قرنطینه‌‌‌های گسترده کرونایی، همزمان با وقوع جنگ در اوکراین نگرانی‌ها را در خصوص کند شدن رشد اقتصاد جهان و افزایش تورم افزایش داده است. سیاست کووید صفر دولت چین را می‌‌‌توان یکی از دلایل اصلی کاهش رشد اقتصادی چین برشمرد؛ اقدامی که باعث شده است تا بهرغم بسته‌‌‌های محرک اقتصادی دولت چین برای مقابله با رکود ناشی از پاندمی کرونا اقتصاد این کشور شاهد کند شدن آهنگ رشد خود باشد. اقتصاددانان بر این باورند که کاهش رشد اقتصادی چین در سه‌ماه آینده می‌‌‌تواند امنیت شغلی بسیاری از مردم جهان را به خطر بیندازد. این مساله باعث شده است تا کارشناسان پیش‌بینی کنند، رشد اقتصادی آمریکا که در ماه‌‌‌های اخیر با تورم دست و پنجه نرم می‌کند، از اژدهای زرد پیشی بگیرد.
رشد کاهنده اقتصاد چین
روز پنج‌شنبه، بلومبرگ در گزارشی رشد اقتصادی چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان در سال‌جاری میلادی را ۲درصد اعلام کرد. این در حالی است که پیش از این پیش‌بینی رشد اقتصادی آمریکا ۸/ ۲درصد اعلام شده بود. نرخ ۲درصدی رشد اقتصادی چین کمترین رقم از دوران انقلاب فرهنگی در این کشور به شمار می‌رود. از سوی دیگر، از سال ۱۹۷۶ تاکنون اولین بار است که رشد اقتصادی آمریکا از چین پیشی می‌گیرد. رشد اقتصادی ضعیف غول اقتصادی آسیا در حالی رقم می‌‌‌خورد که دولت این کشور برای مبارزه با رکود، بسته‌‌‌های متعدد محرک اقتصادی را به کار گرفته است که شامل بسته‌‌‌های مالی، پولی و نظارتی می‌شود. کارشناسان، رشد اقتصادی ضعیف چین را با سیاست کووید صفر مرتبط می‌‌‌دانند؛ سیاستی که اجرای آن در هفته‌‌‌های اخیر بازتاب بسیاری در رسانهها داشته است.
به‌منظور فهم بهتر رشد اقتصادی ۲درصدی چین باید به خاطر داشته باشیم که در سال ۲۰۲۰ و در اوج پاندمی کرونا رشد اقتصادی چین به ۲/ ۲درصد رسید. از سوی دیگر، رشد اقتصادی ۲درصدی فاصله زیادی با رشد اقتصادی ۵/ ۵درصدی هدف‌‌‌گذاری‌شده رسمی از سوی دولت چین دارد. همه اینها در حالی است که در آن سوی جهان، اقتصاد آمریکا همچنان شاهد رشد مخارج مصرف‌کننده و کاهش بیکاری است و پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی آن از چین فراتر برود. از دهه ۱۹۷۰ و شروع سیاست اصلاحات و در‌‌‌های باز، چین همیشه نسبت به آمریکا نرخ رشد بالاتری را تجربه کرده است. با این حال، شکاف درآمد سرانه بین شهروندان آمریکایی و چینی همچنان قابل‌توجه است.
افت نرخ رشد صادرات چین
گزارش گمرک چین در ماه‌‌‌های اخیر حاکی از آن است که رشد صادرات چین روند نزولی به خود گرفته است. دو هفته قبل، گمرک چین در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که صادرات این کشور در ماه آوریل نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷/ ۳درصد افزایش یافته است. این درحالی است که این رشد در ماه مارس ۷/ ۱۵درصد به ثبت رسیده بود که از کاهش قابل‌توجه آهنگ رشد صادرات چین حکایت دارد. کارشناسان، بخشی از کاهش رشد صادرات چین را متاثر از افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در جهان و افت تقاضای کالاهای غیرضروری به دلیل نگرانی‌های موجود در خصوص چشم‌‌‌انداز اقتصاد جهان پس از وقوع تهاجم نظامی روسیه به اوکراین می‌‌‌دانند. با این حال، اجرای سیاست کووید صفر با اعمال قرنطینه اجباری در شانگهای، قطب تجاری چین، یکی از سیاستهای مهم و تاثیر‌گذار در کاهش صادرات چین بوده است. در بخش دیگری از گزارش گمرک این کشور، نرخ رشد واردات در ماه آوریل تنها ۷/ ۰درصد اعلام شد.
سیاست کووید صفر
دولت چین در مواجهه با دور تازه شیوع ویروس کرونا در این کشور سیاست سختگیرانه‌‌‌ای را اتخاذ کرده که به کووید صفر معروف شده است. این سیاست با قرنطینه اجباری شهرهای بزرگ و محدود کردن عبور و مرور افراد در سطح شهر موجب شده است تا اقتصاد این کشور از مسیر بازیابی خود از رکود بحران کرونا منحرف شود و آثار سوء آن خود را در آمارهای اقتصادی منعکس کند؛ چرا که زنجیره‌‌‌های تامین کلیدی از شانگهای تا شنژن به‌‌‌دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده، گره خورده و با مانع روبه‌‌‌رو شده‌‌‌اند. همچنین تاکید سیاسی برای واکنش نشان‌دادن چین به این ویروس وجود دارد؛ زیرا شی‌جین‌‌‌پینگ، رئیس‌‌‌جمهور این کشور مشروعیت رهبری خود را در محافظت از جان چینی‌‌‌ها در برابر کووید دنبال می‌کند. «شی» که انتظار می‌رود در اواخر سال‌جاری یک‌دوره پنج‌ساله دیگر به‌‌‌عنوان رئیس‌‌‌جمهور بر سر کار بماند، بهرغم افزایش ناامیدی در بین مردم، رویکرد مقابله با کرونا موسوم به کووید صفر را دوبرابر کرده است.
چرا قرنطینه شانگهای مهم است؟
اقتصاد چین و تعاملات فراگیر تجاری این کشور با اکثر اقتصادهای جهان، موجب می‌شود تا تحولات اقتصادی در آن بر بازارهای مالی تاثیرات زیادی بگذارد و اقتصادهای دیگر جهان را متاثر کند. چین، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده بسیاری از مواد خام جهان و بزرگ‌ترین تولیدکننده برخی کالاها از جمله پنل‌‌‌های خورشیدی است و طبیعی است که کاهش حتی محدود نرخ رشد آن بر بازارهای دیگر جهان تاثیر بگذارد. شانگهای و چند شهر بزرگ دیگر چین در راستای ادامه سیاست کووید صفر دولت چین قرنطینه شده‌‌‌اند. ۴۵شهر دیگر چین هم به طور کامل یا نسبی قرنطینه شده‌‌‌اند. نکته مهم این است که یک‌چهارم کل جمعیت چین در این شهرها ساکن بوده و ۴۰درصد کل تولید ناخالص داخلی چین را به خود اختصاص داده‌‌‌اند. شانگهای با جمعیت بیش از ۲۵میلیون نفر، شهری بندری در شرق چین است. در واقع، این شهر، بزرگ‌ترین و ثروتمندترین شهر چین و یکی از شهرهای بزرگ جهان است و نقش مهمی در اقتصاد جهان دارد. قرنطینه شانگهای که کانون فعلی شیوع کرونا در چین است، تاثیر زیادی بر رشد اقتصادی چین می‌‌‌گذارد.
تولید ناخالص داخلی شانگهای ۶۸۰میلیارد دلار است که حدود ۴درصد کل تولید ناخالص داخلی چین را تشکیل می‌دهد. سومین بورس بزرگ جهان از لحاظ ارزش شرکت‌ها، پس از نیویورک و لندن در شانگهای مستقر است. ارزش بورس شانگهای به ۷۳۰۰میلیارد دلار میرسد. شانگهای از لحاظ تعداد میلیاردرها در جایگاه پنجم جهان قرار دارد. از سوی دیگر، شانگهای وزن زیادی در تجارت چین دارد و سهم آن در کل تجارت خارجی چین بیش از ۱۰درصد است. بندر شانگهای، پرترافیک‌‌‌ترین بندر کشتی‌‌‌های کانتینری جهان است و میزان فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آن چهاربرابر بندر لس‌‌‌آنجلس آمریکاست. نکته دیگر این است که شانگهای، هاب بزرگ هوانوردی در آسیاست. فرودگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های این شهر در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۱۲۲میلیون مسافر خدمات ارائه کردند و به این ترتیب، شانگهای پس از لندن، نیویورک و توکیو، چهارمین هاب پرترافیک هواپیمایی جهان است.
اما شیوع کرونا در فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف این شهر، اختلال‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدی به وجود آورده است؛ یعنی حمل‌‌‌ونقل هوایی، فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تجاری در بندر، صادرات و واردات و… همگی تحت‌‌‌تاثیر همه‌گیری و اقدامات دولت چین برای مهار آن قرار گرفته‌‌‌اند.نکته مهمی که درباره شانگهای کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اهمیت زیاد آن برای اقتصاد جهان و نقش این بندر در تولید و فناوری است. منطقه شانگهای که شامل کانشان و چند شهر شرقی دیگر است، هاب بزرگ فعالیت صنایع گوناگون، از خودروسازی گرفته تا تولید نیمه‌‌‌هادی‌‌‌هاست. دو شرکت فولکس‌‌‌واگن و جنرال‌‌‌موتورز در این منطقه کارخانه دارند و نخستین کارخانه عظیم شرکت تسلا در آسیا، در شانگهای مستقر است. تعطیلی این صنایع در پی سیاست ضدکرونایی دولت چین اثرات محسوسی بر اقتصاد این کشور و جهان خواهد گذاشت.
