اعتراضات و شورش ها در سراسر پاکستان پس از آن که عمران خان، نخست وزیر پیشین از دادگاهی در اسلام آباد به مکان نامعلومی منتقل شد و حامیانش با پلیس در سراسر کشور درگیر شدند، ادامه یافته است. روز چهارشنبه ۱۰ می، پس از برگزاری جلسه رسیدگی در دادگاهی که به طور موقت به مهمانسرای پلیس در اسلام آباد منتقل شده بود، برای رهبر ۷۰ ساله اپوزیسیون کیفرخواست صادر شد و به مدت هشت روز بازداشت شد. پلیس گفت از زمان شروع اعتراضات بیش از ۱۰۰۰نفر دستگیر شده اند.
خان که سال گذشته از سمت نخست وزیری برکنار شد، همچنان محبوب ترین چهره مخالف دولت است و هفتمین نخست وزیری است که درپاکستان دستگیر می شود.
چرا خان دستگیر شد؟
خان از زمان برکناری از قدرت از طریق رأی عدم اعتماد پارلمان، در بیش از ۱۰۰ پرونده – از جمله فساد، تروریسم و توهین به مقدسات – متهم شده است. دستگیری وی در ارتباط با پرونده القادر تراست (Al-Qadir Trust) که سال گذشته توسط دولت شهباز شریف، نخست وزیر آغاز شد، صورت گرفت. روز سه شنبه، دفتر ملی پاسخگویی (NAB) گفت که خان “به جرم فساد” مرتبط با پرونده تراست دستگیر شده است. رعنا صناع الله خان، وزیر داخله پاکستان تأیید کرد که نخست وزیر سابق و رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان در رابطه با یک پرونده تحت پیگیری سازمان مبارزه با فساد اداری بازداشت شده است.
پرونده القادر تراست چیست؟
در ژوئن گذشته، دولت مدعی شد که خان و همسرش بوشرا بیبی زمینی به ارزش میلیاردها روپیه (میلیونها دلار آمریکا) برای ساخت یک موسسه آموزشی (دانشگاه القادر) به ریاست خان و همسرش از مالک ریاز (Malik Riaz) – یک سرمایهدار بزرگ املاک پاکستان – به دست آوردهاند. دفتر ملی پاسخگویی NAB مدعی شده است که دولت خان طی یک قرارداد به ریاز کمک کرده است تا بیش از ۲۳۹ میلیون دلار پولشویی کند و خسارات مالی به خزانه ملی وارد کرده است.
واکنش حامیان خان به این دستگیری چگونه بود؟
پس از دستگیری خان، درگیریها و شورشها در تمام شهرهای بزرگ کشور آغاز شد و روز چهارشنبه با معرفی وی به دادگاه از سر گرفته شد. حامیان حزب تحریک انصاف پاکستان در اسلام آباد و همچنین کراچی، لاهور، پیشاور و دیگر شهرها به خیابان ها آمدند. پلیس گفت که نزدیک به ۱۰۰۰ نفر در ایالت پنجاب دستگیر شده اند. دولت درخواست کرده است که در پاسخ به اعتراضات، ارتش مستقر شود. دست کم یک نفر در شهر کویته در جنوب غربی این کشور کشته و ده ها نفر در مناطق مختلف کشور زخمی شدند. مقامات دسترسی به توییتر، فیس بوک و دیگر پلتفرم های رسانه های اجتماعی و همچنین پهنای باند موبایل را محدود کردند. نت بلاکس، ناظر جهانی اینترنت روز سه شنبه گفت: «قطع کامل اینترنت در برخی مناطق مشاهده شده است.
خان در مقابل ارتش
سقوط سیاسی نخستوزیر سابق ریشه در دو واقعیت داشت. در پارلمان، حزب خان حمایت متحدان ائتلافی را از دست داده بود و اکثریت مورد نیاز برای شکست دادن رأی عدم اعتماد را نداشت. بیرون از پارلمان، به نظر میرسید که خان حمایت ارتش قدرتمند پاکستان را از دست داده بود (ارتشی که مخالفان ادعا می کردند به او در پیروزی در انتخابات عمومی ۲۰۱۸ کمک کرده بود)، و علناً با نخستوزیر سابق بر سر انتصابهای نظامی ارشد و تصمیمگیریهای سیاسی درگیر شده بود.
مناقشه همچنان ادامه دارد و خان از رئیس جمهور کشور خواسته است تا در مورد حمله سال گذشته به او از ارتش تحقیق کند. قبل از شروع جلسه دادگاه، خان شاخه اطلاعات ارتش را مورد خطاب قرار داد و آنها را به دلیل متهم کردن او به بدنامی ارتش محکوم کرد. خان اندکی بعد دستگیر شد. روز چهارشنبه، ارتش گفت که ۹ مه – روزی که تظاهرات پس از دستگیری خان آغاز شد – به عنوان “یک فصل تاریک” در تاریخ کشور به یاد خواهد ماند.
چه اتفاقاتی در راه است؟
عمران شفیق، وکیل و دادستان سابق دفتر ملی پاسخگویی NAB، گفت که طبق مقررات NAB، خان می تواند حداکثر تا ۱۴ روز در بازداشت بماند. شفیق به الجزیره گفت: «دادگاه حکم بازداشت هشت روزه او [خان] را صادر کرده است و می توان آن را برای شش روز دیگر تمدید کرد.” او توضیح داد که خان میتواند پس از پایان مدت بازداشتش، درخواست وثیقه کند.”
مترجم: سها نووروزی