تاریخ : جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳ 20 رمضان 1445 Friday, 29 March , 2024

تحریم نفت روسیه چه مفهومی برای بازارهای جهانی انرژی دارد؟

  • ۲۲ اسفند ۱۴۰۰ - ۶:۴۷
تحریم نفت روسیه چه مفهومی برای بازارهای جهانی انرژی دارد؟
روزنامه فایننشال تایمز با طرح این پرسش نوشت: اقدام کاخ سفید به ممنوع کردن واردات نفت روسیه به آمریکا که سه شنبه اعلام شد، مهم ترین اقدامی است که در جنگ جهانی انرژی رو به وخامت بین روسیه و غرب، به دنبال حمله ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به اوکراین، صورت گرفته است.

قیمت نفت برنت روز سه شنبه ۴ درصد بالاتر رفت و به بشکه ای ۱۲۷ دلار و ۹۸ سنت رسید، یک روز پس از آن که قیمت آن به بالاترین سطح روزانه خود از زمان این بحران انرژی جهانی رسیده بود و قیمت های بنزین آمریکا هم مجددا افزایش یافت.
در حالی که تحلیلگران هشدار می دهند تشدید این بحران محتمل است، در اینجا به تشریح این موضوع می پردازیم که این تحریم چه مفهومی برای بازارهای جهانی دارد و پیامد بالقوه آن چیست.

چه چیز اعلام شده و چه چیز اعلام نشده است؟
فرمان اجرایی رئیس جمهور جو بایدن واردات محصولات نفتی، زغال سنگ و گاز طبیعی مایع را ممنوع می کند و مهلت ۴۵ روزه ای را برای کاهش تدریجی قراردادهای موجود در نظر گرفته است. این فرمان همچنین شرکت های آمریکایی را از سرمایه گذاری در صنعت انرژی روسیه منع می کند.
انگلیس هم اعلام کرد کاهش تدریجی واردات نفت را اجرا خواهد کرد و به شرکت های این کشور تا پایان سال مهلت داده می شود انتقال محموله های نفت از روسیه را متوقف کنند. کانادا که حجم اندکی نفت از روسیه وارد می کند از قبل چنین ممنوعیتی را وضع کرده است.
اما این تلاشی برای تحریم صادرات نفت روسیه به جهان نیست، نظیر زمانی که نفت ایران عمدتا از بازارهای جهانی حذف شد و تازه ترین نمونه آن، سال ۲۰۱۸ بود. اتحادیه اروپا که بسیار بیشتر به انرژی روسیه متکی است، فعلا این مسیر را دنبال نمی کند. تحریمی گسترده تر مستلزم تحریم های ثانویه و احتمالا همکاری ضروری کشورهای اتحادیه اروپا و حتی هند و چین است که بزرگترین خریداران نفت روسیه هستند.

این ممنوعیت، چقدر جدی آمریکا را درگیر می کند؟
آمریکا تا کنون بزرگترین بازار نفت جهان با مصرف روزانه حدود ۲۰ میلیون بشکه در روز است. واردات کلی نفت خام و سوخت در سال ۲۰۲۱ هشت و نیم میلیون بشکه در روز اعلام شد که حدود ۸ درصد آن است. کنار آمدن با نبود نفت خام روسیه آسان تر از نداشتن محصولات پتروشیمی نظیر نفت گاز خلاء است که پالایشگاه های آمریکا از آن به عنوان خوراک برای تجهیزات خود استفاده می کنند.
رابرت کمپل تحلیلگر گروه مشاوره “انرژی اسپکتس” گفت: “واردات نفت خام روسیه عمدتا فرصت طلبانه بود. تاثیر بزرگتر در واردات خوراک حس خواهد شد.”
درحالیکه منبع نفت داخلی آمریکا در سال های اخیر افزایش یافته است، پالایشگاه های این کشور برای فرآوری نفت خام “سنگین تر” از آنهایی که از میادین نفتی شیل آمریکا می آیند، ساخته شدند و این امر آنها را واداشت از محصولات نفتی روسیه استفاده کنند تا عملیات خود را روان تر انجام دهند.
کمپل گفت: “هرچند این حجم ها نسبت به تقاضای کلی نفت آمریکا نسبتا کوچک است، از دست دادن این منابع، عملیات پالایشگاه های آمریکا را سخت خواهد کرد” و بازار بنزین آمریکا را تحت فشار قرار می دهد.

این مشکل برای روسیه چقدر بزرگ است؟
از جنبه نظری، روسیه می تواند فقط نفت خود را به دیگر خریداران در بازار قابل جایگزینی بفروشد. آنچه به آمریکا و انگلیس فروخته نمی شود می تواند به نقاط دیگر حمل شود.
اما این کشور با آنچه تحلیلگران آن را “اعتصاب خریداران” می خوانند، روبروست؛ پدیده ای که در آن شرکت ها به تدریج کمتر تمایل نشان می دهند با حمل نفت خام روسیه شهرت خود را به خطر اندازند و یا با خطر قانونی روبرو شوند. تحلیلگران گفتند ضربه روابط عمومی به دنبال تصمیم اخیر شل برای خرید محموله به شدت تحفیف خورده نفت روسیه، درسی برای دیگر خریداران احتمالی بود.
این تحریم خود خواسته همراه با ممنوعیت آمریکا، همچنان مشکلی جدی تر است. کمپل گفت در صورتی که روسیه نتواند به انتقال محموله های دیزل و نفت کوره خود هر ماه ادامه دهد، این امر می تواند اثر دومینو داشته باشد زیرا پالایشگاه های آن مجبورند فعالیت خود را محدود کنند. از دست رفتن تقاضا از پالایشگاه های روسیه ممکن است بعدا تولید کنندگان نفت این کشور را به کند کردن یا قطع بخشی از تولید مازاد خود وادار کند.

بعدا چه اتفاقی می افتد؟
هرچند این ممنوعیت های آمریکا و انگلیس به خودی خود تاثیر کمی دارند، به گفته ریچارد نفیو محقق ارشد مرکز سیاست انرژی جهانی دانشگاه کلمبیا، اهمیت نهفته آن این است که کاخ سفید نشان داده است مایل است در مسیر تحریم ها از جمله در حوزه انرژی، جلوتر برود.
نفیو که در تنظیم تحریم ها علیه ایران به دولت اوباما مشاوره داد، گفت: “آن ها می گویند این فضایی است که ما آماده ایم به آن ورود کنیم.”
نگرانی بزرگتر از وضعیت بازار نفت -که افزایش ناگهانی قیمت ها در این هفته را توضیح می دهد- اکنون یکی از عوامل وخامت اوضاع است. الکساندر نواک معاون نخست وزیر روسیه روز دوشنبه گفت کشورش “حق دارد تصمیمات متقابل اتخاذ کند” و منابع گاز طبیعی اروپا از طریق نورد استریم ۱ را قطع کند؛ نورد استریم ۱ شریان حیاتی این قاره است که به شدت به انرژی روسیه متکی است.
باب مک نالی رئیس گروه مشاوره انرژی رپیدن در واشنگتن، گفت: “من فکر می کنم ما با خطر گلوله برفی روبرو هستیم. ما الان در مرحله اول قرار داریم. من فکر نمی کنم کار تمام شده باشد، اوضاع بدتر می شود.”
هلیما کرافت مدیر آر بی سی کپیتال مارکتس و تحلیلگر سابق سیا گفت با توجه به اینکه تلفات انسانی حمله مسکو همچنان رو به افزایش است، درخواست ها برای تحریم های ثانویه نفت روسیه را به سختی می توان نادیده گرفت.
او گفت: “این زمانی است که اوضاع واقعا جدی می شود، زمانی که حتی پالایشگاه های چین و هند باید تحلیل های هزینه-فایده انجام دهند” درباره اینکه آیا باید نفت روسیه را خریداری کنند یا نه. آلمان و دیگر واردکنندگان بزرگ هم در “شرایط سختی” قرار دارند.
او پرسید: “شما چه بهایی می پردازید تا نشان دهید که کسی نمی تواند به کشوری مستقل حمله کند و نظم پس از جنگ اروپا را برهم بزند؟”

قیمت ها تا کجا ممکن است افزایش یابند و تاثیر آن چه خواهد بود؟
هرچه نفت روسیه در بازار کمتر شود، قیمت ها بالاتر خواهد رفت. تردیدها دورنمایی را تقویت کرده است که در آن نفت از رکورد قبلی خود در ۲۰۰۸ یعنی ۱۴۷ دلار در هر بشکه فراتر خواهد رفت و به بشکه ای ۲۰۰ دلار نزدیک می شود.
نواک که وزیر انرژی سابق روسیه هم بود، روز دوشنبه هشدار داد اگر اروپا در ممنوع کردن واردات نفت خام روسیه از آمریکا تبعیت کند، قیمت ها ممکن است به بشکه ای ۳۰۰ دلار برسد.
تحلیلگران بانک آمریکا گفتند تحریم کلی نفت روسیه موجب “شوک منبع تقریبا معادل بحران نفتی ۱۹۷۹” می شود که باعث فشار اقتصادی فراوان به کشورهای غربی شد. آنها گفتند بر اساس این سناریو، قیمت ها ممکن است “به شکل بالقوه از بشکه ای ۲۰۰ دلار فراتر رود.”
یکی از این تحلیلگران گفت شوک منبع نظیر ۱۹۷۹ ممکن است جهان را “در مسیر رکود جهانی شدید دیگری” قرار دهد.

آیا آمریکا یا دیگر تولید کنندگان می تواند کمبود را جبران کنند؟
دولت بایدن چند هفته برای یافتن بشکه های اضافی (نفت) در جهان تکاپو کرده است: تولید کنندگان داخلی را به افزایش حفاری تشویق کرده، تولید کنندگان اوپک پلاس را به افزایش تولید ترغیب کرده، برای توافقات احتمالی به منظور آزاد کردن نفت خام ایران و ونزوئلا که تحریم بودند و آزاد کردن نفت از ذخایر راهبردی اقدام کرده است.
سازمان بین المللی انرژی که هفته گذشته از آزاد کردن ۶۰ میلیون بشکه از ذخیره اضطراری دولت خبر داد، اعلام کرده این اقدام با هدف پایین نگه داشتن قیمت ها انجام شده است.

کرافت گفت متقاعد کردن عربستان سعودی، تنها تولید کننده اوپک با ظرفیت جدی تولید بیشتر، به تولید نفت خام بیشتر، ممکن است دولت بایدن را وادارکند اول روابط خود را با این کشور پادشاهی ترمیم کند. با این حال حجم حضور روسیه در بازارهای جهانی نفت -سومین تولید کننده بزرگ نفت و بزرگترین صادر کننده محصولات نفتی- بدین معناست که تقریبا غیرممکن است به سرعت بتوان حذف کلی منابع آن را جبران کرد.

یکی از تحلیلگران گلدمن ساکس گفت: “تردید درباره اینکه این مناقشه و کمبودهای نفتی چطور حل خواهد شد، بی سابقه است.”
تولید کنندگان شیل آمریکا به عنوان منبع دیگر ذخایر کوتاه مدت احتمالی برای کاهش قیمت ها، در کانون توجه قرار گرفته اند اما مدیران صنعت می گویند پاسخ سریع آنها بعید است.
رایان لانس مدیر اجرایی کونوکو فیلیپس یکی از بزرگترین تولید کنندگان آمریکا گفت: “ما به عنوان بخش صنعت نمی توانیم عواید را نادیده بگیریم. و به خاطر داشته باشید که کاری که ما امروز شروع کنیم برای ۱۲ تا ۱۸ ماه ادامه نمی یابد. بنابراین تاثیر آن بر آینده ما واقعا ظرف چند سال آشکار می شود.”

راه حل های بلندمدت کدامند؟
هواداران انرژی پاک می گویند این بحران و افزایش قیمت های نفت ناشی از آن، دلیل دیگری است برای این که کشورهای غربی به وابستگی شان به سوخت های فسیلی که رژیم هایی مانند پوتین را تقویت می کند، خاتمه دهند. اد مارکی سناتور دموکرات ماساچوست گفت: “این لحظه مواجهه ما با نیاز فوری برای سوق یافتن به سمت انرژی پاک داخلی است تا هرگز دوباره با مشکل سوخت های فسیلی روبرو نشویم.”

نویسنده

لینک کوتاه : https://www.iras.ir/?p=4730
  • 711 بازدید

برچسب ها