میدل ایست آی نوشت: مقامات اوکراینی برای جلب حمایت سیاسی و دیپلماتیک اسرائیل در درگیری خود با روسیه، اغلب موقعیت های ژئوپلیتیکی دو دولت را با این جمله مقایسه می کنند: ما هر دو با همسایگان خود مشکل داریم و هر دو می خواهیم دنیا ما را درک کند.
در کنفرانسی در ماه دسامبر به مناسبت سی امین سالگرد روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و اوکراین، رئیس جمهور ولودومیر زلنسکی که یهودی است تا آنجا پیش رفت که گفت: هر دو می دانیم که دفاع از کشور و سرزمین خود با سلاح در دست به چه معناست. او به تنش فعلی اوکراین با روسیه اشاره نکرد، اما موضوع روشن بود.
هنگامی که اوکراین از احتیاط اسرائیل در مورد اختلاف کیف با مسکو ناراضی است، قیاس مقامات شکل دیگری پیدا می کند و کریمه تحت اشغال روسیه را با وضعیت کرانه باختری مقایسه می کنند.
رهبر اوکراین تنها کسی نیست که فکر می کند بین اسرائیل و درگیری روسیه و اوکراین شباهت هایی وجود دارد. ولادیمیر پوتین نیز تابستان گذشته در مصاحبه تلویزیونی سالانه خود گفت: اوکراینی ها و روس ها مردم یکسانی هستند و باید درست مانند یهودیانی که از قاره های مختلف آمده اند تا در اسرائیل متحد شوند، به یکدیگر بپیوندند.
اینها فقط داستان و حکایت نیستند. احتمال بروز جنگ در مرز روسیه و اوکراین تعادل پیچیده ای را که اسرائیل سعی دارد به عنوان دوست کیف و مسکو حفظ کند، سخت کرده است.
تعادل ظریف
اسرائیل قبلاً سعی کرده این مسیر را طی کند و بین روابطش با مسکو و کیف تعادل برقرار کند. در سال ۲۰۱۴، زمانی که روسیه کریمه را ضمیمه کرد، سفیر وقت اوکراین در اسرائیل از سکوت تل آویو در قبال این درگیری ابراز تاسف کرد.
او گفت که اسرائیل تمایلی به جانبداری از کیف نداشت، علیرغم این واقعیت که اوکراین یکی از ۱۸ کشوری بود که به تایید گزارش گلدستون که در مورد عملیات سرب گداخته در غزه در سال ۲۰۰۹ بود، رای منفی داد.
در طول هفت سال گذشته، روابط بین اوکراین و اسرائیل دستخوش تغییراتی شده است. در سال ۲۰۱۹، دو کشور قرارداد تجاری بزرگی را امضا کردند و در دسامبر ۲۰۲۱، الکسی رزنیکوف، وزیر دفاع اوکراین از اسرائیل بازدید کرد.
جزئیات این جلسات فاش نشد. اما روابط نظامی بین دو کشور در طول سال‌ها افزایش یافته است و چندین گزارش خبری اوکراین و اسرائیل حاکی از آن است که کیف به دنبال خرید یک سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین است.
البته ارتقای توان دفاعی اوکراین توسط تل آویو می تواند خصومت روسیه را برانگیزد. اما زوی ماگن، سفیر سابق اسرائیل در روسیه و اوکراین گفت که اسرائیل به مذاکرات خود با اوکراین ادامه داده است.
ماگن که اکنون رئیس بخش روسیه در موسسه مطالعات امنیت ملی مستقر در تل آویو است، گفت: پیچیده است، اما اسرائیل بدون آسیب رساندن به منافع روسیه در این شرایط پیچیده مانور می دهد.
در پشت صحنه، ماگن اخیراً جلسات متعددی با مقامات اوکراینی برگزار کرده است. او گفت که حساسیت وضعیت اسرائیل و نیاز به کمرنگ نگه داشتن درگیری فعلی را به مقامات اوکراینی توضیح داده است و آنها شرایط را می فهمند.
منافع متقابل
هنوز دشمنی با روسیه، علامت هشدار دهنده ای است که در مورد سیاست فوق محتاطانه اسرائیل در قبال این وضعیت پیچیده وجود دارد.
برای بیش از ۶ سال، اسرائیل به دقت فعالیت نیروی هوایی خود بر فراز سوریه را با روسیه هماهنگ کرده است. این تفاهم مستمر با روسیه به اسرائیل اجازه می دهد تا نیروهای ایرانی مستقر در سوریه را در حالی که روسیه حریم هوایی را کنترل می کند، هدف قرار دهد. بدیهی است که این یک دارایی استراتژیک برای اسرائیل است و همچنین در خدمت منافع استراتژیک و سیاسی روسیه در منطقه ای است که مسکو خواهان نفوذ در آن است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق اسرائیل، پوتین را دوست من می‌خواند، واژه‌ای که برای کسانی که روسیه و رئیس‌جمهور آن را بهتر درک می‌کنند، صرفاً جنبه ی سرگرمی دارد. تنها چیزی که برای پوتین اهمیت دارد، منافعش است و بهتر است مراقب باشید که آنها را تضعیف نکنید. از این منظر، اسرائیل روی طناب محکمی که اکنون بین وفاداری‌ها و منافع متضاد کاخ سفید و کرملین در مورد اوکراین کشیده شده است، گام برمی دارد.
یاکوف کدمی، دیپلمات روسی-اسرائیلی و رئیس سابق ناتیو، یک سازمان رابط دولتی که به یهودیان کمک کرد تا در طول جنگ سرد از اتحاد جماهیر شوروی خارج شوند و تا به امروز نیز وجود دارد، گفت: بهترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که سکوت کنیم.
کدمی که چندین سال از ورود به روسیه منع شده بود، اکنون مکرراً به مسکو سفر می کند و یک مفسر سیاسی در شبکه‌های تلویزیونی روسیه است.
وی گفت: همیشه فشار برای طرفداری وجود دارد، اما اسرائیل باید مراقب باشد که با انجام این کار به خود آسیب نرساند.
کدمی گفت: مذاکرات هسته ای در حال انجام با ایران، به نحوه پیشبرد امور اسرائیل و اوکراین ارتباطی ندارد. تنها چیزی که روسیه از اسرائیل انتظار دارد این است که از هرگونه فعالیتی که توازن منطقه را تضعیف می کند، خودداری کند.
روس ها می توانند به راحتی حریم هوایی سوریه را ببندند، اما تا زمانی که اسرائیل رژیم سوریه را تهدید نکند، هیچ علاقه ای به این کار ندارند. آنها نمی توانند به آنچه ما می گوییم اهمیت دهند، فقط به آنچه انجام می دهیم، اهمیت می دهند.
زوی ماگن معتقد است، در حالی که در این مقطع، اسرائیل و روسیه رویکرد مشابهی در قبال موضوع ایران دارند، اما اگر تنش کنونی در اوکراین به یک بحران همه جانبه بین روسیه و غرب تبدیل شود، ممکن است شرایط به راحتی تغییر کند. در آن صورت، روسیه به متحدان جدیدی مانند چین و ایران نیاز خواهد داشت، سناریویی که اسرائیل باید مراقب آن باشد.
دو هفته پیش پوتین و نخست وزیر نفتالی بنت تلفنی گفتگو کردند. بر اساس بیانیه منتشر شده از سوی دفتر نخست وزیری، تمرکز بر مسائل امنیتی منطقه ای و همکاری نزدیک بود. بر اساس پیام منتشر شده در وب سایت کرملین، موضوع اوکراین در این گفتگو مطرح شد.
عوارض داخلی
منافع سیاسی و دیپلماتیک تنها نگرانی و محدودیتی نیست که در این مرحله احتیاط بیشتری را بر اسرائیل تحمیل می کند.
اسرائیل محل سکونت بیش از ۵۰۰ هزار مهاجر اوکراینی و بیش از ۴۰۰ هزار مهاجر روسی است. بنابراین، هرگونه چشم اندازی از جنگ بین دو کشور به یک موضوع سیاسی داخلی برای اسرائیل نیز تبدیل خواهد شد.
در سال ۲۰۱۴، الحاق کریمه به روسیه، باعث بروز تفرقه میان مهاجران دو کشور شد. اکثر تازه واردان از اوکراین از کشور خود حمایت می کردند، در حالی که اکثر کسانی که از روسیه مهاجرت کرده بودند، طرفدار روسیه بودند. اوکراینی های سابق در مقابل سفارت روسیه در تل آویو تظاهرات کردند و درگیری، خانواده ها و دوستی ها را از هم پاشید.
واکنش عاطفی در حال حاضر بسیار خفیف تر است. نسل جوان از رفتار و قوانین ضد دموکراتیک پوتین ناامید و از ظهور یهودستیزی در اوکراین ناراحت است. جایی که فاشیست بحث‌برانگیز استپان باندرا، که به عقیده بسیاری جنایتکار جنگی و تا حدی مسئول هولوکاست در اوکراین است، اکنون یک قهرمان ملی است و خیابان هایی به نام او در اوکراین وجود دارد.
برخلاف سال ۲۰۱۴، اکنون این نسل قدیمی‌تر است که عمدتاً تحت تأثیر تلویزیون روسیه قرار دارد و آشکارا طرفدار این کشور است. طرفداری از اوکراین عمیق تر است. اینفلوئنسرهای رسانه های اجتماعی اوکراینی الاصل، پرچم اوکراین را به عنوان عکس پروفایل خود انتخاب کرده اند تا حمایت شان را از این کشور نشان دهند.
مهاجران از روسیه و اوکراین هنوز خانواده هایشان در هر دو کشور هستند و اسرائیل باید نگرانی عمیق آنها را در نظر بگیرد و این احساسات اغلب با هزینه ی سیاسی در اسرائیل همراه است.
در آخرین دور انتخابات ۲۰۲۰، نتانیاهو رابطه خود را با پوتین در بیلبوردهای تبلیغاتی بزرگ به نمایش گذاشت که این دو را در کنار هم نشان می داد. او انتظار واکنش خشمگینانه مهاجران اوکراینی و روسی را نداشت، کسانی که پس از بازگشت پوتین به ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۲، آنجا را ترک کرده بودند و به اسرائیل آمده بودند. این ملاحظات داخلی یک موضوع محوری نیست، اما لایه دیگری به پیچیدگی موضع اسرائیل در مواجهه با احتمال جنگ می افزاید.
