در نوامبر ۲۰۲۱، دولت ترکیه تغییر به سمت مازاد حساب جاری را به عنوان محور سیاست اقتصادی جدید خود اعلام کرد که مبتنی بر نرخ بهره پایین و صادرات قوی تر است و دراین صادرات به نوعی صادرات خدمات که خدمات گردشگری نیز هست مد نظر دولت ترکیه است. سال ۲۰۱۹ سال موفقی برای ترکیه از نظر درآمد گردشگری بود این کشور پذیرای نزدیک به ۵۱٫۷ میلیون گردشگر خارجی بود و درآمد آن ۳۴٫۵ میلیارد دلار بود. با شیوع همه گیری کرونا، ورود گردشگران خارجی و درآمد گردشگری ترکیه به ترتیب به ۱۶ میلیون نفر و ۱۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ کاهش یافت  به مرور با آرام شدن کرونا، درآمد گردشگری ترکیه نیز تقویت شد.  «مهمت نوری ارسوی»، وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه مطرح ساخته که ترکیه قصد دارد در سال ۲۰۲۲ درآمد ۳۵ میلیارد دلاری از گردشگری کسب کند^[۱]. دراین راستا در ماه اخیر ترکیه اعلام کرد که درآمدهایش از گردشگری در سه ماهه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل افزایش ۱۲۲٫۴ درصدی داشته است که نشان از موفق بودن طرح های ترکیه در این حوزه دارد.

وضعیت آماری درآمد ترکیه از حوزه گردشگری:

درآمد گردشگری در ترکیه از بعد از آرام گرفتن موج های کووید-۱۹ به مرور تقویت و در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ تقریباً دو برابر شد گرچه که این رقم در سال ۲۰۲۱  همچنان کمتر از بالاترین رقم ثبت شده در سال ۲۰۱۹، یعنی ۳۴٫۵ میلیارد دلار، قبل از شیوع همه‌گیری بود. ترکیه در سال گذشته پذیرای ۲۹٫۴ میلیون بازدیدکننده بوده است که نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش ۸۵٫۵ درصدی داشته است، اما نسبت به ۵۱٫۹ میلیون نفر در سال ۲۰۱۹ کاهش داشته است. تنها در در نوامبر سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل  تعداد گردشگران خارجی از ترکیه، ۱۱۱٫۵۱ درصد افزایش یافت و به ۱٫۷۶ میلیون نفر رسید.  آلمان (۳۴۰٫۸۰ درصد) و پس از آن ایران (۳۰۸٫۶۶ درصد) بالاترین تعداد گردشگران به ترکیه را داشته اند^[۲].

میانگین هزینه ­های گردشگری سرانه در سال ۲۰۲۱ به ۱۰۲۹ دلار رسید که از ۹۲۶ دلار در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است.  در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۱، درآمد گردشگری ۹۵ درصد افزایش یافت و به ۷٫۶۳ میلیارد دلار رسید که تنها ۳ درصد کمتر از سطح اکتبر تا دسامبر ۲۰۱۹ است. در همین دوره، در حالی که هزینه‌های فردی ۵.۸۸ میلیارد دلار از کل درآمد گردشگری را تشکیل می‌داد، ۱.۷۴ میلیارد دلار درآمد گردشگری از هزینه‌های تور بسته به دست آمده است ^[3]. 

درآمدهای ترکیه از بخش گردشگری بین سال های ۲۰۲۱-۲۰۰۱

داده ها نشان می دهد که بازدیدکنندگان  ترکیه در سال گذشته بیشترین هزینه را برای غذا و نوشیدنی (نزدیک به ۵٫۴ میلیارد دلار) و همچنین لباس و کفش (۳٫۲ میلیارد دلار) داشته اند. استانبول با بیش از ۹ میلیون گردشگر که ۳۶٫۵ درصد از کل بازدیدکنندگان خارجی در سال ۲۰۲۱ را به خود اختصاص داده است، برترین مقصد گردشگری در این کشور بوده است، بعد از استانبول، آنتالیا با ۸٫۷ میلیون بازدیدکننده خارجی در سال ۲۰۲۱ و استان ادرنه در شمال غربی ترکیه که با بلغارستان و یونان هم مرز است با حدود ۲٫۶ میلیون بازدیدکننده خارجی مقاصد مهم توریستی ترکیه در سال ۲۰۲۱و و ابتدای ۲۰۲۲ بوده اند.  در مجموع سال ۲۰۲۱  روسیه با ۱۹ درصد – حدود ۵ میلیون – در جایگاه نخست و پس از آن آلمان (۱۲٫۵ درصد یا ۳٫۱ میلیون) و اوکراین (۸٫۳ درصد یا ۲٫۱ میلیون نفر) عمده بازدیدکنندگان خارجی ترکیه بوده اند^[۴].

هزینه‌های گردشگری توسط مسافران بین‌المللی و شهروندان ترک مقیم خارج در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲۴٫۵ میلیارد دلار بوده است.^[۵]حدود ۷۶٫۵ درصد این گردشگران شهروندان خارجی و مابقی شهروندان ترکیه‌ای ساکن خارج از کشور بوده‌اند.

براساس داده های سازمان آمار ترکیه درآمد این کشور از گردشگری نیز در فاصله میان اول ژانویه تا پایان مارس ۲۰۲۲ معادل ۵ میلیارد و ۵۴۵ میلیون و ۴۸۸ هزار دلار بوده است. روند موفق و اهتمام دولت اردوغان در زیرساخت صنعت گردشگری باعث گردیده این دولت ۳۰٫۴ میلیارد دلار درآمد گردشگری را  برای سال ۲۰۲۲ هدف گذاری کند.

تحلیل بحث

یکی از مهمترین بررسی هایی که در صنعت گردشگری انجام شده است ارتباط آن با رشد اقتصادی است که نشان می دهد همبستگی مثبتی بین این دو وجود دارد و هرچقدر صنعت گردشگری پایا و مطمئن باشد تداوم رشد اقتصادی و ورود سرمایه را خواهد داشت^[۶]، شاخص های اقتصادی ترکیه در دوسال اخیر شرایط اقتصادی خوبی را نشان می دهد، افزایش صادرات و جذب گردشگر در کنار رشد اقتصادی که جایگاه ترکیه را در رده بندی اقتصادی موسسات مختلف بالا برده حاکی از آن است. این شرایط را متاثر از سیاست های دولت اردوغان برای رسیدن به چشم انداز ۲۰۲۳ ترکیه در راستای توسعه و تحول اقتصادی می دانند. یکی از سیاست های اردوغان دراین راستا کاهش نرخ بهره بوده است امری که مخالفان و موافقان قوی ای دارد. با این حال به نظر می رسد دستکاری نرخ بهره توانسته به درآمدهای گردشگری ترکیه کمک سازد اگرچه بدون ارتباط با سرمایه گذاری های قوی ترکیه در این صنعت و رفع نگرانی های مرتبط با کووید ۱۹ نیز نیست.

^[۱]https://www.hurriyetdailynews.com/turkeys-tourism-revenues-doubled-to-24-5-bln-in-2021-171177

^[۲]https://tradingeconomics.com/turkey/tourist-arrivals

^[۳]https://www.hurriyetdailynews.com/turkeys-tourism-revenues-doubled-to-24-5-bln-in-2021-171177

^[۴]https://www.hurriyetdailynews.com/turkeys-tourism-revenues-doubled-to-24-5-bln-in-2021-171177

^[۵]https://www.statista.com/statistics/920806/total-tourism-income-in-turkey/

^[۶] https://jecd.sesric.org/pdf.php?file=ART20020502-2.pdf