود دارد. در هر موسسه کنفوسیوس، دانش آموزان زبان چینی، تاریخ و ارزش های معنوی و فرهنگی چینی را مطالعه می کنند. به این ترتیب، پکن به دنبال افزایش جذابیت چین و از بین بردن تعصبات، خصومت ها و تصوراتی از تهدیداتی است که گفته می شود در دوره شوروی پرورش داده شده بود.
علاوه بر این، چین رویدادهای فرهنگی و بشردوستانه، تورهای اطلاعاتی را برای خبرنگاران و نمایندگان رسانه‌ها سازماندهی می‌کند و درمان مقرون به صرفه با طب سنتی چین را ارائه می‌دهد.
اما مؤثرترین ابزار قدرت نرم چین همچنان آموزش است. این کشور برنامه های بورسیه تحصیلی را برای دانشجویان آسیای مرکزی ارائه می دهد و زبان چینی به طور فزاینده ای در بین جوانان محبوب می شود
آموزش چینی و تاثیر آن بر قزاقستان
ژانیبک آرینوف، دانشیار دانشکده مدیریت دولتی دانشگاه نظربایف، مطالعه ای در مورد تأثیر آموزش چینی بر قزاقستان انجام داد. او به CABAR.asia گفت که افرادی که مدتی در چین تحصیل و کار کرده اند، نگرش مثبتی نسبت به این کشور دارند.
پس از ورود، آنها بیشتر در مورد چین می دانند، آنها تصورات کلیشه ای یک طرفه ای ندارند که چین یک تهدید است، که باید از آن فاصله بگیرید، خود را محاصره کنید. این دانش‌آموزان درک جامع‌تری از چین دارند و این چیز خوبی است.»
قزاقستان یکی از ده کشوری است که بیشترین تعداد دانشجو را به چین می فرستد – اکنون حدود ۱۵۰۰۰ دانشجو از قزاقستان وجود دارد.
آرینوف گفت که مؤسسات کنفوسیوس و بورسیه های تحصیلی در دانشگاه های چین ابزار قوی قدرت نرم چین هستند، اما نه در بلندمدت. «همه این دانش‌آموزان به قزاقستان بازمی‌گردند و در شرکت‌های چینی کار می‌کنند، پس از آن کار برای آنها سخت است. من کاملاً مطمئن نیستم که تحصیلات چینی نردبانی برای رسیدن به یک حرفه باشد.
او گفت که در اواسط دهه ۲۰۰۰ و اوایل دهه ۲۰۱۰، به متخصصانی نیاز بود که زبان چینی را بدانند و مهارت های لازم برای کار با چین را داشته باشند.
آرینوف گفت: «اما اکنون بازار از قبل شلوغ است، بنابراین فکر نمی‌کنم چین تأثیر بلندمدتی در آموزش داشته باشد».
این کارشناس همچنین خاطرنشان کرد که بسیاری از دانشجویان تنها به دلیل بورسیه تحصیلی، دانشگاه های چین را انتخاب کردند.
آرینوف گفت: «اگر کشورهای غربی همین بورسیه ها را بدهند، این کشورها را ترجیح می دهند.
محقق چینی آنتون بوگانکو ابزارهای قدرت نرم چین را به سه دسته تقسیم می کند. اولین مورد، تبلیغات کلاسیک از طریق رسانه ها، از طریق تمام سطوح رسانه ای است.
دومی آموزش چینی است که عملی ترین نتایج را می دهد. چین در بین متقاضیان در قزاقستان از جایگاه دوم تا سوم برخوردار است. افرادی که در آنجا تحصیل کرده اند، حتی اگر احساسات منفی نسبت به چین داشته باشند، رفتارشان نرم می شود. حداقل آنها چین را درک می کنند و این به طرز چشمگیری درجه تنش را کاهش می دهد.»
او گفت که قدرت نرم به مردم یاد نمی دهد که چین را دوست داشته باشند، بلکه چین را به آنها معرفی می کند. برای این منظور از رسانه های اجتماعی، وبلاگ نویسان و دیپلماسی عمومی استفاده می شود.
«ظهور چین در فضای رسانه ای ما به عنوان یک جامعه، به عنوان یک ملت، به عنوان یکی از موضوعات بحث، آشنایی است. سینوفوبیا در قزاقستان و در آسیای مرکزی در درجه اول بیگانه هراسی است، ترس از ناشناخته ها.
بوگانکو می گوید مولفه سوم، اصول سیاست خارجی چین است، مانند اصول عدم مداخله، ثبات.
آنها به خودی خود بخشی از قدرت نرم هستند. ترس از تهاجم چین نگرانی اصلی در مورد گسترش چین است، چین این را درک می کند و بنابراین به ویژه در ترویج اصل برابری، اصل عدم مداخله، اصل حسن همجواری و غیره فعال است. چین به این ترتیب روایات خود را معرفی می کند. در مقابل پس زمینه کشورهای غربی که به طور فعال ارزش های خود را ترویج می کنند، این نوعی قدرت نرم چین است.
بوگانکو همچنین گفت که نگرش قزاقستانی ها نسبت به چین بسته به کمپین های اطلاعاتی تغییر می کند.
زمانی که مسئله زمین مطرح شد، موضوع اردوگاه ها در سین کیانگ، موج نارضایتی به شدت بالا رفت، اما به تدریج کاهش یافت. همیشه درصد ثابتی از سینوفوب ها وجود دارد و در طول کمپین های اطلاعاتی رشد می کند.»
