ایراس – «قرچغای خان از فرماندهان نظامی ایران عصر صفوی با اصالت ارمنی بود. او یک مسیحی ارمنی بود که در ایروان به دنیا آمد. قرچغای خان در دوران کودکی گروگان گرفته شد و به عنوان یک غلام در دربار صفوی پرورش یافت. کار خود را در کارگاه سلطنتی خیاطی آغاز کرد و به زودی در ارتش صفویه به عنوان افسر توپخانه برگزیده شد. در ۱۶۰۵، قرچغای بیگ، مسئول یک گروه از تفنگ دارانی بود که در پیروزی شاه عباس بر عثمانی، در صوفیان در نزدیکی تبریز کمک فراوانی نمود.
در طول زندگی حرفه‌ای او در ارتش و دولت صفویه قرچغای خان مجموعه ای ارزشمند از ظروف چینی را جمع‌آوری نموده و به شاه عباس در حدود ۱۶۱۰ تقدیم کرد. مدت کوتاهی پس از آن لقب مقرب الحضرت به او عطا شد که ویژه نزدیکان شاه بود. در ۱۶۱۶ او موفق به دریافت عنوان خان شد و به عنوان فرمانده کل قوا (سپهسالار ایران) در صفویه برگزیده شد. قرچغای فرماندهی ارتش ایران در شکست ارتش عثمانی و فتح بغداد را بر عهده داشت اما بعدها و یک سال پس از شکست از نیروهای عثمانی به رهبری خلیل پاشا، فرماندار تبریز و همه آذربایجان شد. سپس توسط شاه به ادامه خدمات به عنوان فرماندار مشهد در شمال شرقی خراسان در سال ۱۶۱۸ فرا خوانده شد.
در سال ۱۶۲۴ م. قرچغای خان به همراه افسر موراویی بیگ، فرمانده گرجی صفوی، شورشیان در گرجستان را مورد تنبیه قرار دادند. موراوی بیگ با شورشیان دست به توطئه زدند و به‌طور غیرمنتظره کمپ ایرانیان در مارتغوپی را مورد حمله قرار دادند و قرچغای خان و یکی از پسرانش، امام وردی خان در این حمله کشته شدند. هر دو در یک مقبره خانوادگی در مشهد به خاک سپرده شدند.
از دیگر فرزندان قرچغای خان، ابو الفتح منوچهر خان (درگذشت ۱۶۳۶) به حکومت مشهد رسید و علی قلی خان بخشدار قم و مسئول کتابخانه شاهی شد. پسر منوچهر خان، قرچغای خان (درگذشت حدود ۱۶۶۸) هم بعدها فرماندار مشهد شد.»
منبع: زندگانی شاه عباس اول ،نصرالله فلسفی
🌐تهیه شده در تحریریه ایراس
