پس از ایجاد یک ایست بازرسی در تنها جاده ای که ارمنستان را به منطقه ارمنی نشین قره باغ کوهستانی متصل می‌‌کند، ارمنی‌ها درخواست کمک بین المللی – به ویژه از روسیه – کرده‌اند.
آذربایجان ماه‌ها‌ست که خواستار ایجاد یک ایست بازرسی در این جاده موسوم به کریدور لاچین بوده است، اما انجام این کار ظاهراً خطر رویارویی با نیروهای حافظ صلح روسی را که قرار است تنها تامین کننده امنیت در جاده باشند، به همراه داشت. زمانی که نیروهای آذربایجان سرانجام در ۲۳ آوریل موفق به نصب ایست بازرسی شدند، این کار را بدون درگیری آشکار با روس‌ها انجام دادند.
سرویس مرزی دولتی آذربایجان با اعلام ایجاد این ایست بازرسی خاطرنشان کرد که نیروهای حافظ صلح روسیه از این اقدام “اطلاع یافته اند”. وزارت خارجه آذربایجان اعلام کرد که این ایست بازرسی «باید در تعامل با نیروی حافظ صلح روسیه اجرا شود».
تیگران گریگوریان، تحلیلگر ارمنی قره باغ گزارش داد که نیروهای حافظ صلح روسی در نزدیکی محلی در جاده ای بودند که آذربایجانی‌ها پست بازرسی خود را در پل‌ها‌کاری ایجاد کردند. گریگوریان در سایت خبری سیویل نت نوشت: «نیروهای آذربایجان از جاده عبوری از زیر پل استفاده می‌‌کردند و خود پل توسط نیروهای حافظ صلح، طرفهای ارمنی و کمیته بین المللی صلیب سرخ استفاده می‌‌شد. هنوز مشخص نیست که نیروهای حافظ صلح که مواضع مستحکمی در نزدیکی پل دارند، چگونه به نیروهای آذربایجان اجازه انجام این عملیات را دادند.
این ایست بازرسی تأثیر فوری کمی بر روی زمین خواهد داشت: این جاده قبلاً از ماه دسامبر توسط گروهی از فعالان تحت حمایت دولت آذربایجان مسدود شده بود. ارمنی‌ها (حداقل آن‌هایی که قادر به پرداخت قیمت‌های قاچاق در بازار سیاه نیستند) را از سفر به داخل یا خارج از قلمرو جلوگیری می‌کرد.
اما این ایست بازرسی نشان‌دهنده سفت‌تر شدن حلقه‌ها در اطراف قره‌باغ است و درخواست‌های مداخله از خارج نشان می‌دهد که خود ارمنی‌ها تا چه اندازه می‌توانند در برابر عزم آذربایجان برای بازگرداندن کنترل کامل بر قلمرو خود و ده‌ها هزار ارمنی ساکن در قره باغ انجام دهند.
برای نزدیک به ۲۴ ساعت هیچ اظهارنظری از سوی مسکو صورت نگرفت و آخرین بولتن روزانه نیروهای حافظ صلح که چند ساعت پس از انتشار اخبار در مورد ایست بازرسی منتشر شد، اصلاً به آن اشاره ای نکرد. در بعدازظهر ۲۴ آوریل، وزارت خارجه روسیه بیانیه ای صادر کرد که در آن به طور مستقیم به ایست بازرسی یا اقدامات نیروهای حافظ صلح در قبال استقرار آن اشاره نکرد. این بیانیه با انتقاد از «تغییرات غیر توافقی در رژیم عملکرد دهلیز لاچین یا تلاش برای استفاده از آن برای اهدافی که با یک برنامه صلح آمیز سازگار نیست»، هر دو طرف را مقصر دانست.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه اخیراً آب سردی را بر روی ایده ایست بازرسی آذربایجان ریخته بود. او در جریان دیدار اواخر فوریه از باکو گفت: «ایجاد نوعی ایست بازرسی در آنجا [در کریدور لاچین] در نظر گرفته نشده است.
پس از امضای توافقنامه آتش‌بس که به جنگ دوم قره باغ در سال ۲۰۲۰ پایان داد، یک گروه ۲۰۰۰ نیروی حافظ صلح روسیه در بخش‌هایی از قره باغ مستقر شد که عملاً هنوز تحت کنترل ارمنستان است. بر اساس آن توافق، جاده لاچین باید “تحت کنترل” نیروهای حافظ صلح قرار می‌‌گرفت، که به “تضمین امنیت” ترافیک در طول آن متعهد شده بودند.
ارمنی‌ها از ابتدای محاصره روس‌ها را به فرار از وظایف خود متهم کرده اند و این سرزنش‌ها پس از ایجاد ایست بازرسی شدیدتر شد.
پس از یک جلسه اضطراری، مقام‌های غیر رسمی شورای امنیت منطقه قره باغ انتقادات کم سابقه‌ای از حافظان صلح روسی مطرح کردند. این شورا در بیانیه‌ای خاطرنشان کرد که «تمام مردم به تضمین‌های امنیتی روسیه که در توافقنامه آتش‌بس داده شده است اعتماد دارند». این شورا از همه طرفهای توافق به‌ویژه روسیه درخواست کرد که فوراً بحث‌ها را در مورد رفع محاصره آرتساخ [نام جایگزین ارمنی برای این قلمرو]، جلوگیری از ایجاد پاسگاه آذربایجان و ارائه تضمین‌های امنیتی واقعی برای مردم آرتساخ را آغاز کنند.
دولت ارمنستان، که نسبت به مقامات قره باغ در انتقاد از انفعال روسیه کمتر خجالتی بوده است، در بیانیه‌ای از وزارت امور خارجه از روسیه خواست تا در نهایت به تعهدات خود برای تامین امنیت جاده‌ها عمل کند.
آذربایجان استدلال کرد که نباید هیچ دخالت بین‌المللی در این موضوع وجود داشته باشد، زیرا همه اینها در سرزمینی اتفاق می‌‌افتد که در سطح بین المللی به عنوان آذربایجان شناخته شده است.
وزارت امور خارجه آذربایجان در بیانیه دوم خود در پاسخ به همتایان خود در ایروان خاطرنشان کرد که ارمنستان خود اخیراً اذعان کرده است که قره باغ در سطح بین‌المللی به عنوان سرزمین آذربایجان به رسمیت شناخته شده است. در بیانیه این وزارتخانه آمده است: «بر اساس این امر، ارمنستان باید حق آذربایجان برای تضمین کنترل ورود و خروج از خاک خود را بپذیرد و به آن احترام بگذارد».
در بیانیه وزارت امور خارجه آذربایجان با ظرافت، موضوع روسیه را نادیده گرفته و با اشاره به اینکه در توافقنامه آتش بس از ارمنستان به عنوان طرف ارتباط با کریدور لاچین یاد نشده است، آمده: «با این پیشینه، غیرمنطقی و بر خلاف موضع اعلام شده است که وزارت خارجه ارمنستان به عنوان طرف بیانیه سه جانبه اقدام آذربایجان را غیرقابل قبول می‌‌خواند». در این بیانیه به هیچ وجه به روسیه اشاره نشده است.
در حالی که روسیه هیچ اظهارنظری نکرد، ایالات متحده و فرانسه به سرعت بیانیه‌هایی در انتقاد از این اقدام صادر کردند.
با این حال مشخص نیست که کشورهای خارجی غیر از صدور بیانیه چه کاری می‌توانند انجام دهند. به دنبال انتقاد واشنگتن، کالیبر، یک وب سایت مرتبط با وزارت دفاع جمهوری آذربایجان، پاسخی سرگشاده صادر کرد. کالیبر در کانال تلگرامی خود نوشت: “این چیز جدیدی نیست، همه چیز طبق فیلمنامه پیش می‌رود”. “آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها نگران خواهند شد، برخی از آنها نارضایتی آشکار خود را ابراز می‌کنند. وزارت امور خارجه فرانسه احتمالاً خواستار «حذف فوری ایست بازرسی» و خروج مرزبانان [آذربایجانی] از «دالان لاچین» خواهد شد. [سخنگوی وزارت خارجه روسیه] ماریا زاخارووا به طور خشک از طرفین خواهد خواست تا مفاد توافق سه جانبه را به شدت رعایت کنید. اما سرباز آذربایجان مانند همیشه در دفاع از حاکمیت ما ایستاده خواهد ماند. ”
برپایی ایست بازرسی از یک الگوی ثابت شده از باکو پیروی کرد: استناد به «تحریک‌های» غیرمستند و غیرممکن از سوی ارمنستان به منظور توجیه اقدامی که دولت آذربایجان مدت‌ها می‌خواست انجام دهد.
در روزهای منتهی به این اتفاق، آذربایجان اتهامات جدیدی مبنی بر ادامه استفاده ارمنستان از جاده برای حمل تجهیزات نظامی، از جمله مین‌ها‌ی زمینی که منجر به زخمی شدن سه سرباز آذربایجانی شد، منتشر کرده بود.
در روزهای اخیر، ایروان نیز به طور فزاینده سیگنال‌ها‌ی روشنی مبنی بر اینکه قصد ندارد حاکمیت آذربایجان بر قره باغ را به چالش بکشد، داده است. نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در سخنرانی ۱۸ آوریل خود در پارلمان تکرار کرد که ارمنستان تمامیت ارضی آذربایجان را به رسمیت می‌‌شناسد و امتناع قبلی ارمنستان از به رسمیت شناختن قره باغ در سطح بین‌المللی به عنوان خاک آذربایجان به این معنی است که “ما خود، مردم ارمنستان و مردم قره باغ کوهستانی را فریب داده‌ایم.”
هرانت باگراتیان، سیاستمدار اپوزیسیون گفت که درخواست از روسیه برای مداخله پس از اظهارات پاشینیان مبنی بر اینکه قره باغ قلمرو آذربایجان است، یک «مسخره» است.
در حالی که آذربایجان مکرراً متعهد شده است که حقوق شهروندان ارمنی خود در قره باغ را رعایت خواهد کرد، تعداد اندکی وعده‌های باکو پس از دهه‌ها نفرت عمیق متقابل را به‌عنوان ارزش واقعی می‌پذیرند، و بعید است که ارمنی‌ها زندگی تحت حاکمیت مستقیم آذربایجان را بپذیرند. این شبح نوعی پاکسازی قومی غیرمستقیم را ایجاد کرده است که در آن باکو می‌‌تواند مردم قره باغ را بترساند تا بدون خشونت مستقیمی که معمولاً همراه با چنین کمپین‌ها‌یی است، (از جمله در پیروزی ارمنستان در اولین جنگ بین دو طرف در دهه ۱۹۹۰، زمانی که بیش از ۶۰۰۰۰۰ نفر از آذربایجانی‌های قومی مجبور به فرار از سرزمین‌هایی شدند که ارمنی‌ها تصرف کردند) مردم قره باغ آنجا را ترک کنند.
شورای امنیت قره باغ در پایان بیانیه خود گفت: «ما در کوتاه مدت انتظار گام‌های قاطعی را در جهت حل مشکلات امنیتی و انسانی مردم آرتساخ را داریم. فقدان چنین اقداماتی به مردم و مقامات آرتساخ اجازه می‌دهد گام‌های دیگری بردارند. ”
گریگوریان، در تحلیل خود، این بیانیه را به این معنا تفسیر کرد که استپانکرت ممکن است به فکر مهاجرت دسته جمعی باشد: «ممکن است تصمیم سختی برای تخلیه جمعیت از سرزمین تحت محاصره آنها گرفته شود».
